O γνωστός στιχουργός μιλά για την καλλιτεχνική πρόκληση του «Τραγουδοπαραμυθόκοσμου» και τις προεκτάσεις της.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Σταύρος Σταύρου απευθύνεται στιχουργικά σε παιδιά, καθώς έχει δοκιμαστεί με επιτυχία τα τελευταία 9 χρόνια μέσα από θεατρικές παραστάσεις. Είναι όμως η πρώτη φορά που συγκεντρώνει σε ένα μουσικό άλμπουμ τραγούδια ειδικά για παιδιά και ιδίως είναι η πρώτη φορά που δοκιμάζεται στη συγγραφή παραμυθιών για παιδιά. Κάπως έτσι 16 νέα τραγούδια και 16 νέα παραμύθια συνυπάρχουν σε ένα διπλό άλμπουμ σε μουσική του Ανδρέα Λάμπρου, ενορχηστρώσεις Λεωνίδα Τζίτζου και τη συμμετοχή 32 κορυφαίων τραγουδιστών και ηθοποιών, μεταξύ των οποίων και ο αείμνηστος Λαυρέντης Μαχαιρίτσας. Το άλμπουμ έχει και φιλανθρωπικό χαρακτήρα, αφού με τα έσοδα από τις πωλήσεις του θα ενισχυθούν το «Χαμόγελο του Παιδιού» στην Ελλάδα και το «Sophia For Children» στην Κύπρο.
– Ποια ανάγκη οδήγησε σ’ αυτή τη δουλειά; Η ιδέα ήρθε πριν από πέντε περίπου χρόνια, όταν με τον συνθέτη Ανδρέα Λάμπρου συζητούσαμε ότι θα ήταν όμορφο να δημιουργηθεί ένας καινούριος δίσκος με τραγούδια και παραμύθια που να απευθύνονται στα παιδιά. Θεωρήσαμε ότι τα τελευταία χρόνια έλειπαν από την ελληνική δισκογραφία τραγούδια που να ψυχαγωγούν, αλλά ταυτόχρονα να μαθαίνουν και να προβληματίζουν τους νεαρούς ακροατές. Αυτό το κενό ήταν που προσπαθήσαμε να καλύψουμε με τον «Τραγουδοπαραμυθόκοσμο». Αν και ασχολούμαι πολύ συχνά με τον στίχο για θέατρο που απευθύνεται σε παιδιά, ήταν η πρώτη φορά που έγραφα παιδικά τραγούδια για τη δισκογραφία.
– Τι σημαίνει για σένα όλη αυτή η μαζική ανταπόκριση από τους τόσο σπουδαίους ερμηνευτές και ηθοποιούς; Ήταν αναμφίβολα συγκινητική η ανταπόκριση, μιας και είναι η πρώτη φορά που τόσο μεγάλα ονόματα συνυπάρχουν σε δίσκο για παιδιά. Όταν ξεκινούσαμε, δεν περίμενα σε καμία περίπτωση ότι θα καταφέρναμε να συγκεντρώσουμε σ’ ένα άλμπουμ όλους αυτούς τους σημαντικούς καλλιτέχνες. Τελικά δε δυσκολευτήκαμε καθόλου. Ήρθαν όλοι με τεράστια χαρά και αγάπησαν πραγματικά τα τραγούδια και τα παραμύθια. Ο καθένας έβαλε το δικό του λιθαράκι και τους είμαι ευγνώμων που ανέβηκαν μαζί μας σ’ αυτό το «πολύχρωμο τρένο». Πολλοί από αυτούς, μάλιστα, συμμετέχουν για πρώτη φορά σε έναν δίσκο για παιδιά. Και είναι σημαντικό ότι όλοι ανεξαιρέτως το έκαναν αφιλοκερδώς, αφού η δουλειά αυτή έχει φιλανθρωπικό χαρακτήρα.
– Είναι πιο περίπλοκο να γράφεις για παιδιά; Είναι σίγουρα διαφορετικό. Ανοίγονται μπροστά σου περισσότεροι δρόμοι, περισσότεροι κόσμοι. Νιώθεις πιο ελεύθερος, θα έλεγα. Έχεις την ευκαιρία να επιλέξεις μονοπάτια και να χρησιμοποιήσεις εικόνες και λέξεις που δε θα τολμούσες ποτέ να χρησιμοποιήσεις στον στίχο που απευθύνεται σε ενήλικες. Γι’ αυτό και μου αρέσει πάντα να γράφω για παιδιά. Είναι μαγικό.
– Αισθάνεσαι να σε βαραίνει μια επιπλέον ευθύνη; Σίγουρα είναι πιο μεγάλη η ευθύνη, με την έννοια ότι απευθύνεσαι σε κοινό που ανακαλύπτει σιγά-σιγά τον κόσμο γύρω του. Και γίνεται ακόμα μεγαλύτερη όταν θέλεις μέσα από τη δουλειά σου να περάσεις κάποια μηνύματα. Ο «Τραγουδοπαραμυθόκοσμος» θίγει πολλά κοινωνικά θέματα όπως ο ρατσισμός και η αποξένωση. Είναι ένας δίσκος που υμνεί την ειρήνη, την αγάπη, την αλληλεγγύη, τη φιλία και την αποδοχή της διαφορετικότητας.
– Ποιες διαπιστώσεις έχεις κάνει από την ανταπόκριση των γραπτών σου στους νεαρούς ακροατές; Γράφω στίχους για θεατρικές παραστάσεις που απευθύνονται σε παιδιά από το 2012. Για μένα η εκάστοτε δουλειά δεν τελειώνει στην πρεμιέρα. Πηγαίνω σχεδόν σε κάθε παράσταση και οι ηθοποιοί πολλές φορές με ρωτάνε «μα πάλι εδώ είσαι;» Το κάνω γιατί μ’ ενδιαφέρει πολύ η ανταπόκριση του κοινού, κυρίως των παιδιών. Κάθομαι σε μια γωνιά και παρατηρώ τις αντιδράσεις τους. Αυτή η διαδικασία με βοήθησε πολύ με τα χρόνια. Νομίζω πως είμαι πια σε θέση να ξέρω από πριν σε ποια σημεία θα γελάσουν, σε ποια θα χειροκροτήσουν, σε ποια θα χασμουρηθούν… Έχω την εντύπωση ότι τα παιδιά αναζητούν το αληθινό. Δεν τους αρέσει να τα κοροϊδεύουν ή να τα υποτιμούν. Κι αυτό προσπαθώ να κάνω μέσα από τη δουλειά μου: να τα αντιμετωπίζω όπως ακριβώς και το ενήλικο ακροατήριο. Με σεβασμό και χωρίς καμία έκπτωση στο τελικό αποτέλεσμα.
– Τι χρειάζεται ένα παραμύθι για να αρέσει στα παιδιά; Αυτή την ερώτηση νομίζω ότι θα μπορώ να σου την απαντήσω καλύτερα σε λίγους μήνες, όταν θα έχω δει τις αντιδράσεις στα παραμύθια του «Τραγουδοπαραμυθόκοσμου». Ήταν η πρώτη φορά, ουσιαστικά, που έγραψα παραμύθια. Όταν ξεκινήσαμε το πρότζεκτ, θεώρησα ότι θα έγραφα τους στίχους των τραγουδιών κι είχα προτείνει να πάρουμε παραμύθια από διάφορες χώρες του κόσμου για το δεύτερο μέρος του cd. Ήταν ο Ανδρέας Λάμπρου που επέμεινε να γράψω εγώ και τα παραμύθια. Τελικά το τόλμησα κι είναι μεγάλη τιμή που τα πρώτα μου παραμύθια τα ανάγνωσαν τόσο σημαντικοί ηθοποιοί. Η αλήθεια είναι ότι αντιμετώπισα και τα παραμύθια σαν μουσικά κομμάτια, σαν μικρές ιστορίες, όπως άλλωστε είναι και τα τραγούδια. Εξάλλου, ήταν παραμύθια που δεν γράφτηκαν για να διαβαστούν σε βιβλίο, αλλά για να ηχογραφηθούν. Για να μη φανεί, όμως, ότι αποφεύγω να απαντήσω, θεωρώ ότι το πιο σημαντικό στοιχείο σ’ ένα παραμύθι είναι να μπορεί να κρατήσει την προσοχή ενός παιδιού μέχρι το τέλος.
– Εξακολουθείς να αντιμετωπίζεις την αρχιτεκτονική του στίχου ως ανεξερεύνητο τοπίο; Ένας στιχουργός οφείλει να γνωρίζει καλά την αρχιτεκτονική του στίχου για να μπορεί να γράφει επαγγελματικά. Αλλιώς το τραγούδι «γκρεμίζεται». Από ‘κει και πέρα, ο στιχουργός δεν παύει ποτέ να παίζει με τα «χρώματα», ανακαλύπτοντας νέους συνδυασμούς και αποχρώσεις. Εκεί κρύβεται η μαγεία. Ξεκινάς από ένα λευκό χαρτί και φτιάχνεις κόσμους ολόκληρους. Αυτό το συναίσθημα δεν το αλλάζω με τίποτα.
– Τι είναι απαγορευτικό για έναν νέο στιχουργό; Αν με ρώταγες την εποχή που ξεκινούσα, θα απαντούσα «τίποτα». Ευτυχώς δηλαδή, γιατί θεωρώ ότι αυτός ήταν και ο λόγος που κατάφερα να προχωρήσω. Είχα μια αυτοπεποίθηση, ένα «θράσος» με την καλή έννοια. Σκεφτόμουν ότι δεν υπήρχε περίπτωση να μην τα καταφέρω. Τώρα, κοιτάζοντας πίσω, το βρίσκω περίεργο γιατί πια αντιλαμβάνομαι τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένα νέο παιδί που ξεκινά να γράφει. Η μισή Ελλάδα γράφει στίχους, η δισκογραφία σιγά-σιγά πεθαίνει και τα όνειρα πολλών νέων παιδιών μένουν όνειρα για πάντα. Γι’ αυτό και νιώθω πολύ τυχερός και ευγνώμων που πέτυχα πολλά από τα δικά μου. Από την άλλη, η σύγχρονη τεχνολογία προσφέρει άλλες δυνατότητες σ’ ένα παιδί που ξεκινάει τώρα και μπορεί να αξιοποιηθεί με πολλούς και διάφορους τρόπους. Ίσως τελικά και να είναι στο χέρι του καθενός…
– Σε ποιο βαθμό η ελληνική γλώσσα είναι «ευχή» και σε ποιο «κατάρα» στη στιχουργική σου; Η ελληνική γλώσσα είναι μόνο «ευχή» για μένα. Είναι ένας καμβάς γεμάτος χρώματα.
– Γιατί οι στιχουργοί δεν απολαμβάνουν το κομμάτι τις αναγνωρισιμότητας που τους αναλογεί σε σχέση με τους ερμηνευτές και τους συνθέτες; Για να γίνει ένα τραγούδι χρειάζεται να συνυπάρχουν αρμονικά η μουσική, ο στίχος και η ερμηνεία. Αν κάποιο από τα τρία στοιχεία υστερεί, το τραγούδι έχει χαθεί. Προσωπικά, δεν παραπονέθηκα ποτέ για το γεγονός ότι οι στιχουργοί είναι λιγότεροι προβεβλημένοι. Το θεωρώ φυσιολογικό. Του ερμηνευτή είναι η δουλειά του να βρίσκεται στα φώτα. Είναι ο σύνδεσμος μεταξύ των δημιουργών και του κοινού, η γέφυρα για να φτάσει το τραγούδι στον κόσμο. Οι συνθέτες πολλές φορές βρίσκονται και επί σκηνής ως οργανοπαίκτες, συνοδεύοντας τους τραγουδιστές στα κομμάτια που έχουν γράψει. Είναι λογικό να είναι πιο αναγνωρίσιμοι. Για έναν στιχουργό δεν μπορεί να υπάρχει μεγαλύτερη ανταμοιβή από το ν΄ ακούει ένα ολόκληρο θέατρο να τραγουδάει τους στίχους του ή να βλέπει τα σχόλια που γράφονται κάτω από ένα τραγούδι του στο διαδίκτυο.
– Η δυναμική του στίχου επηρεάζεται από την προοπτική του ερμηνευτή; Έχω δει υπέροχα τραγούδια να καταστρέφονται από κακές ερμηνείες. Είναι ευλογία να ευτυχήσεις να τραγουδήσουν τα τραγούδια σου μεγάλες φωνές. Πάντοτε ξεκινώ να γράφω έναν στίχο με την ελπίδα ότι θα βρει τον δρόμο του κι ότι θα τραγουδηθεί από μια σπουδαία φωνή. Βέβαια, είναι φορές που γράφεις ξέροντας ήδη ποιος θα ερμηνεύσει το τραγούδι. Σε μια τέτοια περίπτωση η φωνή μπορεί να σε καθοδηγήσει, να γίνει το μονοπάτι που θα σε οδηγήσει σε χώματα καινούρια.
* Το διπλό album «Τραγουδοπαραμυθόκοσμος» κυκλοφορεί από την Cobalt Music, σε διεύθυνση παραγωγής Δημήτρη Χωριανόπουλου, Ανδρέα Λάμπρου και Σταύρου Σταύρου και επιμέλεια Σαλίνας Γαβαλά.
Τραγουδούν:
Ελένη Βιτάλη, Σαλίνα Γαβαλά, Δήμητρα Γαλάνη, Χρήστος Δάντης, Ευρυδίκη, Ζαχαρίας Καρούνης, Κωνσταντίνα, Ανδρέας Λάμπρου, Αφροδίτη Μάνου, Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, Δημήτρης Μπάσης, Γιώργος Νταλάρας, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Μπάμπης Στόκας, Ελένη Τσαλιγοπούλου, Kώστας Χατζής και οι παιδικές χορωδίες του Σπύρου Λάμπρου και του Δημήτρη Τυπάλδου
Αφηγούνται:
Γρηγόρης Βαλτινός, Ανδρέας Γεωργίου, Κάτια Δανδουλάκη, Πέμη Ζούνη, Μαρία Καβογιάννη, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Γιώργος Κιμούλης, Βλαδίμηρος Κυριακίδης, Νένα Μεντή, Γιάννης Μπέζος, Παναγιώτης Μπουγιούρης, Άννα Παναγιωτοπούλου, Σπύρος Παπαδόπουλος, Δήμητρα Παπαδοπούλου, Ελένη Ράντου και Σοφία Φιλιππίδου
