Σημαντική επιτυχία αποτελεί για την Κυπριακή Δημοκρατία η ένταξή της από το 2026 στο Φόρουμ Αρχαίων Πολιτισμών, γεγονός που επισημοποιήθηκε κατά την 9η Υπουργική Συνάντηση του Φόρουμ.
Η Συνάντηση πραγματοποιήθηκε Παρασκευή 12 Δεκεμβρίου στο Μουσείο της Ακρόπολης. Στο πλαίσιο των εργασιών της Συνάντησης και με την υιοθέτηση της Διακήρυξης των Αθηνών αποφασίστηκε με συναίνεση η ένταξη της Κύπρου ως πλήρους κράτους μέλους του Φόρουμ, από το επόμενο έτος.
Την Κυπριακή Δημοκρατία εκπροσώπησε η Υφυπουργός Πολιτισμού Λίνα Κασσιανίδου, η οποία συμμετείχε στις εργασίες ως παρατηρητής, σηματοδοτώντας την απαρχή μιας νέας, ουσιαστικής παρουσίας της Κύπρου σε έναν διεθνή θεσμό που προάγει τη συνεργασία μεταξύ χωρών με μακραίωνη πολιτιστική διαδρομή. Την Υφυπουργό συνόδευσε η έφορος Αρχαιοτήτων Ευτυχία Ζαχαρίου, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για την Πάταξη της Σύλησης και της Παράνομης Διακίνησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Το Φόρουμ Αρχαίων Πολιτισμών ιδρύθηκε το 2017 με πρωτοβουλία της Ελλάδας και της Κίνας με στόχο την ενίσχυση του διαλόγου και της συνεργασίας μεταξύ χωρών με μακραίωνη πολιτιστική κληρονομιά. Στα μέλη του περιλαμβάνονται η Ελλάδα, η Κίνα, η Αίγυπτος, το Ιράν, το Ιράκ, η Ιταλία, η Ινδία, το Μεξικό, το Περού, η Βολιβία και η Αρμενία.
Μέσα από δράσεις πολιτιστικής διπλωματίας, ανταλλαγής τεχνογνωσίας και προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, το Φόρουμ αναδεικνύει τον διαχρονικό ρόλο των αρχαίων πολιτισμών στη διαμόρφωση του σύγχρονου κόσμου και προωθεί την αμοιβαία κατανόηση και διεθνή συνεργασία.
Σε δήλωσή της, η Λ. Κασσιανίδου χαιρέτισε την απόφαση ένταξης της Κύπρου στο Φόρουμ η οποία αναγνωρίζει τη συμβολή του αρχαίου πολιτισμού της Κύπρου στη διαμόρφωση της κοινής πολιτιστικής κληρονομιάς της Μεσογείου και της ευρύτερης περιοχής. Η ίδια εκτιμά πως η συμμετοχή της Κύπρου στο Φόρουμ «αποτελεί σημαντική δράση πολιτιστικής διπλωματίας και δημιουργεί νέες δυνατότητες συνεργασίας σε τομείς όπως η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, ο διαπολιτισμικός διάλογος και η ανταλλαγή τεχνογνωσίας».
Η Υφυπουργός εξέφρασε τις θερμές ευχαριστίες της προς την Ελληνίδα Υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και τα κράτη μέλη του Φόρουμ για την εμπιστοσύνη που επέδειξαν προς την Κυπριακή Δημοκρατία, τονίζοντας ότι η Κύπρος προσεγγίζει τη συμμετοχή της με αίσθημα ευθύνης και ετοιμότητα για ενεργό συμβολή στους κοινούς στόχους.
Κατά τη φετινή Υπουργική Συνάντηση, οι συζητήσεις επικεντρώθηκαν σε δύο κρίσιμα ζητήματα: τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην πολιτιστική κληρονομιά και την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών.
Η Υφυπουργός Πολιτισμού υπογράμμισε ότι η Κύπρος, ως νησιωτικό κράτος που ήδη βιώνει τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης, διαθέτει επιστημονική εμπειρία και εργαλεία πολιτικής που μπορούν να ενισχύσουν τις συλλογικές προσπάθειες του Φόρουμ. Ιδιαίτερη αναφορά έκανε επίσης, στην εμπειρία της Κύπρου αναφορικά με την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς που απειλείται, καθώς και στη συμμετοχή της σε διεθνείς συνεργασίες για την αντιμετώπιση της παράνομης διακίνησης αρχαιοτήτων.
Το Υφυπουργείο Πολιτισμού προσβλέπει σε μια δημιουργική και ουσιαστική συμμετοχή της Κύπρου στο Φόρουμ, με στόχο την προώθηση του πολιτισμού ως δύναμης ειρήνης, συνεργασίας και αμοιβαίας κατανόησης.
Την Προεδρία του Φόρουμ για το 2026 έχει αναλάβει η Ιταλία.
Αναλυτικά η Διακήρυξη της Αθήνας:
Τα κράτη μέλη του Φόρουμ των Αρχαίων Πολιτισμών — η Δημοκρατία της Αρμενίας, το Πολυεθνικό Κράτος της Βολιβίας, η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, η Αραβική Δημοκρατία της Αιγύπτου, η Ελληνική Δημοκρατία, η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν, η Δημοκρατία του Ιράκ, η Ιταλική Δημοκρατία και η Δημοκρατία του Περού — πραγματοποίησαν την 9η Υπουργική Συνάντηση του Φόρουμ στις 12 Δεκεμβρίου 2025 στην Αθήνα.
Οι εκπρόσωποι των κρατών μελών:
Επιβεβαίωσαν τις δεσμεύσεις που περιλαμβάνονται στη Διακήρυξη της Αθήνας (2017), τη Διακήρυξη του Τιουανάκου (2018), τη Διακήρυξη του Πεκίνου (2019), τη Διακήρυξη της Λίμα (2020), τα αποτελέσματα της 5ης Εικονικής Υπουργικής Συνάντησης που φιλοξένησε το Περού (2021), τη Διακήρυξη της Βαγδάτης (2022), τη Διακήρυξη της Τεχεράνης (2023) και τη Διακήρυξη του Ερεβάν (2024)
Επιβεβαίωσαν την κοινή ευθύνη τους για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και τη διατήρησή της για τις μελλοντικές γενιές.
Υπογράμμισαν τη σημασία του Φόρουμ ως διακυβερνητικής πλατφόρμας που προάγει τον διαπολιτισμικό διάλογο και την κουλτούρα της ειρήνης, βασισμένη στις διαχρονικές αξίες των αρχαίων πολιτισμών.
Υποστήριξαν ότι η συσσωρευμένη γνώση, η πνευματική εμβάθυνση και η ιστορική εμπειρία των αρχαίων πολιτισμών παρέχουν μια μοναδική προοπτική και συμβάλλουν σημαντικά στην αντιμετώπιση των σύγχρονων παγκόσμιων προκλήσεων, προωθώντας τον δημιουργικό μετασχηματισμό και την καινοτόμο ανάπτυξη, υπογραμμίζοντας τον ουσιαστικό ρόλο των αυτοχθόνων πληθυσμών, των τοπικών κοινοτήτων και των φορέων και θεματοφυλάκων της παραδοσιακής γνώσης για την αντιμετώπιση των προκλήσεων αυτών.
Αναγνώρισαν την ανάγκη να υποστηριχθούν οι αρχές της αμοιβαίας μάθησης, του διαλόγου και της συμμετοχικότητας μεταξύ των πολιτισμών, προωθώντας και προστατεύοντας την πολιτιστική πολυμορφία, ενώ παράλληλα επέστησαν την προσοχή στην απειλή της μισαλλοδοξία, των διακρίσεων και της ξενοφοβίας.
Επιβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους στις βασικές αξίες και αρχές της UNESCO, καθώς και στην εφαρμογή της Σύμβασης της Χάγης του 1954 για την προστασία των πολιτιστικών αγαθών σε περίπτωση ένοπλης σύρραξης και των δύο πρωτοκόλλων της, της Σύμβασης της UNESCO του 1970 για τα μέσα απαγόρευσης και πρόληψης της παράνομης εισαγωγής, εξαγωγής και μεταβίβασης της κυριότητας πολιτιστικών αγαθών, τη Σύμβαση του 1972 για την προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς και τη Σύμβαση του 2003 για τη διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Εξέφρασαν βαθιά ανησυχία για την κλιμάκωση και τη συστηματική στοχοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς κατά τη διάρκεια ένοπλων συγκρούσεων και κρίσεων και καταδίκασαν τέτοιες πράξεις καταστροφής, βεβήλωσης και οικειοποίησης ως σοβαρή απειλή για τη συλλογική μνήμη και ταυτότητα της ανθρωπότητας.
Απηυθύναν έκκληση για κοινές δράσεις από κυβερνήσεις, διεθνείς οργανισμούς και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς των κοινοτήτων που εμπλέκονται σε ένοπλες συγκρούσεις και κρίσεις.
Χαιρέτισαν τον καθορισμό από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών της 10ης Ιουνίου 2024 ως Διεθνούς Ημέρας για τον Διάλογο μεταξύ των Πολιτισμών, αναγνώρισε τον πολύτιμο ρόλο του Φόρουμ Αρχαίων Πολιτισμών στην προώθηση της καλύτερης κατανόησης και του σεβασμού μεταξύ των πολιτισμών και των πολιτισμικών ομάδων και, σε αυτό το πλαίσιο, ενθάρρυναν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να τιμήσουν τη Διεθνή Ημέρα για τον Διάλογο μεταξύ των Πολιτισμών μέσω εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και δραστηριοτήτων ευαισθητοποίησης του κοινού.
Υπογράμμισαν τη θεμελιώδη σημασία της εκπαίδευσης, της ενίσχυσης της γνώσης και της ευαισθητοποίησης του κοινού για τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και επιβεβαίωσε εκ νέου την ανάγκη ενίσχυσης της εκπαιδευτικής προβολής, ιδίως μεταξύ των τοπικών κοινοτήτων, των παιδιών και των νέων, προκειμένου να καλλιεργηθεί μια βαθύτερη κατανόηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και της καθολικής αξίας της. Στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη μέλη ενθάρρυναν τις συνεργατικές προσπάθειες για την προώθηση του πολιτισμού, την ανταλλαγή γνώσεων και τη συμμετοχή της κοινότητας, με σκοπό την προώθηση των κοινών στόχων στον τομέα αυτό.
Χαιρέτισαν τα αποτελέσματα της συνάντησης εμπειρογνωμόνων που πραγματοποιήθηκε στις 16-17 Οκτωβρίου 2025 στην Αθήνα σχετικά με την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών και την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην πολιτιστική κληρονομιά, και ενθάρρυναν τη σύγκληση μελλοντικών συναντήσεων εμπειρογνωμόνων του Φόρουμ Αρχαίων Πολιτισμών, προκειμένου να καταστούν δυνατές οι επαφές σε τεχνικό επίπεδο, η ανταλλαγή εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των κρατών μελών και η ανάπτυξη δικτύων συνεργασίας.
Αναγνώρισαν τη σημασία της διεθνούς συνεργασίας, των νέων και αναδυόμενων τεχνολογιών, της ευαισθητοποίησης του κοινού και ενός ισχυρού νομικού πλαισίου για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και, ιδίως, για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών, με στόχο την επιστροφή και την αποκατάστασή τους στη χώρα προέλευσής τους, σύμφωνα με τη Σύμβαση της UNESCO του 1970 για τα Μέσα Απαγόρευσης και Πρόληψης της Παράνομης Εισαγωγής, Εξαγωγής και Μεταβίβασης της Κυριότητας Πολιτιστικών Αγαθών, και συμφώνησαν να ενισχύσουν τη συνεργασία μεταξύ των μελών του Φόρουμ Αρχαίων Πολιτισμών σε αυτούς τους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της εξέτασης της προστιθέμενης αξίας της σύνταξης ενός πολυμερούς κειμένου, ενδεχομένως με τη μορφή μνημονίου ή δήλωσης αρχών, με στόχο να συμπληρώσει, και όχι να αντικαταστήσει, τα υφιστάμενα κανονιστικά μέσα της UNESCO.
Επισήμαναν το ζήτημα των πλαστών αρχαιοτήτων, οι οποίες παραποιούν την πολιτιστική κληρονομιά, υπονομεύουν την αξία των αυθεντικών αντικειμένων και συντηρούν παράνομες αγορές που συχνά συνδέονται με διακρατικά εγκληματικά δίκτυα, και συμφώνησαν να ενισχύσουν τη διμερή και πολυμερή συνεργασία και την ανταλλαγή πληροφοριών για την αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης, μεταξύ άλλων με την INTERPOL, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τελωνείων (WCO) και το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα (UNODC).
Αναγνώρισαν την ανάγκη θέσπισης ενός κοινού κώδικα αρχών για την έρευνα προέλευσης που θα εφαρμόζεται σε αντικείμενα των συλλογών μουσείων και πολιτιστικών ιδρυμάτων, διασφαλίζοντας ότι ο κώδικας αυτός θα βασίζεται στα πρότυπα της UNESCO, του ICOM, του ICCROM και του UNIDROIT και θα σέβεται τις εθνικές νομοθεσίες και την κυριαρχική εξουσία των κρατών.
Κάλεσαν για έναν ανοικτό και συμπεριληπτικό διάλογο σχετικά με την επιστροφή και την αποκατάσταση πολιτιστικών αγαθών στις χώρες προέλευσης, τα οποία έχουν θεμελιώδη πνευματική, ιστορική και πολιτιστική αξία για τους λαούς τους.
Ζήτησαν έναν ανοιχτό και χωρίς αποκλεισμούς διάλογο σχετικά με την επιστροφή και την αποκατάσταση στις χώρες προέλευσης των πολιτιστικών αγαθών που έχουν θεμελιώδη πνευματική, ιστορική και πολιτιστική αξία για τους λαούς τους, συμπεριλαμβανομένων των αγαθών που κατασχέθηκαν ως αποτέλεσμα αποικιοκρατίας ή ξένης κατοχής, σύμφωνα με τη Σύμβαση της UNESCO του 1970 για τα μέσα απαγόρευσης και πρόληψης της παράνομης εισαγωγής, εξαγωγής και μεταβίβασης της κυριότητας πολιτιστικών αγαθών και την αναδυόμενη διεθνή συναίνεση.
Αναγνώρισαν την προσαρμογή της πολιτιστικής κληρονομιάς στην κλιματική αλλαγή ως πολιτική, κοινωνική και επιστημονική προτεραιότητα που απαιτεί συνεχή συνεργασία μεταξύ κυβερνήσεων, θεσμών και κοινοτήτων, και ενθάρρυνε τη στενότερη συνεργασία μεταξύ των μελών του Φόρουμ Αρχαίων Πολιτισμών στον τομέα αυτό.
Υπογράμμισαν τη σημασία της ενσωμάτωσης της πολιτιστικής κληρονομιάς, τόσο της υλικής όσο και της άυλης, σε ευρύτερα προγράμματα βιωσιμότητας και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, και ενθάρρυναν τη διατομεακή συνεργασία, την επιστημονική καινοτομία, τους μηχανισμούς ταχείας αντίδρασης, την πρόσβαση σε εξειδικευμένο εξοπλισμό και τις πρωτοβουλίες ανάπτυξης ικανοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης παραδοσιακών γνώσεων και πρακτικών ως μέρος της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, για την πρόληψη, την παρακολούθηση, τη διάσωση και την έκτακτη προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Χαιρέτισαν τις συνεδριάσεις του Φόρουμ Αρχαίων Πολιτισμών που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών και της UNESCO και ενθάρρυναν περαιτέρω κοινές πρωτοβουλίες, όπως τη δημιουργία μιας ομάδας φίλων εντός της UNESCO, προκειμένου να ενισχυθούν οι ικανότητες του Φόρουμ και να βελτιωθεί η προβολή του στα διεθνή φόρα.
Εξέτασαν τη μελλοντική δημιουργία μιας επίσημης ιστοσελίδας αφιερωμένης στο Φόρουμ των Αρχαίων Πολιτισμών, η οποία θα περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με τις δραστηριότητές του και τα κείμενα που έχει υιοθετήσει, εξασφαλίζοντας παράλληλα την πολυγλωσσική προσβασιμότητα και την ισορροπημένη εκπροσώπηση όλων των χωρών μελών.
Συμφώνησαν να δημιουργήσουν ένα δίκτυο συντονιστικών κέντρων με στόχο τη διασφάλιση του συντονισμού και της συνοχής των δραστηριοτήτων του Φόρουμ των Αρχαίων Πολιτισμών.
Αποφάσισαν ότι εφεξής η προεδρία του Φόρουμ θα αναλαμβάνεται σε ετήσια βάση, με την ακόλουθη σειρά: Ελλάδα, Ιταλία, Αίγυπτος, Βολιβία, Κίνα, Περού, Ιράκ, Ιράν, Αρμενία. Κάθε χώρα που εκφράζει την επιθυμία να απαλλαγεί από την προεδρία μπορεί να αντικατασταθεί από την επόμενη χώρα στη σειρά.
Καλωσόρισαν τη συμμετοχή της Δημοκρατίας της Ινδίας ως χώρας-παρατηρητή για πρώτη φορά στο Φόρουμ Αρχαίων Πολιτισμών και εξέφρασαν την ελπίδα για τη μελλοντική της αποδοχή ως πλήρους μέλους, η οποία θα αποφασιστεί με συναίνεση των μελών του Φόρουμ Αρχαίων Πολιτισμών.
Αποφάσισαν, με συναίνεση, τη συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας ως πλήρους μέλους του Φόρουμ Αρχαίων Πολιτισμών.
Καλωσόρισαν την ανακοίνωση της Ιταλίας ότι είναι έτοιμη να αναλάβει την Προεδρία του Φόρουμ το 2026 και την ενέκριναν ομόφωνα.
