Μετά από χρόνια αναμονής, το Μεγάλο Αιγυπτιακό Μουσείο (GEM) δίπλα στις Πυραμίδες της Γκίζας ανοίγει επιτέλους τις πόρτες του. Πάνω από 100.000 εκθέματα, συμπεριλαμβανομένων των θησαυρών του Φαραώ Τουταγχαμών, είναι πλέον διαθέσιμα για το κοινό.

Πλησιάζει η πλήρης επίσημη έναρξη του μουσείου και ο πρωθυπουργός της Αιγύπτου Μουστάφα Μαντμπούλι ελπίζει ότι στην τελετή των εγκαινίων, το Σάββατο 1η Νοεμβρίου, θα παρευρεθούν πολυάριθμοι διεθνείς αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων.

Θα είναι, όπως υποσχέθηκε ο Υπουργός Τουρισμού και Αρχαιοτήτων Σέριφ Φάθι στο περιοδικό The National του Άμπου Ντάμπι «μια νύχτα που θα μείνει αξέχαστη». Ανάμεσα στους προσκεκλημένους συγκαταλέγονται διεθνείς προσωπικότητες από την πολιτική, την τέχνη και τη μουσική, ενώ έχει ήδη επιβεβαιώσει τη συμμετοχή του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης.

Η τελετή θα περιλαμβάνει μια εντυπωσιακή πομπή με δάδες, κατά την οποία τα διάσημα ευρήματα από τον τάφο του Τουταγχαμών θα μεταφερθούν από το παλιό μουσείο της πλατείας Ταχρίρ στο νέο μουσείο.

Το μουσείο σχεδιαζόταν από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, αλλά η κατασκευή του καθυστέρησε πολλές φορές- εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού και των πολιτικών εντάσεων στη Μέση Ανατολή. Από τον Οκτώβριο του 2024, το μουσείο λειτουργούσε σε «δοκιμαστική φάση» (soft opening), επιτρέποντας στους επισκέπτες να δουν επιλεγμένες αίθουσες και να συμμετέχουν σε ειδικές ξεναγήσεις.

Όσοι θέλουν να παρακολουθήσουν ζωντανά την τελετή των εγκαινίων, μπορούν να το κάνουν στις 1 Νοεμβρίου, στις 5μ.μ. (ώρα Kύπρου), μέσω του επίσημου λογαριασμού του Grand Egyptian Museum στο TikTok.

Το Νέο Αιγυπτιακό Μουσείο

Λίγο έξω από το Κάιρο, δίπλα στις περίφημες Πυραμίδες της Γκίζας, υψώνεται από την έρημο μια μνημειώδης πρόσοψη από γυαλί και ανοιχτόχρωμο ψαμμίτη. Πίσω από αυτήν την πρόσοψη, μήκους περίπου 800 μέτρων, έχει δημιουργηθεί ένας αληθινός φόρος τιμής στην ιστορία.

Το πιο φιλόδοξο πολιτιστικό έργο της Αιγύπτου, το Μεγάλο Αιγυπτιακό Μουσείο (Grand Egyptian Museum– GEM), έχει πλέον ολοκληρωθεί και γιορτάζει την πλήρη του έναρξη— μετά από χρόνια καθυστερήσεων.

Σχεδιασμένο από το ιρλανδικό αρχιτεκτονικό γραφείο Heneghan Peng Architects, το επιβλητικό κτίριο κοντά στο Κάιρο καλύπτει περίπου 500.000 τ.μ.- έκταση αντίστοιχη με 70 γήπεδα ποδοσφαίρου.

Διαθέτει χώρο για περισσότερα από 100.000 εκθέματα, που αντιπροσωπεύουν επτά χιλιετίες αιγυπτιακής ιστορίας, συμπεριλαμβανομένων αντικειμένων από την φαραωνική, ελληνιστική και ρωμαϊκή εποχή.

Το αποκορύφωμα της μόνιμης έκθεσης είναι η πλήρης συλλογή του Φαραώ Τουταγχαμών, η οποία περιλαμβάνει πάνω από 5000 αντικείμενα, ανάμεσά τους και τη θρυλική χρυσή ταφική μάσκα. Στη συλλογή περιλαμβάνεται επίσης το ταφικό πλοίο του Φαραώ Χέοπα (Khufu), μήκους 42 μέτρων και ηλικίας άνω των 4.000 ετών, γνωστό και ως πλοίο του Χέοπα.

Οι κύριες αίθουσες του μουσείου χωρίζονται σε θεματικές ενότητες που σχετίζονται με τη βασιλεία, την κοινωνία και τη θρησκεία. Κεντρικά σημεία του μουσείου αποτελούν η επιβλητική σκάλα που εκτείνεται σε όλους τους ορόφους και το αίθριο με το άγαλμα του Φαραώ Ραμσή Β’ ύψους 11 μέτρων, καθισμένου στον θρόνο του.

Ο κόσμος των Φαραώ

Αυτό που κάνει την έκθεση ξεχωριστή είναι η καινοτόμος μουσειολογική της προσέγγιση. «Στο παρελθόν, τα εκθέματα από το Παλαιό, το Μέσο ή το Νέο Βασίλειο παρουσιάζονταν χωριστά», εξήγησε ο αρχαιολόγος Μάγκντι Σακίρ στην τουρκική εφημερίδα Daily Sabah.


«Τώρα, κάθε θεματική ενότητα παρουσιάζεται μέσα από μια πανοραμική αφήγηση. Κάθε αντικείμενο στο Μεγάλο Αιγυπτιακό Μουσείο εντάσσεται σε μια μοναδική επιμελητική ιστορία, προσφέροντας μια νέα προοπτική ακόμη και σε γνώριμα εκθέματα- καθιστώντας την εμπειρία πρωτόγνωρη.»

Το νέο αυτό μουσειολογικό σκεπτικό στοχεύει στο να δώσει στους επισκέπτες μια ολιστική κατανόηση της ζωής στην Αρχαία Αίγυπτο, όπου η εξουσία, η καθημερινότητα και οι πεποιθήσεις παρουσιάζονται διαχρονικά και όχι αποσπασματικά ανά δυναστεία.

Πολιτισμός και ταυτότητα στον 21ο αιώνα

Ο πρωθυπουργός Μουστάφα Μαντμπούλι επιβεβαίωσε στο αιγυπτιακό περιοδικό Amwal Al Ghad ότι το μουσείο θα ενισχύσει τη θέση της Αιγύπτου ως παγκόσμιου πολιτιστικού προορισμού.
Η άμεση γειτνίασή του με τις Πυραμίδες της Γκίζας αποτελεί σαφές πλεονέκτημα— οι τουρίστες που ταξιδεύουν για να δουν τις πυραμίδες δύσκολα θα παραλείψουν το μουσείο.

Σε συνέντευξή του στον ραδιοφωνικό σταθμό Nile FM, ο αιγυπτιολόγος Μουστάφα Αλ-Ουαζίρι χαρακτήρισε το GEM «ένα εμβληματικό μνημείο που τιμά την πλούσια κληρονομιά της Αιγύπτου και ενισχύει το κύρος της ως κορυφαίου πολιτιστικού και τουριστικού προορισμού».

Το μουσείο δεν αναμένεται να συμβάλει μόνο στον τουρισμό— με 5 έως 8 εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως— αλλά και στην επιστημονική έρευνα. Διαθέτει ένα από τα πιο σύγχρονα εργαστήρια συντήρησης στον κόσμο, καθώς και ερευνητικό κέντρο με εξειδικευμένα εργαστήρια για μούμιες, ξύλο, μέταλλο και λίθο.

Οικολογική καινοτομία

Λαμβάνοντας υπόψη την κλιματική κρίση, ο σχεδιασμός του κτιρίου ενσωμάτωσε αυστηρές περιβαλλοντικές προδιαγραφές: διαθέτει παθητική ψύξη, βελτιστοποιημένο φυσικό φωτισμό και ανακύκλωση.

Το συγκρότημα αναμένεται να καταναλώνει έως 60% λιγότερη ενέργεια και 34% λιγότερο νερό από ένα συμβατικό κτίριο παρόμοιου μεγέθους. Εξοπλίστηκε με φωτοβολταϊκό σταθμό, ανακλαστική οροφή και εξωτερικά σκίαστρα, ενώ ο προσανατολισμός του αξιοποιεί τον άνεμο για φυσικό δροσισμό.

Το 2024 απέσπασε την πιστοποίηση EDGE Advanced Green Building για τον βιώσιμο σχεδιασμό και την κατασκευή του.

Επικριτικές φωνές

Ωστόσο, το έργο δεν έμεινε μακριά από αντιπαραθέσεις. Οι Financial Times εκτιμούν το κόστος κατασκευής σε πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια (περίπου 920 εκατομμύρια ευρώ), χρηματοδοτούμενο εν μέρει από ιαπωνικά δάνεια, κρατικούς πόρους και έσοδα από περιοδεύουσες εκθέσεις στο εξωτερικό.

Κριτικοί υποστηρίζουν ότι η μακρόχρονη κατασκευή και το υψηλό κόστος θέτουν ερωτήματα για το αν τέτοια επένδυση είναι ορθή σε μια χώρα που αντιμετωπίζει σοβαρά κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα. Άλλοι θεωρούν το GEM μέρος μιας κεντρικοποιημένης τουριστικής στρατηγικής, που ενδέχεται να αποδυναμώσει πολιτιστικά και οικονομικά άλλες περιοχές της Αιγύπτου.

Υπάρχουν επίσης ανησυχίες για την πολιτική επιρροή: ο Πρόεδρος Άμπντελ Φατάχ αλ-Σίσι προεδρεύει του διοικητικού συμβουλίου του μουσείου, το οποίο εποπτεύει τη στρατηγική και τη λειτουργία του. Πρόεδρος του συμβουλίου είναι ο Υπουργός Τουρισμού και Αρχαιοτήτων Σέριφ Φάθι.

Παρά τις αντιρρήσεις, για πολλούς Αιγύπτιους το GEM αποτελεί δήλωση εθνικής αναγέννησης. Ήδη θεωρείται το νέο πολιτιστικό σύμβολο της χώρας, ένας τόπος όπου το παρελθόν και το μέλλον της Αιγύπτου συναντιούνται, ανάμεσα σε αρχαίους θησαυρούς και υπερσύγχρονη τεχνολογία συντήρησης.

Πηγή: Deutsche Welle