Η Γαλλίδα Isabelle Huppert και ο Άγγλος Jeremy Irons μοιράστηκαν τα φετινά μεγάλα βραβεία του θεάτρου, που απονεμήθηκαν την περασμένη βδομάδα στη Ρώμη. Δυο ονόματα που κατάφεραν ένα ιδαίτερο στίγμα στη φετινή 30ή διοργάνωση του θεσμού.
Ο θεσμός των Ευρωπαϊκών βραβείων Θεάτρου φέτος γιορτάζει τα τριάντα του χρόνια. Η δέκατη έκτη απονομή πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη κάτω από ισχυρό συμβολισμό: πρώτον, ο θεσμός επιστρέφει στην Ιταλία, απ’ όπου άρχισε, δεύτερον, πουθενά αλλού παρά στη Ρώμη οι κουβέντες για τη σημασία του πολιτισμού για την έννοια της Ευρώπης δεν ακούγονται τόσο πειστικές και τρίτον, η διοργάνωση υλοποιείται στο πλαίσιο των εορτασμών για τα εξήντα χρόνια από την υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης που επισφράγισε τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Ένωσης.
Εκτός από τους συμβολισμούς, αυτή η ένταξη είχε ουσιώδη σημασία, καθώς, παρόλο το κύρος που έχει αποκτήσει, το European Theatre Prize ψάχνει κάθε χρόνο για μια οικονομική ατμομηχανή, στην οποία μπορεί να προσκολλήσει το βαγονάκι του. Έτσι πέρσι στον ρόλο της ατμομηχανής ήταν το Σαιξπηρικό φεστιβάλ στην Κραϊόβα της Ρουμανίας. Και σ’ ό,τι αφορά το κύρος, αυτό στηρίζεται από τα ονόματα των βραβευμένων, αλλά και αυτών που βραβεύουν.
Κάτοχοι των μεγάλων Βραβείων θεάτρου υπήρξαν ο Πίτερ Μπρουκ, ο Τζόρτζιο Στρέλερ, η Αριάν Μνούσκιν, ο Χάινερ Μίλερ, ο Μπομπ Ουίλσον, η Πίνα Μπάους, ο Χάρολντ Πίντερ, ο Πίτερ Στάιν και άλλοι λαμπροί θεατράνθρωποι. Εξάλλου, η ιδιαίτερη ζωντάνια του θεσμού βρίσκεται στο γεγονός, ότι εκτός από το να στήνει μνημεία σε αδιαμφησβήτητα μεγάλους, το European Theatre Prize απονέμει επίσης βραβεία Theatrical Realities στους πρωτοπόρους δημιουργούς ανά τη θεατρική Ευρώπη.
Οι προσωπικότητες των ανθρώπων που για χρόνια παλεύουν για την επιβίωση του θεσμού, αλλά και τα ονόματα των μελών της κριτικής επιτροπής μιλάνε από μόνα τους. Ο Ζακ Λανγκ, πρόεδρος, ο Αλεσάνδρο Μαρτίνεζ, γενικός γραμματέας και η πραγματική ψυχή του θεσμού και αυθεντίες όπως οι Ιαν Χέρμπερτ, Μάικλ Μπίλιγκτον, Ζορζ Μπανιού, κ.ά.
Πολλές φορές λέγεται ότι το θέατρο είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας. Ε λοιπόν, το Premio Europa per il Teatro είναι ο καθρέφτης της Ευρώπης σήμερα. Έννοιες όπως πολυπολιτισμικότητα, διάλογος, σεβασμός στη διαφορετικότητα, δημοκρατικότητα, συλλογικότητα, δημιουργία κοινής επικοινωνιακής γλώσσας και έγνοια για τη διατήρηση της ιδιαιτερότητας χαρακτηρίζουν τον θεσμό και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αλλά μια άλλη ευρωπαϊκή πραγματικότητα παλλόταν γύρω από το υπέροχο Palazzo Venezia, όπου γίνονταν οι συνεδρίες, με το πλήθος των μεταναστών να προσπαθούν να επιβιώσουν με κάθε δυνατό τρόπο, και τους οπλισμένους σαν αστακούς karabinieri να προσέχουν την πόλη από τα τόσο πιθανά κακά.
Τα φετινά Μεγάλα βραβεία είχαν μια εμφανή ιδιαιτερότητα, καθώς οι δύο βραβευθέντες που τα μοιράστηκαν ήταν α) ηθοποιοί (κάτι που συνέβη μόνο μια φορά με τον Γάλλο Μισέλ Πικολί) και β) αστέρες μεγάλου βεληνεκούς, με τη θεατρική τους αίγλη να ενισχύεται από την κινηματογραφική. Η Γαλλίδα Isabelle Huppert και ο Άγγλος Jeremy Irons εμφανίστηκαν στο συμπόσιο με το πάνελ της επιλογής τους (ο Irons είχε καλέσει, μεταξύ άλλων, τη Fanny Ardant και η Huppert τον Krzysztof Warlikowski), σε μια αποκαλυπτική για την προσωπικότητά τους αυτοπαρουσίαση, ο Irons να εκπέμπει ευγένεια, χιούμορ και γοητεία ως ένας ώριμος Prince Charming και η Γαλλίδα σταρ να είναι απόμακρη, φινετσάτη και προσεκτική στην τήρηση της εικόνας της.
Στην τελετή λήξης οι δυο τους συμπρωταγωνίστησαν διαβάζοντας πρώτα σε αναλόγιο την αλληλογραφία του Καμύ με την Καζαρές και μετά σε μια υπέροχη παρουσίαση του «Ashes to Ashes» του Πίντερ.
Στο πλαίσιο των γενικών ανοιγμάτων και την υπέρβαση των διαχωριστικών τειχών ο φετινός θεσμός απλώθηκε πέρα από τα γεωγραφικά σύνορα και έφτασε στην αφρικανική ήπειρο, απονέμοντας Ειδικό Βραβείο στον Wole Soyinka, 83χρονο Νομπελίστα ποιητή, πεζογράφο, θεατρικό συγγραφέα και αγωνιστή για τα ανθρώπινα δικαιώματα από τη Νιγηρία, το έργο και οι δραστηριότητες τού οποίου αποδεικνύουν πόσο σημαντική είναι η αφρικανική πολιτιστική παράδοση για την κατανόηση του Ανθρώπου και πόσο γόνιμος και απαραίτητος είναι ο διάλογος μεταξύ των διάφορων πολιτισμών. Η καταπληκτική προσωπικότητα του Soyinka ξεδιπλώθηκε μπροστά μας κατά τη σύντομη παρουσίασή του στο συμπόσιο.
Εντυπωσιακός υπήρξε και ο Τυνήσιος Fadhel Jaibi (Ειδικό Δίπλωμα της διοργάνωσης), θεατρικός συγγραφέας και σκηνοθέτης, που πάλεψε για την ελευθερία του λόγου και κατά της εξουσίας σε δύσκολες για την πατρίδα του καιρούς. Το ειδικό «Bραβείο Ευρώπη για το θέατρο» απονεμήθηκε στον Έλληνα χορογράφο και σκηνοθέτη Δημήτρη Παπαϊωάννου.
Τρεις μεγάλες παραγωγές παρουσιάστηκαν ως επιστροφές των βραβευθέντων από τις προηγούμενες διοργανώσεις, ο Μπομπ Ουίλσον με την υπέροχη παράσταση του «Hamletmashine»,ο Πίτερ Στάιν που επιμένει στην καθαρότητα της σκηνικής εικόνας και στον σεβασμό στα κλασικά κείμενα, με τον «Ριχάρδο Β’» και ο Κορσέτι με τον «Βασιλιά Ληρ».
Από τους έξι που κέρδισαν τα βραβεία των Theatrical Realities δεν μπόρεσε να παρουσιαστεί ο Ρώσος Κιρίλ Σερέμπρενικοφ, μιας και βρίσκεται υπό κατ’ οίκον περιορισμό από τις Αρχές, μια υπόθεση με πολιτική, όπως φαίνεται, χροιά. Ένα τραγικό γεγονός, ο ξαφνικός θάνατος του πρωταγωνιστή, εμπόδισε να παρουσιαστεί το «Ubu Roi» σε σκηνοθεσία του βραβευμένου Σλοβένου Jernej Lorenci.
Το εσθονικό Theatre NO99 παρουσίασε το «Filth», μια παράσταση που μπορεί να περιγραφεί ως «εννιά άτομα κυλιούνται μέσα σε λάσπη», μπορεί όμως δικαίως να αξιολογηθεί σαν μια βαθιά φιλοσοφική μεταφορά για την πορεία της ανθρωπότητας, σε άψογη εκτέλεση. Η Susanne Kennedy παρουσίασε το πρωτοποριακό «Virgin Suicides», μια πραγματεία περί θανάτου με χρήση μασκών, ηχογραφημένων φωνών και μεγάλου ταμπλό με οθόνες βιντεοπροβολών.
Με τον Ιταλό πειραματιστή χορογράφο Alessandro Sciarroni και την εκπρόσωπο του πολιτικού θεάτρου Ισραηλίτισσα Yael Ronen ολοκληρώθηκε ο μαραθώνιος της Ρώμης. Δυστυχώς.
nonamoleski@hotmail.com
