Η χορογράφος Φιλίππα Στυλιανούδη αισθάνεται ότι η ψυχή είναι σαν αεράκι που πνέει όπου θέλει.
Η νέα της δουλειά με τίτλο «Ένας Μεταλλωρύχος Θυμάται» αντλεί έμπνευση από το ομώνυμο βιβλίο του Παντελή Βαρνάβα κι επιχειρεί να αποτίσει φόρο τιμής στους αγώνες των Κυπρίων μεταλλωρύχων. Μια κραυγή από τα έγκατα της γης και της κυπριακής ιστορίας συναντά την κραυγή των ανδαλουσιανών εργατών και το φλαμένκο δίνει φωνή στις θλίψεις και τις στερήσεις των χερομάχων. Δυο χορευτές, δυο αφηγητές και δυο μουσικοί συνοδεύουν επί σκηνής σ’ ένα ταξίδι στον χρόνο και τον ρυθμό την ίδια τη χορογράφο, η οποία μοιράζεται τις σκέψεις της γι’ αυτή την πρόταση.
– Ποιοι είναι οι στόχοι αυτής της παράστασης; Κύριος στόχος είναι να φέρει στη επιφάνεια τα δύσκολα χρόνια που έζησαν οι άνθρωποι στα μεταλλεία, παρασύροντας το κοινό στη σκοτεινή γαλαρία όπου οι μεταλλωρύχοι μας καθημερινά πότιζαν με αίμα το χώμα για να μπορέσουμε εμείς σήμερα να έχουμε καλύτερες εργατικές συνθήκες. Δίνοντας φωνή στους μεταλλωρύχους μας, επιθυμώ να στείλω ένα μήνυμα στους νέους μας πως μόνο με τον αγώνα βγαίνουμε στο φως.
– Τι ήταν εκείνο που κινητοποίησε εκείνους τους ανθρώπους; Ο Παντελής Βαρνάβας ηγήθηκε της μεγάλης απεργίας των μεταλλωρύχων του 1948 (που κράτησε τέσσερις περίπου μήνες και στην οποία έλαβαν μέρος γύρω στους 2100 εργάτες) με τους μεταλλωρύχους και τις οικογένειες τους να διεκδικούν το δίκιο απέναντι στο απάνθρωπο κατεστημένο. Ήταν μια ταξική μάχη η οποία άνοιξε το δρόμο στις συντεχνίες και στην πολιτικοποίηση των ανθρώπων, καθώς και μια μεγάλη νίκη για το εργατικό κίνημα.
– Πώς θα σχολίαζες την εργατική συλλογική δράση στις μέρες μας σε σχέση με τότε; Νομίζω ότι δεν υπάρχει συλλογική εργατική δράση στις μέρες μας, εφόσον ζούμε στην εποχή του ατομικισμού. Δεν υπάρχουν ηγέτες με δυνατή φωνή που να μπορεί να τρυπώσει στα αυτιά του αποξενωμένου πια λαού και οι «ομάδες» διασπώνται πλέον από τα προσωπικά συμφέροντα.
– Πού συναντά το φλαμένκο τους αγώνες των Κυπρίων μεταλλωρύχων; Το φλαμένκο είναι μια «πάλη» από μόνο του. Όταν αφήνεσαι βγάζεις από τα έγκατα της ψυχής σου όλα εκείνα τα μυστικά που είναι ριζωμένα βαθιά μέσα σου. Πολλές φορές αισθάνομαι πως η ψυχή είναι σαν αεράκι που πνέει όπου θέλει. Κι αυτό με παρέσυρε στη σκοτεινή μελωδία ενός Taranto (σ.σ. ρυθμός φλαμένκο) του οποίου οι στίχοι μιλάνε για τους Ανδαλουσιανούς εργάτες των μεταλλείων που τραγουδούσαν για να κρατηθούν στη ζωή, αφού δίπλα τους παραμόνευε ο θάνατος. Ήταν ένας αγώνας επιβίωσης, όπως αυτός των μεταλλωρύχων της Κύπρου. Με την παράσταση «Ένας Μεταλλωρύχος Θυμάται» θέλουμε να δώσουμε ξανά φωνή στους μεταλλωρύχους και το «πρόσταγμά» τους να βάλει ξανά κι εμάς στο μονοπάτι της ελπίδας.
– Πιστεύεις ότι ο ρυθμός του «αγώνα της επιβίωσης» είναι κοινός για όλους; Κάποιοι ακολουθούν τον γρήγορο ρυθμό χωρίς να χάσουν το tempo και τον ιερό σκοπό του αγώνα τους και κάποιοι απλά επιλέγουν να γίνονται θεατές κρατώντας αργό ρυθμό. Ακόμα και οι αθίγγανοι τραγουδούσαν στα σιδηρουργεία κρατώντας τον ρυθμό, χτυπώντας μ’ ένα martillo (σφυρί) στο αμόνι. Όλοι έχουμε το σφυρί και το αμόνι μας, απλώς πρέπει να βρούμε τη δύναμη να ενώσουμε τα σίδερα.
– Πώς μεταφράζεται σε κίνηση το duende; Το duende είναι μια μυστηριακή δύναμη. Η δύναμη να μεταφέρεις τον εαυτό σου και τον θεατή σε μια άλλη διάσταση. Στη δική μου περίπτωση αισθάνομαι τα μέλη του σώματός μου να αποκολλιούνται από το σώμα και να γίνονται κάτι σαν αέρινη μάζα. Ο χρόνος παγώνει αλλά η κίνηση συνεχίζει, εκφράζοντας πόνο, έρωτα, θάνατο, χαρά.
– Υπάρχει ο κίνδυνος να χαθεί κάτι από τη μαγεία του φλαμένκο αν «καπελωθεί» θεματικά; Δεν πιστεύω πως μπορεί να «καπελωθεί» το φλαμένκο. Όταν κατέχεις βαθιά την τέχνη του, την τιμάς και την υπηρετείς χρόνια, τότε δεν υπάρχουν φραγμοί. Το φλαμένκο είναι ο χορός της ψυχής και η ψυχή δεν μπορεί να φυλακιστεί.
– Είναι ζητούμενο στις μέρες μας η «καθαρότητα» του φλαμένκο; Η κάθε τέχνη έχει εξελιχθεί μέσα από τα χρόνια και το φλαμένκο δεν αποτελεί εξαίρεση. Ωστόσο, η καθαρότητα του παραδοσιακού φλαμένκο ενθουσιάζει όσο τίποτε άλλο το κοινό κι όταν αυτό το κοινό «εκπαιδευτεί» και είναι σε θέση να κρίνει, τότε μπορεί να αισθανθεί εάν ο χορευτής εκπέμπει duende.
– Χορεύεις σήμερα για τον ίδιο λόγο για τον οποίο ξεκίνησες κάποτε να το κάνεις; Μπορεί να ακουστεί παράξενο αλλά το φλαμένκο με εξέφραζε πριν ακόμη το γνωρίσω. Όταν το «ανακάλυψα» δόθηκα ολοκληρωτικά σ’ αυτό και έκτοτε τίποτα δεν έχει αλλάξει. Όσο μεγαλώνεις, όμως, τόσο καλύτερα χορεύεις το φλαμένκο κι αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με εμπειρία και τεχνική αλλά με τα βιώματά σου και με την ωρίμανση της ψυχής του χορευτή. Το φλαμένκο ήταν και παραμένει ο ψυχολόγος μου. Η εξιλέωση της δικής μου ψυχής.
– Πού αναζητείς την έμπνευση σ’ αυτό το στάδιο της ζωής και της πορείας σου; Τα τελευταία χρόνια εστιάζομαι περισσότερο στον ανθρώπινο παράγοντα. Ίσως γιατί κοιτάζω πια τη ζωή με άλλο μάτι. Με συναρπάζουν οι αληθινές ανθρώπινες ιστορίες και βιώματα. Κι αυτό είναι που στην τελική εκφράζει το φλαμένκο: τα ανθρώπινα συναισθήματα.
iNFO «Ένας Μεταλλωρύχος Θυμάται», 26/3 Λευκωσία, Σατιρικό Θέατρο, 8μ.μ. SoldOut Tickets, 31/3 Λεμεσός, Θέατρο Ριάλτο, 8.30μ.μ. 77777745
