Κυριακή Κουντούρη: Το ισχυρότερό μου κίνητρο είναι ο ανταγωνισμός με τον εαυτό μου

Η 27χρονη Κύπρια μαέστρος Κυριακή Κουντούρη υπογραμμίζει ότι η εμπιστοσύνη κερδίζεται, δεν απαιτείται.

Μεγάλωσε σε μια εκ των πραγμάτων απομακρυσμένη περιοχή της Κύπρου, χωρίς δομές και υποδομές ως προς τη μουσική εκπαίδευση: την Πόλη Χρυσοχούς. Εντούτοις, κατάφερε να γράψει ιστορία όντας η νεότερη Κύπρια γυναίκα (και από τις ελάχιστες) που διηύθυνε τη Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου. Και η ιστορία γράφτηκε ακριβώς όπως έπρεπε, δεδομένου ότι η πρώτη εμφάνιση με την μπαγκέτα της ΣΟΚ καταγράφηκε τον Ιούνιο του 2023 στο Πολιτιστικό Κέντρο της ιδιαίτερης πατρίδας της, της Πόλης, στο πλαίσιο σειράς Συναυλιών Κοινωνικής Προσφοράς. Στα 27 της χρόνια πλέον, ετοιμάζεται κιόλας για την τέταρτη ουσιαστικά συνεργασία της με το κρατικό ορχηστρικό σύνολο στην καθιερωμένη, ανοιχτή στο κοινό, υπαίθρια συναυλία «Μουσική στην πόλη», με έργα Μότσαρτ, Μέντελσον, Ντβόρζακ, Σαμπριέ, Ρεσπίγκι, Μπέρνσταϊν και Χατζιδάκι. Εγκατεστημένη στην Αθήνα, η Κυριακή Κουντούρη έχει από τον περασμένο Σεπτέμβριο αναλάβει και τη διεύθυνση της Oρχήστρας Nέων της El Sistema Greece. Φαίνεται ότι για την ανερχόμενη μαέστρο –ή μαέστρα- οι όποιες αντιξοότητες αποτελούν μάλλον προκλήσεις για την επόμενη κατάκτηση.

–Ποια χαρακτηριστικά πρέπει να έχει ένας επαρκής μαέστρος; Το επάγγελμα του μαέστρου έχει δύο βασικές «πλευρές». Η πρώτη αφορά το μουσικό κομμάτι, το οποίο απαιτεί κάποια χαρακτηριστικά όπως το να έχεις «καλό» αυτί, γνώσεις θεωρητικών, να παίζεις κάποιο όργανο, να έχεις μια καλή τεχνική διεύθυνσης (κινησιολογίας) και φυσικά να αγαπάς το ορχηστρικό ρεπερτόριο και τη μελέτη του. Η άλλη πλευρά έχει να κάνει με το ανθρώπινο κομμάτι της δουλειάς, δηλαδή τη διαχείριση του ανθρώπινου παράγοντα. Ο μαέστρος χρειάζεται να είναι καλός ηγέτης, επικοινωνιακός, συνεργατικός, ακέραιος και να εμπνέει τους μουσικούς.

–Ποιον ρόλο έπαιξε η μουσική στη ζωή σας από τα παιδικά σας χρόνια, μεγαλώνοντας σε μια απομακρυσμένη περιοχή, όπως η Πόλη Χρυσοχούς; Ένα παιδί που μεγαλώνει σε μεγαλούπολη σίγουρα έχει περισσότερα ερεθίσματα. Υπάρχει ευκολότερη πρόσβαση σε συναυλίες όλων των ειδών, περισσότερες ευκαιρίες μουσικής μόρφωσης και συναναστροφής με άλλους μουσικούς κ.λπ. Παρ’ όλα αυτά, όταν ήμουν παιδί δεν ένιωθα ότι στερούμαι κάτι. Πολλές φορές αυτές τις ελλείψεις τις καταλαβαίνεις αργότερα, όταν έρθεις σε επαφή με κάτι διαφορετικό και αρχίζεις να συγκρίνεις καταστάσεις. Είμαι ευγνώμων που οι γονείς μου ήταν (και είναι) πάντα πολύ υποστηρικτικοί και ενθάρρυναν την ενασχόλησή μου με τη μουσική, πριν ακόμα αντιληφθώ εγώ η ίδια ότι θέλω ν’ ασχοληθώ.

–Πώς κύλησαν τα πρώτα σας χρόνια στον κόσμο της μουσικής; Οι γονείς μου ναγνώρισαν ότι είχα «καλό αυτί» και με ώθησαν να το δοκιμάσω. Έτσι ξεκίνησα μαθήματα πιάνου όταν ήμουν 11 ετών, με την πρώτη μου δασκάλα, τη Νικόλ Ιωάννου, η οποία με βοήθησε ν’ ανακαλύψω την αγάπη μου για τη μουσική και τις δυνατότητές μου. Ακολούθησε η μουσική θεωρία, το ντικτέ, η αρμονία κ.ο.κ. Μερικά χρόνια αργότερα αποφάσισα ν’ ασχοληθώ επαγγελματικά. Το δικό μου συμπέρασμα είναι ότι αν υπάρχει στήριξη από το οικογενειακό περιβάλλον και αγάπη για το αντικείμενο, με αρκετή δουλειά οι δυσκολίες ξεπερνιούνται κι όλα είναι δυνατά.

–Ποιοι ήταν οι κύριοι μέντορες στη μουσική σας πορεία και πώς σας επηρέασαν; Όλα αυτά τα χρόνια είχα την τύχη να γνωρίσω, να μαθητεύσω και να συνεργαστώ με πολλούς εξαιρετικούς καλλιτέχνες. Μ’ έχουν επηρεάσει αρκετοί μουσικοί, αλλά αν έπρεπε να αναφέρω ένα όνομα, αυτό θα ήταν του Μίλτου Λογιάδη. Είναι ο άνθρωπος που μ’ ενέπνευσε να σπουδάσω διεύθυνση ορχήστρας και με στήριξε σε όλη μου την πορεία.

–Πώς η εμπειρία σας ως πιανίστα έχει διαμορφώσει την προσέγγισή σας ως μαέστρος; Το πιάνο αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο «εργαλείο» για τους μαέστρους. Ο κυριότερος λόγος είναι ότι, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους μουσικούς, ο μαέστρος δεν μπορεί να μελετήσει το όργανό του στο σπίτι. Έτσι, ένας τρόπος μελέτης του ρεπερτορίου μας είναι η απόδοση της παρτιτούρας της ορχήστρας στο πιάνο, το οποίο ως πολυφωνικό όργανο προσφέρει αυτήν τη δυνατότητα. Επίσης, έχοντας εργαστεί κι ως πιανίστα στο κομμάτι της συνοδείας, κάθε φορά μαθαίνω κάτι καινούργιο που με βοηθά να εξελιχθώ ως μαέστρος. Πρόσφατα ολοκλήρωσα τις σπουδές μου στο πιάνο με την εξαιρετική Χριστίνα Παντελή, η οποία μου έχει μάθει να εφαρμόζω την προσέγγισή μου ως μαέστρος και στο πιάνο για να πετύχω μια άρτια μουσική ερμηνεία. Παρόλο που είναι δύο διαφορετικά αντικείμενα, η μουσική είναι μία- γι’ αυτό θεωρώ ότι όλες οι γνώσεις συνδέονται και αλληλοσυμπληρώνονται.

–Ποια εξήγηση δίνετε εσείς στο γεγονός ότι ο χώρος της διεύθυνσης ορχήστρας θεωρείται ανδροκρατούμενος; Πράγματι, ο χώρος μας υπήρξε για πολλά χρόνια ανδροκρατούμενος. Οι γυναίκες δεν θεωρούνταν πάντα ίσες με τους άνδρες, επομένως αυτού του είδους τα επαγγέλματα, όπου το άτομο βρίσκεται σε ηγετική θέση, θεωρούνταν κατάλληλα μόνο για άτομα του ανδρικού φύλου. Έχει γίνει μεγάλος αγώνας τα τελευταία χρόνια και πλέον πολλές γυναίκες μαέστροι έχουν αποδείξει ότι δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Φυσικά, δεν μπορούμε να το γενικεύσουμε λέγοντας ότι ο σεξισμός έχει εξαφανιστεί από το χώρο της διεύθυνσης ορχήστρας, αλλά βρισκόμαστε σε πολύ καλό δρόμο και τα παραδοσιακά στερεότυπα καταρρίπτονται καθημερινά.

-Αποτέλεσε επιπλέον κίνητρο για σας η πρόκληση της «γυάλινης οροφής»; Φυσικά είναι κάτι που μ’ έχει προβληματίσει αρκετά, αλλά επιλέγω να μην εστιάζω εκεί. Το ισχυρότερό μου κίνητρο είναι ο ανταγωνισμός με τον εαυτό μου. Προσπαθώ πάντα να εργάζομαι σκληρά και να μαθαίνω καθημερινά, με στόχο να βελτιώνομαι και να εξελίσσομαι συνεχώς.

–Σε ποιο βαθμό οι μουσικοί επηρεάζονται από το φύλο και την ηλικία του/ της μαέστρου; Οι μουσικοί πολύ συχνά τείνουν να είναι επιφυλακτικοί την πρώτη φορά που συνεργάζονται μ’ έναν μαέστρο. Η αντίδραση αυτή είναι απόλυτα φυσιολογική και δικαιολογημένη και οι λόγοι πίσω από αυτήν μπορεί να διαφέρουν για κάθε μουσικό. Πολλές φορές μάλιστα λειτουργούν υποσυνείδητα, οπότε θα ήταν δύσκολο να καθορίσουμε πώς τα χαρακτηριστικά ενός μαέστρου μπορούν να επηρεάσουν την κρίση των μουσικών θετικά ή αρνητικά. Δεν μπορώ να γνωρίζω με σιγουριά αν η «δυσπιστία» που έχω εισπράξει από κάποιους μουσικούς οφείλεται στην ηλικία ή στο φύλο ή σε οποιοδήποτε άλλο χαρακτηριστικό μου. Επιλέγω να εργάζομαι σκληρά, με σεβασμό και ειλικρίνεια απέναντι στην τέχνη αλλά και στους συναδέλφους μου, ώστε να χτίσω μια σχέση εμπιστοσύνης. Άλλωστε, η εμπιστοσύνη κερδίζεται, δεν απαιτείται.

-Ποιες σκέψεις κάνετε με αφορμή την απόφαση της Συμφωνικής Ορχήστρας Κύπρου να επιβάλει πολιτική ισότητας στους φιλοξενούμενους μαέστρους; Η θέσπιση πολιτικής του Ιδρύματος για ίση κατανομή των αναθέσεων για μαέστρους και σολίστ σε άνδρες και γυναίκες αποτελεί ένα μεγάλο βήμα προς την ισότητα των φύλων. Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει στήριξη από τέτοιους φορείς διότι μια τέτοια απόφαση δημιουργεί το χώρο και το πλαίσιο για να προκύψουν περισσότερες ευκαιρίες για τις γυναίκες μαέστρους. Είμαι αισιόδοξη ότι σύντομα θα φτάσουμε στο σημείο που το φύλο δε θα παίζει πια κανένα ρόλο και το μόνο κριτήριο αξιολόγησης θα είναι η ποιότητα του καλλιτεχνικού αποτελέσματος.

–Ποια η σχέση σας με το κοινό; Πώς δημιουργείτε σύνδεση μαζί του κατά τη διάρκεια των συναυλιών; Ανεξαρτήτως του είδους της μουσικής, αυτό που αποζητά το κοινό είναι η σύνδεση και η ταύτιση με τον καλλιτέχνη. Την ίδια ανάγκη έχει φυσικά και ο καλλιτέχνης. Θεωρώ ότι αν κανείς προσεγγίζει με σεβασμό, ειλικρίνεια και φροντίδα την ερμηνεία του εκάστοτε ρεπερτορίου, αυτό γίνεται αισθητό και από το κοινό κι έτσι δημιουργείται μια μοναδική σύνδεση.

–Ποιο μήνυμα θα θέλατε να περάσετε στους νέους μουσικούς που επιθυμούν να ακολουθήσουν το δρόμο της διεύθυνσης ορχήστρας; Όπως και πολλά άλλα αντικείμενα -καλλιτεχνικά και μη-, μια τέτοια κατεύθυνση απαιτεί πολλές θυσίες και ώρες μελέτης, συγκέντρωση και αφοσίωση, υπομονή και επιμονή. Όμως, ο δρόμος της διεύθυνσης ορχήστρας είναι μαγικός, γεμάτος γνώση και δημιουργικότητα και αξίζει τον κόπο.