Υπάρχουν στιγμές στην ανθρώπινη ιστορία που ο κόσμος γέρνει επικίνδυνα προς την άβυσσο. Άλλοτε φτάναμε ως εκεί με στρατιές και πορείες ετών. Τώρα αρκεί ένα κλικ. Ένα μήνυμα στα social media. Ένα «έκανα ό,τι έπρεπε». Και μαζί, το μισό πλανητικό σύστημα τρέμει. Στην εποχή που ζούμε, χωρίς υπερβολή, θα μάθουμε ότι ξεκίνησε ο Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος με ένα tweet!
Μια μέρα σαν όλες τις άλλες, ο Ντόναλντ Τραμπ ενημέρωσε τον πλανήτη -όχι στο Συμβούλιο Ασφαλείας, αλλά με μια ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης- ότι έδωσε εντολή για τον βομβαρδισμό των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν. Ένα tweet που κουβαλούσε πυρηνική ένταση. Κυριολεκτικά. Ο πλανήτης παρέμεινε άναυδος να παρακολουθεί ένα παραλήρημα ισχύος. Μια νέα εκδοχή πολέμου. Ψυχρή, αποστασιοποιημένη, ψηφιακή, χωρίς πρόσωπα. Σαν videogame αλλά, δυστυχώς, με πραγματικά θύματα.
Η εποχή που ζούμε δεν είναι η εποχή των μαχών σώμα με σώμα και των ηρώων. Είναι η εποχή της τεχνολογίας. Χώρες βομβαρδίζονται εν αγνοία των πολιτών τους. Εξ αποστάσεως. Με drones και τεχνητή νοημοσύνη. Χωρίς ποτέ οι επιτιθέμενοι να δουν τα πρόσωπα των θυμάτων τους. Τα καμένα νοσοκομεία, τα θρυμματισμένα σχολεία, οι νεκροί στις αγορές και στα χωράφια, είναι απλώς παράπλευρες απώλειες που διαγράφονται με το ίδιο πάτημα κουμπιού που τις προκάλεσε.
Ο Τραμπ, με τη γνωστή ρητορική του «America First», επέστρεψε με έναν πόλεμο που συνδυάζει επιβολή ισχύος και πολιτικό θεατρινισμό. Κανείς δεν ξέρει αν ήταν απαραίτητος. Αν πραγματικά απέτρεψε κάτι ή αν θα προκαλέσει περισσότερα. Δεν έχει σημασία και αυτό είναι το πιο ανησυχητικό. Οι πόλεμοι δεν χρειάζονται πλέον νομιμοποίηση, επιχειρηματολογία, συναίνεση. Αρκεί η επιθυμία για επιβολή.
Μέσα σ’ αυτό το θέατρο του ψηφιακού παραλογισμού, υποτίθεται ότι έπρεπε να έχουν πρωτεύοντα ρόλο οι διεθνείς οργανισμοί. Όμως… αγνοείται η ύπαρξή τους. Ο ΟΗΕ, υποτίθεται θεματοφύλακας της διεθνούς ειρήνης και νομιμότητας, παραμένει θεατής. Ή ορθότερα, μαριονέτα των ΗΠΑ. Το Συμβούλιο Ασφαλείας, φάντασμα ενός άλλοτε πανίσχυρου σώματος. Η διεθνής διπλωματία, σε ρόλο χειροκροτητή του πλανητάρχη. Δεν υπάρχει πλέον η βούληση να λειτουργήσουν ως φραγμός.
Βλέπετε, οι μεγάλοι παίκτες είναι πια πανίσχυροι. Απλώς κάνουν ό,τι θέλουν, όποτε το θελήσουν. Συνδιαλέγονται με ένα-δυο συμμάχους τους στα παρασκήνια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Και στη συνέχεια, απλώς, το ανακοινώνουν μέσω αυτών. Συνένοχη στο θλιβερό σκηνικό η τραγική σιωπή των θεσμών.
Το Ιράν -όπως και οποιοσδήποτε άλλος εν δυνάμει αντίπαλος- μπορεί να ήταν απειλή και στόχος εδώ και χρόνια. Μπορεί να ήταν επικίνδυνο. Μπορεί και να εξέτρεφε τρομοκρατικές οργανώσεις. Αλλά το να ξυπνάς ένα πρωί και να διαβάζεις ότι ξεκίνησε ένας πόλεμος επειδή έτσι αποφάσισε ένας άνθρωπος, είναι η απόλυτη διαστροφή του πολιτικού πολιτισμού. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι βρισκόμαστε πιο κοντά στην ολική καταστροφή από ποτέ. Μια καταστροφή η οποία δεν θα έρθει με φανφάρες και τυμπανοκρουσίες, αλλά με hashtags, εικονίδια και live μετάδοση.
Και η Ευρώπη; Πού βρίσκεται σε όλο αυτό το θέατρο του παραλόγου; Ωιμέ! Στην πρώτη σειρά του θεάτρου. Εκεί όπου κρατάνε τιμητική θέση για τους επίσημους προσκεκλημένους. Οι χώρες που δεν ρίχνουν βόμβες. Αλλά ενδέχεται να είναι αυτές που θα υποστούν τις συνέπειες. Όχι γιατί συμμετείχαν, αλλά γιατί προσφέρονται περισσότερο ως στόχος των πληγέντων.
Επειδή δεν έχουν τα «τείχη» της Αμερικής, ούτε το δόγμα του Ισραήλ. Επειδή γίνονται εύκολος στόχος για αντίποινα, τρομοκρατία, φανατισμό, κύματα αστάθειας και φόβου. Η παγκόσμια ασφάλεια δεν καταρρέει μόνο όταν χτυπά ένας πύραυλος. Καταρρέει κάθε φορά που η λογική υποτάσσεται στον εγωισμό. Κάθε φορά που η ανθρώπινη ζωή λογίζεται ως απλός αριθμός.
Η τρομοκρατία δεν είναι πια, μόνο το αποτέλεσμα ενός ιδεολογικού μίσους. Είναι και η αντανάκλαση μιας γεωπολιτικής αλαζονείας. Όταν αποφασίζεις να βομβαρδίσεις μια χώρα χωρίς καν να έχει προηγηθεί διεθνής συναίνεση, μην απορείς επειδή το χάος θα χτυπήσει την πόρτα σου. Οι αθώοι θα πληρώσουν. Οι πολίτες, τα παιδιά, οι απλοί άνθρωποι που δεν γνώριζαν καν ότι ο κόσμος ακροβατεί στο χείλος του πολέμου. Βιώσαμε τον τρόμο στο παρελθόν. Πολύ πιθανόν, ο εφιάλτης να επιστρέψει…
Η νέα εποχή των πολέμων δεν έχει σημαίες και ανακοινώσεις. Έχει μόνο ειδοποιήσεις. Στεγνές, στυγνές, απάνθρωπες. Κι εσύ, φίλε αναγνώστη, τις διαβάζεις όπως διαβάζεις μια είδηση για τον καιρό. Με απάθεια. Με κυνισμό. Ώσπου ένα πρωί, το όνομα της πόλης σου, ενδεχομένως, να βρεθεί εκεί. Στη λίστα των «παράπλευρων απωλειών».
Ζούμε στην εποχή της αβάσταχτης ευκολίας του πολέμου. Και δυστυχώς, σε αυτή την εποχή, δεν υπάρχει πλήκτρο «undo». Κάποιοι πανίσχυροι φρόντισαν να το καταστρέψουν. Να το εξαφανίσουν…
