Τέλος από την περασμένη Πέμπτη στην κούρσα των Παγκυπρίων Εξετάσεων. Όπως πάντα, η αγωνία χιλιάδων νέων βρίσκεται τώρα στο ζενίθ, εν αναμονή της ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων,.

Είναι σε τέτοιες στιγμές που δύο λέξεις, «επιτυχία» ή «αποτυχία», ανάλογα με τις φιλοδοξίες και τις στοχεύσεις, αποτυπώνουν την ένταση της αγωνίας τους, γιατί έτσι απλά και χωρίς περιστροφές, βλέπουν να καθορίζεται το ίδιο το μέλλον, η αξία και η γενικότερη πορεία τους στη ζωή.

Ωστόσο, μπορεί ν’ αναρωτιέται κάποιος: αποτυπώνονται όντως οι έννοιες της «επιτυχίας» και της «αποτυχίας», όπως ορίζονται από το εξεταστικό – και όχι μόνο – σύστημα, στο πολυσύνθετο και στην πολυπλοκότητα της πραγματικής ζωής; Είναι τελικά δίκαιο – εφόσον είναι του συρμού η λέξη – να κρίνεται ολόκληρη η διαδρομή ενός νέου, από την φοίτησή του στο δημοτικό αν όχι και από το νηπιαγωγείο, μέχρι την αποφοίτησή του από το λύκειο, μέσα σε λίγες ώρες εξετάσεων και στις ιδιαίτερες συνθήκες που μπορούν να επικρατούν σε κάθε περίπτωση;

Είναι χιλιοειπωμένο. Η πίεση που ασκείται στους μαθητές είναι κάτι περισσότερο από τεράστια, όπως τουλάχιστον την βιώνουν. Ένα ολόκληρο εκπαιδευτικό σύστημα, εδώ και χρόνια, παραμένει ασφυκτικά προσανατολισμένο και προσδεμένο προς αυτή την δοκιμασία. Βαθμοί, φροντιστήρια, ατελείωτες ώρες μελέτης – όλα συντείνουν στο να πείσουν ότι η αξία και οι μελλοντικές προοπτικές ενός νέου ανθρώπου εξαρτώνται αποκλειστικά και μόνο από την επίδοσή του στις Παγκύπριες. Η εισαγωγή σε μια συγκεκριμένη σχολή θεωρείται η πεμπτουσία και ο ορισμός της επιτυχίας, ενώ η μη εισαγωγή, ή η εισαγωγή σε μια “λιγότερο επιθυμητή” επιλογή, συχνά βιώνεται ως προσωπική αποτυχία, όχι μόνο από τους μαθητές αλλά και από το περιβάλλον τους. Με όλες τις τραυματικές και άλλες εμπειρίες και ματαιώσεις που μπορεί να προκαλεί.

Θα μπορούσαμε να εμπεδώσουμε, όμως, και αυτό: ότι η ζωή προσφέρει πλήθος ευκαιριών και εναλλακτικών διαδρομών. Γιατί ακριβώς δεν ορίζεται. Δεν ορίζεται γιατί δεν περιορίζεται. Η αποτυχία εισόδου σε μια συγκεκριμένη σχολή δεν είναι δα και το τέλος του κόσμου. Μπορεί ν’ αποτελέσει εφαλτήριο για κάτι νέο, ίσως και πιο επιτυχημένο. Πολλοί επιτυχημένοι άνθρωποι δεν ακολούθησαν την “παραδοσιακή” ακαδημαϊκή διαδρομή. Η επιμονή, η αυτογνωσία, η προσαρμοστικότητα και η συνεχής μάθηση, αποβαίνουν πολύ πιο καθοριστικοί παράγοντες για την πραγματική επιτυχία στη ζωή, από ένα απλό αποτέλεσμα εξετάσεων, που παραπέμπει εν ψυχρώ, σε «επιτυχίες» και «αποτυχίες».

Στους νέους που περιμένουν με αγωνία τα αποτελέσματα, αξίζει να υπομνήσουμε όσο πιο εκκωφαντικά μπορεί, ότι η αξία τους δεν κρίνεται από έναν αριθμό. Η πορεία τους μέχρι τώρα έχει διαμορφώσει μοναδικές προσωπικότητες με ταλέντα και δυνατότητες. Η “επιτυχία” είναι ένα προσωπικό ταξίδι, όχι ένας προκαθορισμένος προορισμός, και η “αποτυχία” συχνά αποτελεί μια ευκαιρία για μάθηση, ανασυγκρότηση και ίσως, μεγαλύτερη ανάπτυξη. Όλα σ’ αυτή τη ζωή – και αυτό έπρεπε να βγαίνει και από το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα – είναι τόσο σχετικά. Το μέλλον τους είναι ανοιχτό, γεμάτο δυνατότητες, ανεξάρτητα από το τι θα δείξουν οι ψυχρές βαθμολογίες.