Η παραίτηση του Βρετανού βουλευτή Αφζάλ Καν από τη θέση του Ειδικού Απεσταλμένου Εμπορίου του Ηνωμένου Βασιλείου στην Τουρκία αποτελεί ένα ηχηρό πολιτικό μήνυμα που προέκυψε μέσα από μια ευρύτερη κινητοποίηση της Κυπριακής Δημοκρατίας, της κυπριακής διασποράς και φίλων της Κύπρου εντός του βρετανικού κοινοβουλίου. Το αξιοσημείωτο είναι ότι για πρώτη φορά, η κινητοποίηση από πλευράς Κύπρου είχε ουσιαστικό αντίκτυπο και για τη συνέχεια και αποτελεί μεγάλη επιτυχία της κυπριακής διπλωματίας.
Η επίσκεψη Καν προκάλεσε κύμα αντιδράσεων όταν επισκέφθηκε τα κατεχόμενα μέσω του παράνομου αεροδρομίου της Τύμπου, όπου φωτογραφήθηκε με σύμβολα του ψευδοκράτους και είχε συνάντηση με τον κατοχικό ηγέτη Ερσίν Τατάρ. Η επίσκεψη αυτή, αν και –όπως ισχυρίστηκε– έγινε με “προσωπική ιδιότητα”, ήταν ασύμβατη με τον ρόλο του ως Ειδικού Απεσταλμένου Εμπορίου και ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με την επίσημη πολιτική του Ηνωμένου Βασιλείου.
Το Υπουργείο Εξωτερικών από την πρώτη στιγμή προχώρησε σε ενέργειες καταδίκης της παράνομης επίσκεψης. Η αντίδραση της Εθνικής Ομοσπονδίας Κυπρίων Ηνωμένου Βασιλείου επίσης υπήρξε άμεση και αποφασιστική. Σε επιστολή του προς τον Υπουργό Επιχειρήσεων και Εμπορίου, ο πρόεδρός της Χρίστος Καραολής απαίτησε την απομάκρυνση του Afzal Khan από τη θέση του, καταγγέλλοντας τη στάση του ως πολιτικά επιλήψιμη και νομικά αδικαιολόγητη. Παράλληλα, αναδείχθηκε το γεγονός ότι η πράξη αυτή μπορεί να εκληφθεί –και έτσι προβλήθηκε από πλευράς των κατεχομένων– ως έμμεση αναγνώριση του ψευδοκράτους και υπονόμευση των διεθνών ψηφισμάτων για την Κύπρο.
Η επιστολή της Ομοσπονδίας συνοδεύτηκε από έντονες αντιδράσεις βουλευτών και πολιτικών δυνάμεων εντός του Ηνωμένου Βασιλείου, τόσο από την κυβέρνηση όσο και από την αντιπολίτευση. Το Φόρεϊν Όφις έσπευσε να αποστασιοποιηθεί από τις ενέργειες Καν τονίζοντας πως η επίσκεψη δεν είχε λάβει προηγούμενη έγκριση και πραγματοποιήθηκε εκτός επίσημου πλαισίου. Τελικώς, υπό το βάρος των αντιδράσεων και των διπλωματικών πιέσεων, ο Καν υπέβαλε παραίτηση η οποία και έγινε αποδεκτή.
Για την Κυπριακή Δημοκρατία, το αποτέλεσμα αυτό δεν είναι απλώς μία επιμέρους διπλωματική επιτυχία. Πρόκειται για μια ξεκάθαρη επιβεβαίωση ότι οι συντονισμένες ενέργειες από μέρους του Υπουργείου Εξωτερικών, η προσήλωση στο διεθνές δίκαιο και η κινητοποίηση της διασποράς μπορούν να αποδώσουν καρπούς ακόμα και απέναντι σε προκλήσεις από χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο.
Το Υπουργείο Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας χαρακτήρισε την εξέλιξη «σημαντική» και υπογράμμισε πως η παραίτηση του Αφζάλ Καν στέλνει ένα σαφές μήνυμα: δεν μπορεί να υπάρχει ανοχή ή σιωπηρή αποδοχή ενεργειών που νομιμοποιούν την κατοχή και υποσκάπτουν την κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Παράλληλα, η ανακοίνωση υπενθύμισε τη διαχρονική ισχύ των Ψηφισμάτων του ΟΗΕ για το Κυπριακό και κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να επιδεικνύει μηδενική ανοχή σε όσους υποθάλπουν ή ανέχονται την παρανομία.
Η κατοχική ηγεσία, από την άλλη, έσπευσε να αντιδράσει με επιθετική ρητορική, κατηγορώντας την ελληνοκυπριακή πλευρά για «απομονωτική πολιτική». Ο Ερσίν Τατάρ χαρακτήρισε τις πιέσεις προς τον Αφζάλ Καν ως «προέκταση της τυραννικής ελληνοκυπριακής νοοτροπίας», αποτυπώνοντας έτσι τη γνωστή γραμμή άρνησης της πραγματικότητας του διεθνούς δικαίου και των αποφάσεων του ΟΗΕ.
Η παραίτηση Καν, ωστόσο, λειτουργεί ως ένα πολύτιμο προηγούμενο: δείχνει ότι υπάρχουν όρια στην ανοχή ακόμα και από κυβερνήσεις όπως του Ηνωμένου Βασιλείου. Ενισχύει τη θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας σε κρίσιμες συγκυρίες, ιδιαίτερα ενόψει μελλοντικών πρωτοβουλιών για επανέναρξη των συνομιλιών. Κυρίως, αποκαθιστά ένα πλαίσιο αρχών, στο οποίο η εμπλοκή κρατικών αξιωματούχων σε παραβιάσεις διεθνούς δικαίου δεν μπορεί να παραμένει ατιμώρητη.
Η περίπτωση Καν αναδεικνύει τη δύναμη της πολιτικής και διπλωματικής συνέπειας, της σθεναρής στάσης και της κοινής δράσης ανάμεσα στην Κυπριακή Δημοκρατία και την οργανωμένη διασπορά. Είναι μια υπενθύμιση πως όταν η φωνή της νομιμότητας υψώνεται συντονισμένα, μπορεί να ακουστεί και να φέρει αποτελέσματα.
ΥΓ. Η παραίτηση Καν μπορεί να ερμηνευτεί και ως έμμεση απάντηση σε όσους αναρωτήθηκαν για τις αντιδράσεις που προκάλεσε η επίσκεψη του Ευρωβουλευτή Φειδία Παναγιώτου στο γραφείο του κατοχικού ηγέτη Ερσίν Τατάρ.
