Υπάρχουν πράγματι κράτη που αντί να έχουν έναν Γενικό Ελεγκτή και έναν Βοηθό (που προβλέπεται να είναι Τουρκοκύπριος), όπως έχει η δική μας Ελεγκτική Υπηρεσία, έχουν Ελεγκτικό Συμβούλιο. Μια ομάδα, δηλαδή Ελεγκτών και όχι ένα άτομο.
Το δικό μας κράτος, που είναι πιο προχωρημένο από τα άλλα, αποφάσισε ότι μπορεί να κάνει συνδυασμό και να τον βαφτίσει εκσυγχρονισμό της Ελεγκτικής Υπηρεσίας. Να έχουμε και έναν Γενικό Ελεγκτή, όπως προβλέπει το Σύνταγμα, αλλά να έχουμε και ένα Ελεγκτικό Συμβούλιο δίπλα του. Μεταρρύθμιση, λέμε!
Όπως εξηγούσε ο υπουργός Δικαιοσύνης, αυτό το Ελεγκτικό Συμβούλιο «δεν έχει αποφασιστικό ρόλο στις εξουσίες του Γενικού Ελεγκτή, αλλά περιορίζεται στις συστάσεις προς τον Ελεγκτή και ενισχύει τον ρόλο του. Δεν αγγίζουμε επ’ ουδενί τις εξουσίες του Γενικού Ελεγκτή». Θα είναι ένα συμβούλιο από τρεις ανθρώπους οι οποίοι θα κάνουν μόνο συστάσεις στον Ελεγκτή. Όπως όταν σου κάνει συστάσεις το αφεντικό σου αλλά σε αφήνει να αποφασίσεις εσύ αν θα του πας κόντρα. Κι αυτό διότι, κατά τον κ. Χαρτσιώτη, «δεν υπάρχει θεσμός που μετά από 65 χρόνια θα μπορούσε να πει κάποιος ότι δεν χρήζει εκσυγχρονισμού».
Όλοι οι θεσμοί, που δημιουργήθηκαν από το 1960 χρήζουν εκσυγχρονισμού είναι γεγονός. Αλλά, αυτό που πάει να γίνει στην Ελεγκτική Υπηρεσία δεν είναι εκσυγχρονισμός. Είναι μια απόπειρα των ελεγχόμενων, δηλαδή των κρατικών – κυβερνητικών υπηρεσιών (Προέδρων, υπουργών, γενικών διευθυντών κ.λπ) να βάλουν όρια στην ανεξάρτητη υπηρεσία που τους ελέγχει. Η προσπάθεια ξεκίνησε από την εποχή του Οδυσσέα Μιχαηλίδη. Και τότε ο Μάριος Χαρτσιώτης είχε δηλώσει ότι «θα δημιουργηθεί ένα σώμα πού θα προβαίνει σε κάποιας μορφής έλεγχο και θα προσφέρει ορισμένες ασφαλιστικές δικλείδες σε σχέση με τη λειτουργία της Ελεγκτικής». Ασφαλιστικές δικλείδες για ποιους; Για τους ελεγχόμενους προφανώς.
Από τη στιγμή που δεν έχει εκτελεστική εξουσία ο Γενικός Ελεγκτής για να επιβάλει αποφάσεις του, το μόνο που ενοχλεί όσους βρίσκονται σε θέσεις εξουσίας και είναι ελεγχόμενοι είναι οι εκθέσεις του που δίνονται στη δημοσιότητα. Δηλαδή, η διαφάνεια. Πώς θα εξυπηρετήσει τη διαφάνεια «ένα σώμα πού θα προβαίνει σε κάποιας μορφής έλεγχο»; Θα περνά, ας πούμε, από κόσκινο ποιες εκθέσεις θα δημοσιοποιούνται και ποιες όχι; Κάπως έτσι περιγράφεται.
Αν είναι να συμβουλεύει τον Γενικό Ελεγκτή για το πώς θα κάνει τους ελέγχους νομίζω ότι προσβάλλουν και τους δεκάδες λειτουργούς της Υπηρεσίας και τους προϊσταμένους των διαφόρων τμημάτων της και τον Βοηθό Ελεγκτή. Που μέχρι τώρα απέδειξαν ότι μπορούν και κάνουν άριστα τη δουλειά τους και με τόση ακρίβεια και επιμέλεια, που εντυπωσιάζουν. Χρειάζονται αυτοί τρεις άλλους για να τους δασκαλεύουν; Ή χρειάζεται τους τρεις η εκτελεστική εξουσία για να προλαμβάνει την έκθεσή της στα μάτια της κοινής γνώμης;
Τα Ελεγκτικά Συμβούλια που λειτουργούν σε άλλα κράτη δεν έχουν έναν ανεξάρτητο Γενικό Ελεγκτή για να τον ελέγχουν, ασκούν τα ίδια τα Συμβούλια τον έλεγχο. Στη δική μας περίπτωση αυτό είναι ένας εύσχημος τρόπος να ξεπεραστεί η ανεξαρτησία του θεσμού. Από τη μια θα λένε «δεν αγγίζουμε επ’ ουδενί τις εξουσίες του Γενικού Ελεγκτή» κι από την άλλη ένα τριμελές Συμβούλιο θα τοποθετηθεί πάνω από το κεφάλι του για να τον συμβουλεύει δήθεν ενώ στην πραγματικότητα θα του βάζει χαλινάρια. Κι άντε μετά ο ανεξάρτητος Γενικός Ελεγκτής να παίρνει αποφάσεις με τους συνεργάτες του ελεγκτές και να λειτουργεί ανεπηρέαστος από το Ελεγκτικό Συμβούλιο και με γνώμονα μόνο το δημόσιο συμφέρον.
Πραγματική μεταρρύθμιση και ενίσχυση του ελέγχου και της διαφάνειας θα ήταν να δημιουργήσει η εκτελεστική εξουσία μια επιτροπή (ας διορίσει τους τρεις που θέλει να διορίσει στο Ελεγκτικό Συμβούλιο) η οποία θα παρακολουθεί αν εφαρμόζονται και αν διορθώνονται σε όλη την κρατική μηχανή όσα στραβά εντοπίζει η Ελεγκτική Υπηρεσία. Διότι τα υποδεικνύει με εμπεριστατωμένες έρευνες αλλά οι υποδείξεις της έχουν συμβουλευτικό χαρακτήρα και άρα μπαίνουν στα συρτάρια.
Μια άλλη μεταρρύθμιση θα ήταν να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός ώστε όσα στραβά εντοπίζει η Ελεγκτική σε έργα του Δημοσίου (προσφορές κ.λπ) κατά τη διαδικασία ανάθεσης, να έχουν εκτελεστικό χαρακτήρα. Αν είχαν, ούτε ο Τερματικός στο Βασιλικό, ούτε ο δρόμος Πάφου – Πόλης, ούτε το λιμάνι και η μαρίνα Λάρνακας, θα ήταν σήμερα εδώ που είναι.
