Ο άνθρωπος που θέλει ν’ αλλάξει τη Νέα Υόρκη*.
Αυτή τη φορά ας αρχίσουμε ανάποδα: Είναι καλό ή κακό που ο Ζόραν Μαμντάνι, ένας σοσιαλιστής και μουσουλμάνος μετανάστης, γίνεται δήμαρχος της πρωτεύουσας του καπιταλιστικού κόσμου; Μια ερώτηση ως απάντηση: Για ποιον; Κάποιοι θεωρούν ότι επειδή είναι μουσουλμάνος είναι πολύ κακό. Γιατί; Επειδή… οι κακοί μουσουλμάνοι εξτρεμιστές που έριξαν τους δίδυμους πύργους καταλαμβάνουν την εξουσία, και τα «αμερικανάκια» που τον ψήφισαν θα το μετανιώσουν πικρά. Αντιπαρέρχομαι τον προφανώς (;) άσχετο συσχετισμό, για να προσθέσω ότι ένας μουσουλμάνος δήμαρχος στη Νέα Υόρκη –αν αγνοήσουμε τα άλλα στοιχεία του– πιθανότατα θα είναι το ίδιο καλός ή κακός όσο οποιοσδήποτε χριστιανός, βουδιστής, εβραίος κ.ά. Όμως ο 34χρονος Μαμντάνι, γεννημένος στην Αφρική από Ινδούς γονείς, έχει άλλα ουσιαστικά στοιχεία.
Καταρχήν, στην εκστρατεία του τα έκανε όλα αλλιώς: Δεν στηρίχτηκε σε κομματικούς μηχανισμούς αλλά σε κοινότητες και άτομα, ακτιβιστές και απλούς ανθρώπους. Ακόμα και το παρελθόν του ως ράπερ, οι εξορμήσεις του στα κλαμπ, τα βιντεάκια του, πράγματα που οι αντίπαλοί του χρησιμοποίησαν εναντίον του, λειτούργησαν υπέρ του. Όσοι τον ψήφισαν φαίνεται πως συμφωνούν στο ότι σ’ έναν πολιτικό δεν μετρά τόσο η διαχειριστική του ικανότητα όσο οι αξίες του: Για τον Μαμντάνι, είναι ο εργαζόμενος και τα προβλήματά του, το μεγάλο κόστος ζωής στη μεγαλούπολη. Θέλει πάγωμα και έλεγχο ενοικίων, δωρεάν συγκοινωνίες και παιδικούς σταθμούς, φθηνά σουπερμάρκετ –με δυο λόγια είναι κατά των μεγάλων ανισοτήτων, υπέρ των μεταναστών και των φτωχών. Κέρδισε έτσι τους νέους, όσους αντιδρούν στον αυταρχισμό και τον εθνικισμό του Τραμπ με τους MAGες του.
Μου ήρθε στον νου το βιβλίο του Μισέλ Ουελμπέκ «Υποταγή» (2015), στο οποίο εκλέγεται μουσουλμάνος πρόεδρος στη Γαλλία χάρη στην προπαγάνδα που χρηματοδοτήθηκε με πακτωλό σαουδαραβικών κεφαλαίων. Ο Ουελμπέκ προειδοποιεί για ισλαμιστές που παρουσιάζονται ως σωτήρες, όμως δεν υπάρχει ένδειξη ότι κάτι ανάλογο ορίζει τον Αμερικανό δήμαρχο, ούτε καν ότι θεωρεί την πίστη του κυρίαρχο στοιχείο της ταυτότητάς του, πόσο μάλλον ότι έχει σχέσεις με τον ISIS ή κάτι ανάλογο. Το μέλλον θα δείξει… Θυμήθηκα επίσης την ταινία φαντασίας «Rich Flu» (2024): Μια θανατηφόρα πανδημία προσβάλλει τους πλούσιους – πεθαίνουν πρώτα οι δισεκατομμυριούχοι και ακολουθούν οι άλλοι. Η αλήθεια είναι ότι, κατά μία έννοια, ο πλούτος είναι σαν ένα είδος κοινωνικού ιού ο οποίος πλήττει τους μη έχοντες. Στην ταινία αυτό αντιστρέφεται, ως ένα είδος κοινωνικής δικαιοσύνης.
Υποθέτω ότι κάτι ανάλογο φοβούνται οι συντηρητικοί καπιταλιστές, στην Αμερική και παντού: Να μην κινδυνέψει ο πλούτος τους από έναν «κομουνιστή», όπως αποκαλούν τον Μαμντάνι, και να μην επικρατήσουν οι αλλόθρησκοι φονταμενταλιστές που απεχθάνονται. Ο δήμαρχος θέλει να φορολογήσει τα υψηλά εισοδήματα για να χρηματοδοτήσει τα σχέδιά του. Και οι πλούσιοι, βεβαίως, συμπεριλαμβανομένου του Τραμπ, καταφεύγουν στις απειλές και στην κινδυνολογία: Ότι ο δημοφιλής νέος σοσιαλιστής με την ελκυστική εικόνα δεν είναι παρά ο Δούρειος Ίππος του κομουνισμού και των ισλαμιστών, που επιβουλεύονται τα κεκτημένα της οικονομικής ελίτ, όχι μόνο στη Νέα Υόρκη αλλά σε εθνικό επίπεδο. Βρήκα αφελές και αστείο το πρωτοσέλιδο της New York Post (συμφερόντων της οικογένειας Μέρντοχ) όπου απεικονίζεται ο Μαμντάνι στα κόκκινα να υψώνει σφυροδρέπανο, ενώ η Ν. Υόρκη είναι πλέον… Red Apple.
Το (άλλο) αστείο, βεβαίως, είναι ότι ο Μαμντάνι επικράτησε ερήμην όλων αυτών – αριστερών, μουσουλμάνων, δημοκρατικών. «Αυτό που μας ενώνει είναι ποιον παλεύουμε να υπηρετήσουμε – και αυτός είναι ο εργαζόμενος άνθρωπος», λέει ο ίδιος. Από την άλλη, το να χαρακτηρίζεται κάποιος ως αριστερός δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι είναι προοδευτικός και ριζοσπάστης. Ωστόσο, αν ο νεαρός Ζόραν καταφέρει, βάσει αυτών που πιστεύει, να μετατρέψει τη Ν. Υόρκη σε πόλη-πρότυπο και παράδειγμα για άλλες πόλεις, τότε πιθανότατα θα γίνει ο Νο.1 εχθρός όλων εκείνων των πραγμάτων που σιχαινόμαστε, σημαντικό αντίβαρο σε αυτό που μετατρέπονται οι ΗΠΑ τελευταίως και απειλούν να το επιβάλουν στον υπόλοιπο κόσμο. Τον στηρίζει, πάντως, ένα υγιές κομμάτι της κοινωνίας, και είναι ενθαρρυντικό το ότι υπάρχει.
* Δύο πρωτοσέλιδα, δύο φιλοσοφίες, δύο κόσμοι: Ο New Yorker εμφανίζει τον Μαμντάνι στο μετρό, ανάμεσα στον κόσμο – αυτό έκανε όντως προεκλογικά. Στον αντίποδα, η New York Post. Ο Τραμπ μαινόμενος, ως συνήθως…
chrarv@philelefheros.com
MINORITY REPORT, 09.11.2025
