Κάθε 20 ώρες ένα παιδί στην Κύπρο πέφτει θύμα σεξουαλικής κακοποίησης. Αυτό δεν είναι απλά ένας στατιστικός δείκτης, είναι η ωμή καταγραφή μιας κοινωνίας που ακόμη δεν έχει βρει το θάρρος να κοιτάξει κατάματα το πιο σκοτεινό της πρόσωπο. Τα στοιχεία για το 2024 (438 περιστατικά παιδικής κακοποίησης) δεν αφήνουν περιθώρια για παρερμηνείες. Κι αυτά είναι βέβαια μόνο τα παιδιά που βρήκαν τη δύναμη να μιλήσουν, που αρνήθηκαν το «μυστικό» που τους επέβαλε ο θύτης. Από το 2017 μέχρι σήμερα, 2.217 παιδιά καταγράφηκαν ως θύματα. Και παρόλα αυτά, όλοι γνωρίζουμε ότι οι πραγματικοί αριθμοί είναι πολύ μεγαλύτεροι. Κάθε περιστατικό που βλέπει το φως της δημοσιότητας είναι η κορυφή ενός παγόβουνου θαμμένου κάτω από την ντροπή, τις ενοχές και τον φόβο. Ανθρώπινες τραγωδίες εγκλωβισμένες στους τέσσερις τοίχους της… «οικογενειακής θαλπωρής»! Εγκλήματα που μπορεί να συνεχίζονται για χρόνια, έως ότου το θύμα συνειδητοποιήσει τι ακριβώς συμβαίνει και καταφέρει να βρει το θάρρος και τη δύναμη να σπάσει τη σιωπή του.
Η σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων είναι το έγκλημα που η κοινωνία δυσκολεύεται περισσότερο να αρθρώσει. Είναι το ταμπού που, όσο κι αν δηλώνουμε ότι θέλουμε να σπάσει, συνεχίζει να τρέφεται από στερεότυπα και σιωπές. Η κοινωνική κατακραυγή – θεμιτή και αναγκαία – δεν συνοδεύεται από την ίδια αποφασιστικότητα όταν το ζήτημα περνά στη σφαίρα της πρόληψης. Μιλάμε περισσότερο όταν το κακό έχει ήδη συμβεί, λιγότερο για το πώς θα το αποτρέψουμε.
Και δεν είναι μόνο οι δράστες που ευθύνονται για το καθεστώς σιωπής. Είναι και οι δομές που παραμένουν ανεπαρκείς. Είναι η εκπαίδευση που ακόμη δεν προσεγγίζει συστηματικά τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Είναι οι θεσμοί που δεν λειτουργούν πάντοτε με την ταχύτητα και τη συντονισμένη δράση που απαιτούν τέτοια εγκλήματα. Είναι η κοινωνία που συχνά κλείνει τα μάτια, όχι από αδιαφορία, αλλά από αδυναμία να αντέξει την πραγματικότητα.
Όμως η πραγματικότητα δεν αλλάζει αν δεν την αντέξουμε. Χρειάζεται να εμπεδώσουμε ότι η προστασία των παιδιών δεν είναι αφηρημένη υποχρέωση, είναι συγκεκριμένες πράξεις: επάρκεια στη διερεύνηση υποθέσεων, ενίσχυση επαγγελματιών που έρχονται σε επαφή με θύματα, πλήρης θεσμική υποστήριξη των μηχανισμών πρόληψης και θεραπείας. Η σεξουαλική κακοποίηση δεν αντιμετωπίζεται μόνο στο δικαστήριο, αλλά κυρίως στην καθημερινότητα: στο σχολείο που μαθαίνει στα παιδιά τα όριά τους, στον γονιό που εκπαιδεύεται να αναγνωρίζει σημάδια, στην Πολιτεία που δημιουργεί το περιβάλλον όπου ένα παιδί μπορεί να μιλήσει χωρίς να φοβάται ότι θα καταστραφεί η ζωή του για δεύτερη φορά.
Κάθε παιδί που κακοποιείται είναι μια αποτυχία όλων μας. Και κάθε παιδί που σώζεται είναι η απόδειξη ότι η κοινωνία μπορεί να σταθεί στο ύψος της. Η επιλογή βρίσκεται μπροστά μας: να συνεχίσουμε να μιλάμε μετά τα γεγονότα ή να δράσουμε πριν από αυτά. Γιατί ο μόνος πραγματικός δείκτης που θα έπρεπε να μας ενδιαφέρει είναι εκείνος που δείχνει μηδενικά. Και μέχρι να φτάσουμε εκεί, καμία σιωπή δεν επιτρέπεται.
panayiota.charalambous@phileleftheros.com
