Oλοκληρωμένο πλάνο για βραχυπρόθεσμες πολιτικές και νομοθεσίες σε σωστές βάσεις για επίτευξη μακροχρόνιων στόχων
H νέα κυβέρνηση θα πρέπει να δημιουργήσει ένα περιβάλλον αισιοδοξίας και οικονομικής ανάπτυξης σε όλα τα κοινωνικά στρώματα και στις επιχειρήσεις, ειδικότερα στις μικρομεσαίες
Λαμβάνοντας υπόψη τα όσα συμβαίνουν σήμερα στις οικονομίες μεγάλων Ευρωπαϊκών και άλλων Δυτικών χωρών, σίγουρα η νέα κυβέρνηση θα βρεθεί από την πρώτη μέρα ενώπιον σοβαρών οικονομικών προκλήσεων και θα κληθεί να λάβει σημαντικές αποφάσεις πριν να είναι αργά. Η διατήρηση της υφιστάμενης κοινωνικοοικονομικής κατάστασης δεν αποτελεί επιλογή ούτε για το κράτος, ούτε για τους επιχειρηματίες αλλά ούτε και για τα νοικοκυριά. Χρειαζόμαστε άμεσα χάραξη νέας οικονομικής πολιτικής με ολοκληρωμένο πλάνο για βραχυπρόθεσμες πολιτικές και νομοθεσίες σε σωστές βάσεις για επίτευξη μακροχρόνιων στόχων. Στο ήδη υψηλό κόστος ενέργειας, και με το υπάρχον πρόβλημα του υψηλού κόστους διαβίωσης στην Κύπρο λόγω του πληθωρισμού, έρχονται τώρα να προστεθούν και οι αυξήσεις στο κόστος δανεισμού. Όλα αυτά συνθέτουν ένα πάζλ για δυνατούς και έμπειρους λύτες.
Αυξανόμενο κόστος λειτουργίας των επιχειρήσεων.
Η ακριβότερη πρόσβαση στην ενέργεια και στις πρώτες ύλες, οι ελλείψεις σε κατάλληλο εργατικό δυναμικό και το αυξανόμενο γενικά κόστος δανεισμού και εργασίας, έχουν δημιουργήσει σοβαρές και αλυσιδωτές προκλήσεις στις βιομηχανίες και τις επιχειρήσεις οι οποίες στη συνέχεια αναγκαστικά μετέφεραν το μεγαλύτερο μέρος του κόστους στους καταναλωτές. Απλά να αναφέρω ότι σε σύγκριση με άλλες χρονιές το ηλεκτρικό ρεύμα μέσα στο 2022 αυξήθηκε πάνω από 30%. Το ίδιο συνέβη και με το κόστος μεταφορών και τις αλυσίδες τροφοδοσίας.
Ακρίβεια σε όλα τα αγαθά: Λόγω του υψηλού πληθωρισμού, το καθαρό διαθέσιμο εισόδημα, δηλαδή η αγοραστική δύναμη, έχει μειωθεί σημαντικά για τις ευάλωτες οικογένειες αλλά ακόμα και για τη μεσαία τάξη. Το λεγόμενο «καλάθι του νοικοκυριού» κατέστη ισχνότερο και η ποιότητα ζωής έχει επηρεαστεί αρνητικά.
Ακριβότερη στέγη και ακριβότερο κόστος δανεισμού: Οι πολίτες και ειδικότερα τα νεαρά ζευγάρια αδυνατούν να δημιουργήσουν κομπόδεμα για να έχουν ιδία συνεισφορά, ώστε να ικανοποιούν τους όρους της τράπεζας για στεγαστικό δάνειο. Ακόμα και να διαθέτουν το απαιτούμενο ποσοστό ιδίας συνεισφοράς, τα εισοδήματα τους δεν δικαιολογούν δανεισμό για αγορά οικίας παρά μόνο για μονάρι διαμέρισμα και αυτό υπό προϋποθέσεις.
Μετά από έντεκα χρόνια χαμηλού κόστους δανεισμού, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προχώρησε τετράκις μέσα στο 2022 σε αύξηση του επιτοκίου αναφοράς. Επιπλέον ανακοίνωσε νέα αύξηση για το 2023 και επισήμανε ότι επίκεινται νέες αυξήσεις για να αντιμετωπιστεί ο πληθωρισμός.
Είναι σαφές ότι η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να προσδώσει έμφαση στον βραχυπρόθεσμο περιορισμό όλων των παραπάνω παρενεργειών και να δημιουργήσει ένα περιβάλλον αισιοδοξίας και οικονομικής ανάπτυξης σε όλα τα κοινωνικά στρώματα και στις επιχειρήσεις, ειδικότερα στις μικρομεσαίες που συνιστούν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας.
Η ταχεία και απαρέγκλιτη απορρόφηση των κονδυλίων του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κύπρου αποτελεί ελάχιστη κρίσιμη προτεραιότητα έως τον Αύγουστο του 2026. Σε συνδυασμό με λοιπούς πόρους και πρόσθετες ιδιωτικές επενδύσεις αναμένεται να διοχετευθούν άνω των 4 δισεκατομμυρίων ευρώ στην κυπριακή οικονομία. Οι εν εξελίξει 58 μεταρρυθμίσεις και οι 75 επενδυτικές δράσεις που περιλαμβάνονται στο σχέδιο θα βοηθήσουν την Κύπρο να καταστεί πιο βιώσιμη, ανθεκτική και έτοιμη για τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης, συμπεριλαμβανομένης της ψηφιακής εκπαίδευσης.
Η νέα στρατηγική για το «Όραμα 2035», δύναται να καταστήσει την Κύπρο αειφόρο επιχειρηματικό κέντρο της Ευρώπης, είναι ελπιδοφόρα, απαιτεί ωστόσο ισχυρή και ευρεία πολιτική συναίνεση και δέσμευση από όλους τους φορείς περιλαμβανομένων των κομμάτων, της δημόσιας υπηρεσίας, των κοινωνικών εταίρων και των επιχειρήσεων.
Η επιτυχημένη προσέλκυση ξένων επενδύσεων και ειδικότερα αυτών που αφορούν σε νέα έργα (Greenfield FDI) είναι καταλυτικής σημασίας για την κυπριακή οικονομία και η πρόσφατη θετική δυναμική θα πρέπει να εντατικοποιηθεί, με κυριότερο στόχο την προσέλκυση διεθνών εταιρειών υψηλής εξειδίκευσης, που θα συμβάλουν στον περαιτέρω εμπλουτισμό του οικονομικού μοντέλου της χώρας μας, όπως έχει πολλάκις επισημανθεί.
Οι γεωοικονομικές αντιπαραθέσεις και θέματα ασφαλείας λόγω των παράνομων δικτύων παράτυπης μετανάστευσης, αποτελούν περαιτέρω κρισιμότατους κινδύνους.
Πιστεύω ότι η οικονομία μας μπορεί να καταστεί ξανά ανταγωνιστική λόγω της ευελιξίας που επέδειξαν κράτος και επιχειρήσεις, αλλά και της κοινωνική συνοχής, στις τόσες προκλήσεις που αντιμετωπίσαμε την τελευταία δεκαετία καθώς και της εμπειρίας μας πλέον να διαχειριζόμαστε τέτοιες σημαντικές προκλήσεις. Οι προοπτικές ανάπτυξης της χώρας μας είναι υπαρκτές, ωστόσο απαιτείται ιδιαίτερα προσεκτικός σχεδιασμός και ορθή διαχείριση.
*CEO και Πρόεδρος Συμβουλίου Πανεπιστημίου UCLan Cyprus
