Η 3η Μαίου έχει ορισθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει εκφραστεί επανειλημμένα ότι είναι στο πλευρό των δημοσιογράφων και υπέρ της ελευθερίας του Τύπου και του πλουραλισμού στην ΕΕ. Δηλώνει επίσης ότι μια ισχυρή δημοκρατία χρειάζεται ένα ισχυρό τύπο. Η ειδική επιτροπή του Κοινοβουλίου κάλεσε την ΕΕ να θεσπίσει κοινή στρατηγική για να αντιμετωπίσει τις ξένες παρεμβάσεις και τις εκστρατείες παραπληροφόρησης και ζήτησε να ενισχυθεί η στήριξη των ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης, δημοσιογράφων και ερευνητών. Διαπιστώθηκε ότι η δημοσιογραφία υφίσταται αυξανόμενη πίεση με την παραπληροφόρηση και την προπαγάνδα να οξύνουν τις διεθνείς εντάσεις. Η ελευθερία της έκφρασης, η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και ο πλουραλισμός κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ (άρθρο 11), καθώς και στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες τόνισε ότι «Η ελευθερία του Τύπου είναι το θεμέλιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων… όλη η ελευθερία μας εξαρτάται από την ελευθερία του Τύπου… η αλήθεια απειλείται από την παραπληροφόρηση… σε κάθε γωνιά του κόσμου, δημοσιογράφοι παρενοχλούνται συστηματικά, εκφοβίζονται, συλλαμβάνονται, φυλακίζονται». Ο Αντόνιο Γκουτέρες εξέφρασε επίσης ανησυχία για την αυξανόμενη συγκέντρωση της βιομηχανίας των μέσων ενημέρωσης στα χέρια λίγων, σε συνδυασμό με την χρεοκοπία πολλών ανεξάρτητων ειδησεογραφικών οργανισμών (και στην Κύπρο η συγκέντρωση των ΜΜΕ βρίσκεται στα χέρια λίγων). Επισήμανε πως τουλάχιστον 67 εργαζόμενοι στα μέσα ενημέρωσης σκοτώθηκαν το 2022. Ο Έλληνας δημοσιογράφος Γιώργος Καραϊβάζ δολοφονήθηκε στην Αθήνα τον Απρίλιο του 2021. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, επτά δημοσιογράφοι σκοτώθηκαν από τότε που ξέσπασε ο πόλεμος στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο του 2022.
Σύμφωνα με το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών Κύπρου τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας (ΜΜΕ) άρχισαν δειλά να αναπτύσσονται επί βρετανικής διοίκησης στο νησί (1878). Η πρώτη κυπριακή εφημερίδα κυκλοφόρησε στις 29 Αυγούστου 1878. Μετά την ανεξαρτησία, το 1960, αναπτύχθηκε το κυπριακό ραδιόφωνο και η κυπριακή τηλεόραση. Τριάντα χρόνια μετά εισήχθηκε ο θεσμός της ιδιωτικής ραδιοφωνίας.
Ο Τύπος στην Κύπρο είναι θεωρητικά ελεύθερος και ανεξάρτητος. Η ελευθερία του Τύπου διασφαλίζεται από το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, το οποίο ορίζει: «Έκαστος έχει το δικαίωμα ελευθερίας του λόγου και της καθ’ οιονδήποτε τρόπον εκφράσεως…». Η επίκριση αξιωματούχων, δημόσιων προσώπων, κρατικών θεσμών και κυβερνητικών πολιτικών καθώς και η ελευθερία για αποκάλυψη αδικημάτων ή παραλείψεων, όπου αυτά συμβαίνουν, συνιστά μια υγιή εκδήλωση δημοκρατίας (αντίδραση για ψεύτικη ιστοσελίδα Γιολίτη;). Ο Περί Τύπου Νόμος του 1989 διασφαλίζει την ελευθερία του Τύπου και την πρόσβαση σε επίσημη πληροφόρηση. Όλοι οι δημοσιογράφοι έχουν το δικαίωμα να μην αποκαλύπτουν τις πηγές των πληροφοριών τους, εκτός εξαιρέσεων.
Εδώ και μερικές δεκαετίες δημοσιοποιείται ο Δείκτης Ελευθερίας του Τύπου που είναι μια ετήσια κατάταξη των χωρών. Συντάσσεται και δημοσιεύεται από τους «Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα» (RSF) με βάση την αξιολόγηση από τον οργανισμό στοιχείων για την ελευθερία του τύπου. Αντικατοπτρίζει το βαθμό ελευθερίας που έχουν οι δημοσιογράφοι, τα πρακτορεία ειδήσεων, και χρήστες του Διαδικτύου σε κάθε χώρα. Ο δείκτης δεν μετρά την ποιότητα της δημοσιογραφίας. Η έκθεση βασίζεται εν μέρει σε ένα ερωτηματολόγιο που θέτει σχετικά ερωτήματα. Με βάση τα στοιχεία που συγκεντρώνονται, αποδίδεται σε κάθε χώρα ένας βαθμός στην τελική έκθεση κατάταξης της χώρας. Την πρώτη θέση στην κατάταξη έχει η Νορβηγία, την τελευταία η Βόρεια Κορέα. Η Κύπρος βρίσκεται στην 55η θέση, η Γερμανία στην 21η θέση, η Γαλλία στην 24η , η Βρετανία στην 26η, το Βέλγιο στην 31η και οι ΗΠΑ στην 45η θέση. Απογοήτευση αποτελεί η θέση της Ελλάδας, τελευταία στην Ε.Ε., στη θέση 107η, κοντά στη Σενεγάλη (104), το Κατάρ(105), τη Ταϊλάνδη (106), την Ινδονησία (108).
Η πρόσφατη έκδοση της παγκόσμιας κατάταξης στέκεται ιδιαίτερα στις συνέπειες της παραπληροφόρησης. Οι ειδικοί που συνεισφέρουν στην κατάρτισή της κατάταξης τονίζουν «την εμπλοκή πολιτικών παραγόντων» σε «εκστρατείες μαζικής παραπληροφόρησης ή προπαγάνδας» σε ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης, π.χ. ψευδείς εικόνες, ειδήσεις, βίντεο, φωτογραφίες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το Νόμπελ Ειρήνης για το 2021, που διεκδίκησαν 329 υποψήφιοι, κέρδισαν δυο δημοσιογράφοι. Πρόκειται για τη Φιλιππινέζα-Αμερικανίδα δημοσιογράφο και συγγραφέα, Μαρία Ρέσσα και το Ρώσο δημοσιογράφο, αρχισυντάκτη ρωσικής εφημερίδας, Dmitry Muratov. Σύμφωνα με τη νορβηγική επιτροπή του βραβείου Νόμπελ, διακρίθηκαν για “τη θαρραλέα μάχη τους υπέρ της ελευθερίας της έκφρασης” στις χώρες τους.
Πάντοτε έτρεφα μεγάλη εκτίμηση προς τους δημοσιογράφους, τους σωστούς δημοσιογράφους. Δύσκολο επάγγελμα διότι καθημερινά ο δημοσιογράφος εκτίθεται στην κρίση του κοινού, μερικοί των οποίων όμως έχουν κριτική σκέψη και μπορούν να διαβάσουν τί κρύβεται πίσω από τις γραμμές π.χ. όταν εφημερίδα επιτίθεται συστηματικά σε ένα τίμιο κατ’ ομολογία αξιωματούχο χάνει από την εγκυρότητά της ή όταν ένας δημοσιογράφος (πάντα ο ίδιος) επιμένει να αναφέρεται και ενίοτε εξυμνά ένα κύμβαλο αλαλάζων ακόμα και σε προσωπικές στιγμές αδιάφορες για τον αναγνώστη διερωτάσαι τι κρύβεται πίσω απ’ αυτό ή όταν κάποιος ανακαλύπτει ξαφνικά ότι ο άλλος είναι «φαινόμενο» και πάλι διερωτάσαι…
