Για χρόνια, η λέξη lobbying έχει συνοδευτεί συνήθως με αρνητικό πρόσημο, εννοώντας τις ομάδες συμφερόντων που με δόλια μέσα και δωροδοκίες ασκούν αρνητική πίεση σε φορείς λήψης αποφάσεων για εξυπηρέτηση προσωπικών συμφερόντων. Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί πως η άποψη αυτή έχει δυστυχώς εδραιωθεί και εξουσιάσει την κοινή γνώμη και στην Κύπρο, υποσκάπτοντας έτσι τα όσα μπορεί να προσφέρει στη διακυβέρνηση η σωστή και θετική χρήση του lobbying. Με βάση αυτά, χαιρετίζουμε την απόφαση της βουλής να υπερψηφίσει τον νόμο για ρύθμιση του lobbying στις 17 Φεβρουαρίου 2022 στην Κύπρο με βασικό κίνητρο την ανάγκη για διαφάνεια στις επαφές προσώπων που ενδιαφέρονται να εμπλακούν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Η εξέλιξη αυτή αποτελεί σημαντικό και ουσιώδες βήμα προς μία πιο συμμετοχική και διαφανή διαδικασία παραγωγής πολιτικής στην Κύπρο που δύναται, κατά συνέπεια, να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ του Κύπριου πολίτη και των φορέων λήψης αποφάσεων.
Είναι αδήριτη ανάγκη όπως ο πολίτης γνωρίζει το περιεχόμενο του νέου αυτού νομοσχεδίου, καθώς η εδραίωση και επιτυχία αυτού εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό στη συμμετοχή του κυπριακού λαού. Έτσι, το νομοσχέδιο για τη ρύθμιση lobbying προνοεί όπως όλες οι συναντήσεις μεταξύ κρατικών αξιωματούχων και λομπιστών δημοσιεύονται μαζί με το περιεχόμενο τού τι συζητήθηκε και πληροφορίες σχετικές με πιθανές χρηματοδοτήσεις. Από την άλλη πλευρά, οι κρατικοί αξιωματούχοι θα πρέπει επίσης να τηρούν αρχεία των συναντήσεών τους με εκπροσώπους συμφερόντων. Εάν οι λομπίστες δεν συμμορφωθούν με αυτήν την απαίτηση ή υποβάλουν αναφορές χωρίς βασικές λεπτομέρειες, τότε θα υπόκεινται σε πρόστιμα ενώ θα υπάρχει η πιθανότητα να εκτίσουν ποινή φυλάκισης. Ομοίως, οι κρατικοί αξιωματούχοι θα πρέπει επίσης να είναι ειλικρινείς στις εκθέσεις τους, και αν δεν το πράξουν, τότε αυτοί θα υπόκεινται στις ίδιες συνέπειες. Συμπληρωματικά, σύμφωνα με το νομοσχέδιο, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις και οι ΜΚΟ θα θεωρούνται επίσης ασκούντες lobbying και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να συμμορφώνονται με τους ίδιους κανόνες. Οι λομπίστες θα έχουν επίσης τη δυνατότητα να ενημερώνονται από κρατικούς αξιωματούχους για τους τομείς που τους ενδιαφέρουν και θα έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν σε διαβουλεύσεις σχετικά με αυτούς τους τομείς.
Με την επίσημη σύσταση της Αρχής κατά της Διαφθοράς η οποία θα είναι υπεύθυνη για επίβλεψη όσων υπόκεινται στον παρών νόμο, έχουμε περάσει στο στάδιο υλοποίησης αυτού. Η αρχή θα είναι επίσης υπεύθυνη για έκδοση Κώδικα Δεοντολογίας και εγκύκλιων ώστε να καθοριστεί το πλαίσιο στο οποίο οι ενδιαφερόμενοι θα δρουν. Επόμενο βήμα για υλοποίηση του νομοσχεδίου θα αποτελέσει, εντός του επόμενου διαστήματος, η δημιουργία ενός μητρώου lobbying στο οποίο η συμμετοχή όλων των λομπιστών θα είναι υποχρεωτική. Ως εκ τούτου, οι κρατικοί αξιωματούχοι θα έχουν το δικαίωμα να διαβουλεύονται μόνο με άτομα που είναι εγγεγραμμένα στο συγκεκριμένο μητρώο. Η ρύθμιση αυτή δεν αποτελεί περιορισμό αλλά περαιτέρω ενίσχυση της διαφάνειας και καταπολέμηση της διαφθοράς καθώς καθιερώνει περαιτέρω τον δεσμευτικό χαρακτήρα του νομοσχεδίου και τη σημασία του.
Τέλος, είναι αξιοπρόσεκτο και ελπιδοφόρο ότι το νομοσχέδιο, το οποίο πρόκειται να τεθεί σε ισχύ εντός του επόμενου χρόνου στην Κύπρο, φαίνεται να έχει λάβει υπόψη του όλες τις εισηγήσεις της Ομάδας Κρατών κατά της Διαφθοράς (GRECO), γεγονός που υποδηλώνει την έντονη επιθυμία από την πλευρά της Κυπριακής Δημοκρατίας να αλλάξει θετικά τον τρόπο με τον οποίο πραγματοποιείται το λόμπι στην Κύπρο και κατ’ επέκτασιν την κοινή γνώμη σχετικά με αυτό. Το νομοσχέδιο ενσωματώνει μια ποικιλία περιορισμών και απαιτήσεων γεγονός που διασφαλίσει ότι η εφαρμογή του θα ανταποκριθεί στις προσδοκίες του. Είμαστε αισιόδοξοι πως αυτή η εξέλιξη θα επιφέρει την ατομική και συλλογική συμμετοχή που χρειάζεται ώστε το νομοσχέδιο να θεσπιστεί ως αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτικής κουλτούρας.
Δρ Νικόλας Κυριακίδης
Συνιδρυτής Zenox Public Affairs, Μέλος ΔΣ Cyprus Lobbyists and Public Affairs Professionals
