Μία επίσκεψη, ακόμα και ενός χαμηλόβαθμου στελέχους των Ηνωμένων Εθνών, στους δύο ηγέτες ήταν αρκετή για να πυροδοτήσει αρκετή συζήτηση για το Κυπριακό και το θέμα να βρίσκεται αν όχι πρώτη σίγουρα μέσα στις πρώτες τρεις ειδήσεις όλων ανεξαιρέτως των μέσων ενημέρωσης. Το γεγονός ότι η κάθοδος ενός Βοηθού Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών έμεινε σχεδόν στα αζήτητα είναι ένα ακόμα δείγμα του τι ακριβώς συμβαίνει στο Κυπριακό.
Η απουσία προοπτικής για επανέναρξη των συνομιλιών στο εγγύς μέλλον είναι η μία πτυχή του νομίσματος. Από την άλλη υπάρχει και το κενό που δημιουργείται διαχρονικά σε περιόδους προ των εκλογών, με εξαίρεση την φάση κατάθεσης του Σχεδίου Ανάν πριν από δύο δεκαετίες.
Η κάθοδος, έστω και σύντομη, του Μίροσλαβ Γιέτζια έχει τη δική της σημασία, γιατί από τη μια κρατά το Κυπριακό ζωντανό στον αναπνευστήρα και από την άλλη στέλνει κι ένα μήνυμα πως το πρόβλημα δεν μπορεί να κινηθεί εκτός του πλαισίου που καθορίζουν τα Ηνωμένα Έθνη και οι σχετικές αποφάσεις. Η τουρκική πλευρά μπορεί να επιτυγχάνει στο στόχο της να μην διοριστεί ένας απεσταλμένος του ΓΓ στη βάση και των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι κινήσεις γίνονται εκτός του πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Δέσμευση από ΟΗΕ για συνέχιση του διαλόγου στο Κυπριακό
Τόσο στη συνάντηση με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη όσο και σ’ αυτή με τον Ερσίν Τατάρ ο Βοηθός Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών φρόντισε να βάλει τα πράγματα στις σωστές τους διαστάσεις, ότι η όλη διαδικασία στο Κυπριακό παραμένει εντός του πλαισίου που καθορίζουν τα ψηφίσματα και οι αποφάσεις του διεθνούς οργανισμού.
Σε δήλωσή του μετά τη συνάντηση στο Προεδρικό ο Μίροσλαβ Γιέτζια είπε πως ως συνήθως είχαν μια πολύ ειλικρινή και πολύ εποικοδομητική συζήτηση με τον κ. Αναστασιάδη, τον υπουργό Εξωτερικών και τα υπόλοιπα μέλη της αντιπροσωπείας. Πρόσθεσε πως θέλει να υπογραμμίσει τη δέσμευση του ΓΓ να παραμείνει αναμεμειγμένος στη διαδικασία αναζήτησης κοινού εδάφους, εξεύρεσης μιας κατανόησης για να προχωρήσει το θέμα της λύσης, προς όφελος και για την ευημερία το λαού στο νησί. «Έτσι να συνεχίσουμε με αυτό το καλό πνεύμα», πρόσθεσε.
Κάτι ανάλογο είχε αναφέρει και στη συνάντησή του με τον Ερσίν Τατάρ. Όπως ο ίδιος ο Βοηθός Γενικός Γραμματέας ανέφερε μετά τις συνομιλίες στα κατεχόμενα: «Θα ήθελα επίσης να υπογραμμίσω ότι κατά τη διάρκεια της συνάντησης, εξέφρασα την πλήρη δέσμευση μας για τη συνέχιση του διαλόγου. Υπάρχει προοπτική για μια διευθέτηση προς όφελος και για την ανάπτυξη των κατοίκων του νησιού».
Όμως τόσο ο ίδιος όσο και ευρύτερα ο διεθνής παράγοντας γνωρίζουν πολύ καλά πως χρειάζονται να γίνουν πολύ περισσότερα από αυτές τις διαπιστώσεις για να μπορέσει η διαδικασία στο Κυπριακό να πάρει ξανά μπροστά από κάποιο σημείο κοινά αποδεκτό για τις δύο πλευρές. Αυτό φρόντισε να το καταστήσει σαφές ο ίδιος ο Ερσίν Τατάρ με την προσέγγισή του κατά τη συνάντηση με τον αξιωματούχο των Ηνωμένων Εθνών.
>>Ούτε μισό βήμα πίσω: Στη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στα κατεχόμενα ο Ερσίν Τατάρ κατέγραψε μια πραγματικότητα. «Όλοι γνωρίζουν ότι δεν υπάρχει κοινό έδαφος», ήταν το μήνυμα του ηγέτη των Τουρκοκυπρίων προς τον αξιωματούχο του διεθνούς οργανισμού. Και επανέλαβε πως «δεν είχε επιτευχθεί τίποτα στο θέμα της ομοσπονδίας» παραπέμποντας εκ νέου στη γνωστή του πρόταση την οποία είχε παρουσιάσει στη Γενεύη κατά την τελευταία απόπειρα επανεκκίνησης της διαδικασίας των συνομιλιών.
Σύμφωνα με τα όσα έχουν μεταδοθεί από τα κατεχόμενα ο Ερσίν Τατάρ φέρεται να ανέφερε και τα εξής: «Η τδβκ είναι το κλειδί για τη συνέχιση της σταθερότητας στην περιοχή. Η κυριαρχία μας είναι απαραίτητη για τη συνέχιση της ειρήνης. Είμαστε έτοιμοι για μια συμφωνία σε αυτό το πλαίσιο. Δεν συμφωνούμε σε μια συμφωνία που θα είναι η αρχή του τέλους μας, όπου τα κυριαρχικά μας δικαιώματα και οι εγγυήσεις δεν θα υπάρχουν».
Περαιτέρω υποστήριξε πως η φόρμουλα των δυο κρατών κερδίζει έδαφος, προσθέτοντας ότι η διεθνής κοινότητας «έχει κατανοήσει ότι δεν μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία στην Κύπρο όπου η ελληνοκυπριακή διοίκηση θα είναι κυρίαρχη και ο τουρκοκυπριακός λαός θα είναι μειοψηφία. Η επίσημη διαπραγματευτική διαδικασία δεν μπορεί να ξεκινήσει χωρίς την αναγνώριση της κυριαρχίας του τουρκοκυπριακού λαού και ότι μια ομοσπονδιακή συμφωνία δεν είναι πλέον δυνατή. (Την παρούσα στιγμή) είναι προφανές ότι δεν υπάρχει κοινό έδαφος (για την επανέναρξη της διαπραγματευτικής διαδικασίας)».
>> Φόρμουλα μη επανεκκίνησης: Τα όσα υποστήριξε και σ’ αυτή τη φάση ο Ερσίν Τατάρ είναι η εικόνα όπως ο ίδιος την βλέπει και όπως την παρουσιάζει καθημερινά μέσα από τις δηλώσεις του. Είναι ωστόσο μια φόρμουλα η οποία δεν θα οδηγήσει σε επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό, εκτός εάν η ελληνοκυπριακή πλευρά πυροβολήσει τα πόδια της και προχωρήσει προς αυτή την κατεύθυνση.
Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ήταν αρκούντως ξεκάθαρος στη δική του τοποθέτηση κατά τη συνάντηση με τον ΒΓΓ ΟΗΕ. Ανέφερε πως τα όσα απαιτεί η τουρκική πλευρά είναι αδύνατο να ικανοποιηθούν και κυρίως δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό το αίτημα για κυριαρχική ισότητα. Εν ολίγοις, αυτό που απαιτεί η τουρκική πλευρά μέσω του Ερσίν Τατάρ είναι μια φόρμουλα που δεν μπορεί να οδηγήσει σε επανεκκίνηση του Κυπριακού.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας σημείωσε, κατά τη συνάντηση, πως από τη μια είναι το πλαίσιο του Γενικού Γραμματέα, οι συγκλίσεις, τα ΜΟΕ της ελληνοκυπριακής πλευράς και οι προτάσεις που ο ίδιος είχε καταθέσει. Στοιχεία, όπως επεσήμανε ο ΠτΔ προς τον συνομιλητή του, που μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για επανέναρξη των συνομιλιών στο Κυπριακό.
>> Επενδύει στην υποχωρητικότητα: Η τακτική που ακολουθεί η τουρκική πλευρά, κατά συστηματικό τρόπο, εδώ και δύο χρόνια δεν ήρθε από το πουθενά. Πηγάζει από την πάγια προσέγγιση της ελληνοκυπριακής πλευράς η οποία – προκειμένου να μην κατηγορηθεί – έκανε πάντα το πρώτο βήμα, προς τα πίσω. Μέχρι και τις διαπραγματεύσεις του Κραν Μοντάνα είναι κοινά αποδεκτό πως η κινητικότητα στο Κυπριακό οφειλόταν πρώτα και κύρια στις υποχωρήσεις/παραχωρήσεις της ελληνοκυπριακής πλευράς και ελάχιστα σε χειρονομίες της τουρκοκυπριακής ηγεσίας.
Εξάλλου η τουρκοκυπριακή ηγεσία διαχειριζόταν το Κυπριακό ενόσο τα πράγματα ήταν εύκολα και πήγαινε στο τραπέζι για να παραλάβει από την ελληνοκυπριακή πλευρά τις εκάστοτε παραχωρήσεις. Όταν η διαδικασία έφτασε στο σημείο να γίνουν παραχωρήσεις και από την τουρκική πλευρά το Κυπριακό, σε πρώτη φάση, οδηγήθηκε σε αδιέξοδο, και ακολούθως η Άγκυρα απομάκρυνε τον ηγέτη των Τουρκοκυπρίων καθώς δεν ήταν σε θέση να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις της και τον επόμενο της στόχο, αυτό που εξυπηρετεί σήμερα ο Ερσίν Τατάρ.
Η τουρκική πλευρά επιμένοντας και παραμένοντας ανυποχώρητη στο αφήγημα της κυριαρχικής ισότητας και της λύσης δύο κρατών, επενδύει και πάλι στο ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά, κάτω από την ανάγκη να υπάρξουν εξελίξεις στο Κυπριακό, θα κάνει και πάλι πρώτη ένα βήμα, προς τα πίσω. Υπό τα σημερινά δεδομένα είναι δύσκολο να γίνει αυτό το βήμα που αναμένει η τουρκική πλευρά. Αλλά και μετά τις Προεδρικές Εκλογές του Φεβρουαρίου θεωρείται δύσκολο πως θα γίνουν τέτοιες κινήσεις, όπως τις θέλει η τουρκική πλευρά.
Μετά από πέντε χρόνια αδιεξόδου
Ο επόμενος Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο οποίος θα αναδειχθεί από τις εκλογές του Φεβρουαρίου θα έχει μπροστά του ένα ολόκληρο βουνό να ανέβει χωρίς να διαφαίνεται κάποιο μονοπάτι για να μπορεί να περπατήσει. Τα πέντε χρόνια συνεχούς αδιεξόδου και η πολιτική που ακολουθεί η τουρκική πλευρά την τελευταία διετία έχουν δημιουργήσει μια τέτοια κατάσταση πραγμάτων που θα δυσκολέψουν την κάθε κίνηση στην οποία θα προβεί ο επόμενος Πρόεδρος της Δημοκρατίας.
Όσο και να φαίνεται σήμερα παράδοξο, η στάση του Νίκου Αναστασιάδη στο Κυπριακό όλο αυτό το διάστημα, θα αποτελεί μέτρο σύγκρισης για τη συνέχεια. Κυρίως σ’ ό,τι αφορά κινήσεις που θα ερμηνεύονται ως υποχωρήσεις της ελληνοκυπριακής πλευράς. Γιατί είναι ευρέως κοινά αποδεκτό πως μέχρι και το Κραν Μοντάνα η ελληνοκυπριακή πλευρά έφτασε το μάξιμουμ ως προς τις υποχωρήσεις.
Από την άλλη, μετά από πέντε χρόνια συνεχούς αδιεξόδου, δεν μπορεί παρά να γίνουν κινήσεις με στόχο την επανεκκίνηση του Κυπριακού. Αυτό θα είναι το δίλημμα για τον διάδοχο του Νίκου Αναστασιάδη.
Λίγο πριν φύγει προσπαθεί να φέρει μέσα την ΕΕ
Νωρίτερα αυτό τον μήνα ο Πρόεδρος Αναστασιάδης βρέθηκε στο Παρίσι όπου συναντήθηκε με τον πολύ καλό του φίλο Εμμανουέλ Μακρόν, ενώ σύντομα θα ταξιδέψει μέχρι το Βερολίνο για να συνομιλήσει με τον καγκαλάριο Όλαφ Σολτς. Τόσο η συνάντηση με τον Γάλλο Πρόεδρο στο Παρίσι και αυτή με τον καγκελάριο της Γερμανίας αποτελούν κινήσεις από πλευράς Νίκου Αναστασιάδη προς την κατεύθυνση του Κυπριακού.
Βασικός του στόχος, λίγο πριν φύγει από την Προεδρία της Δημοκρατίας, είναι να καταφέρει να φέρει την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσα στις προσπάθειες λύσης του Κυπριακού. Να έχει, δηλαδή, ένα πιο ουσιαστικό και καθοριστικό ρόλο να παίξει η ΕΕ. Αυτό που ήταν εξ αρχής το ζητούμενο μέσα από την διαδικασία ένταξης της Κύπρου και ουδέποτε υλοποιήθηκε.
Μόνιμη επωδός της κυπριακής ηγεσίας, στις αρχές του αιώνα όταν η Κύπρος έδινε την μάχη της ένταξης, ήταν πως η Ευρωπαϊκή Ένωση θα αποτελέσει καταλύτη για την λύση του Κυπριακού. Και όπως φάνηκε εκ των υστέρων και φαίνεται εκ του αποτελέσματος, μόνο καταλύτης δεν ήταν η ΕΕ στο Κυπριακό.
Στις κινήσεις που είχαν γίνει από πλευράς Λευκωσίας αυτό που διαμηνυόταν σε κάθε περίπτωση από της Βρυξέλλες ήταν να υπενθυμίζει ότι το Κυπριακό παραμένει κάτω από την ομπρέλα των Ηνωμένων Εθνών. Αυτό βόλευε τις Βρυξέλλες και ευρύτερα την ΕΕ η οποία αδυνατούσε να αναλάβει μια τόσο δύσκολη αποστολή ιδιαίτερα σε μια περίοδο που όλοι έτρεχαν να αγκαλιάσουν τον «νέο οραματιστή ηγέτη» Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Στο πρώτο μισό της δεκαετούς προεδρίας του ο Νίκος Αναστασιάδης κατάφερε να φέρει την ΕΕ εγγύτερα στη διαδικασία του Κυπριακού δίνοντας της να καταλάβει πως δεν μπορεί να μένει μακριά. Παραμονές της αποχώρησής του ο Ν. Αναστασιάδης επιχειρεί μια ακόμα προσπάθεια για να φέρει την ΕΕ ακόμα πιο μέσα στο Κυπριακό. Η μόνη κατεύθυνση από την οποία μπορεί να υπάρξει κάποια κινητικότητα.
