Στον κόσμο των παραμυθιών

Μια φορά κι ένα καιρό, πριν δυο αιώνες, ήταν ένα φτωχό αγόρι που το έλεγαν Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Κατάφερε να δραπετεύσει από την φτώχεια, χάρη στην φαντασία και το ταλέντο του να γράφει ιστορίες. Σήμερα, η πατρίδα του η Δανία, εξαργυρώνει την φήμη του με ένα μουσείο όπου ο επισκέπτης γίνεται μέρος των παραμυθιών.Το μουσείο, σχεδιασμένο από ένα από τους πιο σημαντικούς αρχιτέκτονες της εποχής μας, τον Ιάπωνα Kengo Kuma, έχει ως πηγή έμπνευσης ένα από τα παραμύθια του Άντερσεν. Το «Tinderbox», όπου κάτω από ένα δέντρο αποκαλύπτεται ένας υπόγειος κόσμος και αυτός με τη σειρά του αποκαλύπτει νέες, μαγικές, προοπτικές. «Η ιδέα πίσω από τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό παραπέμπει στη μέθοδο του Άντερσεν, όπου ένας μικρός κόσμος επεκτείνεται σε ένα μεγαλύτερο σύμπαν», εξηγεί ο Kengo Kuma. Το μεγαλύτερο μέρος του μουσείου είναι υπόγειο κι ο επισκέπτης -χάρη στην σκηνογραφία και κυρίως χάρη στην τεχνολογία- εισέρχεται σε ένα παραμυθένιο, μαγικό κόσμο. Εξίσου παραμυθένιος, με δαιδαλώδεις διαδρομές και κρυψώνες είναι και ο κήπος. Φράκτες που δημιουργούν λαβύρινθους, ξύλινα κιόσκια, ράμπες, αρχιτεκτονική, ήχος, φως και οπτικά συνηγορούν στη δημιουργία μιας μαγικής ατμόσφαιρας.

Η ιστορία του Άντερσεν μοιάζει και η ίδια με παραμύθι. Όπως και οι κυριότεροι ήρωες των παραμυθιών του είναι φτωχοί και αδικημένοι άνθρωποι, που όμως έχουν ασυνήθιστα ψυχικά χαρίσματα, ευγένεια, ταλέντο, μεγαλοψυχία. Διηγήματα, δράματα, αλλά προπάντων παραμύθια, όλα του τα έργα διαπνέονται από γλυκιά μελαγχολία, συγκίνηση και ειλικρίνεια. Ενώ μερικές από τις ιστορίες του έχουν προφανή ηθικά μαθήματα, πολλές είναι πιο ασαφείς ή ανατρεπτικές, ιδίως όσον αφορά τις σχέσεις μεταξύ των κοινωνικών τάξεων. Σε όλα αυτά στοχεύει να δώσει έμφαση και το μουσείο. «Δεν είναι ιστορικό μουσείο», λέει ο δημιουργικός διευθυντής του, Henrik Lübker. «Είναι περισσότερο ένα υπαρξιακό μουσείο». Τα εκθέματα δε, έχουν σχεδιαστεί για να προκαλούν διάδραση με τους επισκέπτες. Μια περιοχή είναι αφιερωμένη στην «Μικρή Γοργόνα» το παραμύθι που χάρισε το σύμβολο της Δανίας. Σε άλλο σημείο αναδημιουργείται η δυσοίωνη ατμόσφαιρα του «The Shadow», ένα παραμύθι που έγραψε ο Άντερσεν το 1847, στο οποίο η κακή σκιά ενός καλού ανθρώπου τελικά τον αντικαθιστά και τον καταστρέφει. Το μουσείο ωστόσο δεν θέλει να παραδώσει μαθήματα. Θέλει μόνο να δημιουργήσει τα ερεθίσματα ώστε οι επισκέπτες να αισθανθούν κάτι βαθύτερο και πλουσιότερο από ό,τι την πρώτη ανάγνωση της ιστορίας.

«Το καλλιτεχνικό σύμπαν του Άντερσεν, λέει ο Lübker, είναι φανταστικό επειδή αντιστρέφει τον τρόπο που φανταζόμαστε τον κόσμο και που νομίζαμε πως γνωρίζαμε. Τα παραμύθια του δεν δείχνουν προς μια μόνο παγκόσμια αλήθεια, αλλά προς ένα ανοιχτό – προς την ιδιαιτερότητα και την περιπλοκότητα του- κόσμο. Στο μουσείο, διατηρούμε αυτήν την ασάφεια χρησιμοποιώντας τις καλλιτεχνικές στρατηγικές του Άντερσεν ως σημείο εκκίνησης».

Να θυμίσουμε πως κάποια από τα πιο γνωστά παραμύθια του Άντερσεν είναι «Τα νέα ρούχα του αυτοκράτορα», «Η πριγκίπισσα και το ρεβίθι», « Το κοριτσάκι με τα σπίρτα», «Η μικρή γοργόνα», «Η Τοσοδούλα», «Το ασχημόπαπο», «Τα κόκκινα παπούτσια», «Το μολυβένιο στρατιωτάκι».

Το μουσείο βρίσκεται στην πόλη Όντενσε, γενέτειρα του συγγραφέα. Εδώ και χρόνια ήταν στα σκαριά αλλά χρειάστηκε η συνεισφορά (30 εκ. ευρώ) του Α.Π. Μόλερ, ιδιοκτήτη του ναυτιλιακού και πετρελαϊκού ομίλου A.P. Moller-Maersk για να πάρει μπρος η κατασκευή του.

Ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν γεννήθηκε στις 2 Απριλίου του 1805. Παιδί ενός φτωχού ράφτη όταν έχασε τον πατέρα του προσπάθησε να μάθε την τέχνη του, αλλά το ταλέντο του ήταν να πλάθει ιστορίες. Περπατούσε σαν ονειροπαρμένος και αποστήθιζε ολόκληρες σκηνές από έργα που έβλεπε στο θέατρο ή διάβαζε. Στα 14 του έφυγε για την Κοπεγχάγη, με μόνη του περιουσία 30 φράγκα με σκοπό να γίνει ηθοποιός. Έδωσε εξετάσεις στη Βασιλική Σχολή θεάτρου, αλλά ήταν τόσο άσχημος και αδύνατος, που δεν τον δέχτηκαν. Επειδή είχε ωραία φωνή, άρχισε να σπουδάζει μουσική, αλλά αρρώστησε και έχασε τη φωνή του. Το μόνο που του έμεινε πια ήταν η ποίηση. Οι στίχοι του άρεσαν και βρήκε έναν προστάτη, που τον έστειλε στο πανεπιστήμιο, όπου κέρδισε βασιλική επιχορήγηση. Όταν εξέδωσε τα πρώτα του ποιήματα κέρδισε αμέσως την αναγνώριση. Αφού εξέδωσε αρκετά βιβλία, τα οποία μεταφράστηκαν σε πάρα πολλές γλώσσες, ταξίδεψε σε πολλές χώρες γνωρίζοντας παγκόσμια αναγνώριση. Πέθανε το 1875, αλλά οι ιστορίες εξακολουθούν να αποτελούν σημείο αναφοράς.