Κείμενο δύσκολο που απαιτεί γνώσεις ιστορίας και αντίληψη ηθικής. Ειδικά αφιερωμένο σε όσους κοιμούνται τη νύχτα και βλέπουν όνειρο τον χρυσοποίκιλτο, πλην όμως ξύλινο θρόνο, του τάφου 79 της βασιλικής νεκρόπολης της Σαλαμίνας. Για όσους δεν γνωρίζουν τον τάφο 79 ας μην το διαβάσουν, άδικος κόπος, δεν θα καταλάβουν! Για όσους δεν γνωρίζουν τη Σαλαμίνα θερμή παράκληση να μένουν σπίτι τους και να μην παρενοχλούν τους ζωντανούς, αλλά ούτε και τους κεκοιμημένους.
Το κείμενο πιο κάτω, μερικές συμβουλές του ρήτορα Ισοκράτη προς τον Νικοκλέα, γιο του βασιλιά Ευαγόρα. Είχε έγνοια ο Ευαγόρας για τον γιο και διάδοχό του, ήταν γνώστης της αναπόφευκτης εξόδου των θνητών από τα επίγεια και ήθελε να τον προετοιμάσει για το δύσκολο επάγγελμα του ηγεμόνα. Ζήτησε λοιπόν από τον δεινό ρήτορα να του ετοιμάσει έναν κατάλογο χρήσιμων συμβουλών που θα αφορούσαν στη χρηστή διακυβέρνηση, τον τρόπο επιλογής του περιβάλλοντος του ηγεμόνα του οποίου βέβαια οι αρετές είναι η εγκράτεια, η σωφροσύνη και η τήρηση του ορθού μέτρου.
Να αποκτάς φίλους όχι όλους όσοι θέλουν την φιλίαν σου, αλλ’ εκείνους που προσαρμόζονται εις τον χαρακτήρα σου, ούτε εκείνους με τους οποίους θα περάσης ευχάριστα τον χρόνον, αλλά εκείνους μετά των οποίων θα διοικήσης άριστα την πόλιν. Να ελέγχης με ακρίβειαν εκείνους που σε συναναστρέφονται με την πεποίθησιν, ότι όλοι όσοι δεν δύνανται να σε πλησιάσουν, θα πιστεύσουν ότι είσαι όμοιος με εκείνους που απολαύουν την φιλίαν σου. Εις τας υποθέσεις, που δεν διεξάγονται υπό σού, να διορίζης προς διαχείρισίν των άλλους με την ιδέαν ότι συ ο ίδιος θα ευθύνεσαι δι’ όσα εκείνοι θα πράξουν. Να νομίζης ως τους πλέον πιστούς σου φίλους όχι εκείνους που επαινούν παν ό,τι ήθελες είπει ή πράξει, αλλ’ εκείνους που σε επικρίνουν διά τα σφάλματά σου. Να παρέχης ελευθερίαν λόγου εις τους ορθώς σκεπτομένους, διά να έχης εκείνους με τους οποίους μαζί θα εξετάσης τα ζητήματα διά τα οποία αμφιβάλλεις. Να διακρίνης τους επιτηδείους κόλακας από εκείνους, οι οποίοι προσφέρουν τας υπηρεσίας των κινούμενοι από ευμενή διάθεσιν, διά να μη ευρίσκωνται πλησίον σου εις ανωτέραν μοίραν οι κακοί από τους εναρέτους. Άκουε τους λόγους τους οποίους λέγουν οι άνθρωποι περί αλλήλων και προσπάθει να διαφωτίζεσαι συγχρόνως και δι’ εκείνους που ομιλούν ποίοι είναι και δι’ εκείνους διά τους οποίους ούτοι ομιλούν. Με τας ιδίας τιμωρίας να τιμωρής τους συκοφάντας με τας οποίας τιμωρείς τους εγκληματούντας.
Ξέρω, είναι μεγάλο το κείμενο και χρησιμοποιεί δύσκολη γλώσσα, είναι όμως ελληνικά! Να κάνετε την προσπάθεια γιατί αξίζει τον κόπο και σας αφορά καθότι ασχολείται με προσόντα ηγεμόνων, δηλαδή αυτών που θα κυκλοφορούν λίαν συντόμως σε πόλεις και χωριά παραμυθιάζοντας τον κοσμάκη δια τας αρετάς και τας επιτεύξεις των. Είναι κείμενο που θα σας βοηθήσει να καταλάβετε, να συγκρίνετε, και να επιβεβαιώσετε την ορθότητα των επιλογών σας ως προς το εγγύς μέλλον. Μπορείτε να κάνετε και ένα πείραμα. Ένα κομμάτι χαρτί με δύο στήλες. Στη μία μεριά οι υποψήφιοι ηγεμόνες μας ονομαστικά, και στην άλλη οι αρετές του ηγεμόνα σύμφωνα με τον γέρο Ισοκράτη. Ενώστε τις αρετές που αναφέρει ο Ισοκράτης με τα ονόματα…. Θα εκπλαγείτε με τα αποτελέσματα.
Θα έχετε σίγουρα διερωτηθεί πού τον θυμήθηκα τον γέρο Ισοκράτη τώρα που έσφιξαν οι ζέστες και το μυαλό μας άρχισε να «χαμνίζει» όπως το μαχαλεπί μέσα στο ανθόνερο! Τον θυμήθηκα γιατί πήγα στο Βαρώσι την ίδια μέρα που πήγε και ένας υποψήφιος ηγεμόνας και εκεί που πίναμε το καφεδάκι μας στον γνωστό Πετέκ, αντάμωσα συμπατριώτες που τον συνόδευαν και κάθονταν κορδωτοί απέναντι από την Πόρτα της Θάλασσας γευόμενοι τους μπακλαβάδες του κατακτητή. Είναι η λιγόλεπτη συνομιλία μας, μάλλον ο δικός μου μονόλογος που έθεσε σε εφαρμογή το κλικ του εγκεφάλου μου και θυμήθηκα τον Ισοκράτη και την επιστολή προς Νικοκλέα, όπου γίνεται λόγος περί των αναγκαίων προσόντων ηγεμόνων. Μας τη διάβαζε μεγαλοφώνως ο Παύλος Ξιούτας, διευθυντής του Γυμνασίου Θηλέων Κύκκου που μας έμαθε γράμματα. Ξαναδιαβάστε το κείμενο και θα δείτε πόσα κλικ θα κάνει και το δικό σας μυαλό.
Επέστρεψα στο κλεινόν άστυ οδηγώντας στον παλιό δρόμο του τρένου Αμμοχώστου – Λευκωσίας με τον Ισοκράτη να γυροφέρνει στο μυαλό μου παρέα με μελλοντικούς ηγεμόνες που περιφέρονταν κουστουμαρισμένοι και μετά κουστωδιών ανά τας ρίμας της Μόρφου, της Κερύνειας, της Αμμοχώστου και του Ριζοκαρπάσου εις άγραν πελατών. Έκανα σταθμό στο Λευκόνοικο για ν’ ανακτήσω δυνάμεις, να χαρούν τα μάτια μου τα μεσαρίτικα αρχοντικά και βέβαια για να επισκεφθώ τον πάγκαλο Αρχάγγελο. Μπήκα από την πόρτα του ιερού, αντζελόσιασα καμιά δεκαπενταριά πεζούνια που κούρνιαζαν στη δροσιά των τόξων της εκκλησίας και όδευσα προς τον Αρχάγγελο… του εξιστόρησα τη μέρα μου, όσα είδαν τα μάτια μου και άκουσαν τα αυτιά μου, αυτός χαμογέλασε και μου είπε να πάω στο καλό. Φεύγοντας, άρπαξε το μάτι μου μια αράδα γραμμένη στο μπλε φόντο της τοιχογραφίας «Φρίξον ψυχή μου τα ορώμενα».
Ελεύθερα, 3.7.2022.
