Το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών μετρά φέτος τον 8ο χρόνο του. Θα ήταν ο 10ος, αλλά δύο μας στέρησε η πανδημία. Ήδη έχει καθιερωθεί διεθνώς για τις συζητήσεις που διοργανώνει γύρω από ένα ευρύτατο πλέγμα θεματολογίας και κυρίως για τα πρόσωπα που επιλέγει να συμμετάσχουν. Πρόσωπα που κατέχουν άριστα το αντικείμενό τους, και πραγματικά δεν χορταίνεις, να ακούς τοποθετήσεις και διαλόγους που ανοίγουν τους ορίζοντές σου, και νοιώθεις να γεμίζουν οι μπαταρίες σου γνώση.
Θα σας δώσω μια μικρή γεύση από την χθεσινή σοδειά στο Φόρουμ. Ξεκινώ από μια συζήτηση που συντόνισε ο υποφαινόμενος, και αφορούσε την συμπλήρωση 100 χρόνων από την περίφημη Συνθήκη της Λωζάνης, για την οποία πολλά ακούμε, λίγα ξέρουμε, και ακόμα λιγότερα καταλαβαίνουμε – εμού συμπεριλαμβανομένου.
Τελικά όμως, η συζήτηση ήταν πολύ πιο … εύκολη απ’ ό,τι νόμιζα και φοβούμουν. Και ο λόγος είναι οι άνθρωποι που είχα δίπλα μου. Ήταν:
w Ο Ευάγγελος Βενιζέλος, πρώην Αντιπρόεδρος και Υπουργός Εξωτερικών, καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
w Ο Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Καθηγητής Μεταπολεμικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
w Ο Σωτήρης Ριζάς, Διευθυντής Ερευνών στην Ακαδημία Αθηνών.
w Και η Κωνσταντίνα Μπότσιου, Καθηγήτρια Πολιτικής Ιστορίας και Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Πειραιά.
Τα ερωτήματα που θέσαμε και συζητήσαμε ήταν:
1Γιατί έχει ιδιαίτερη σημασία η Συνθήκη της Λωζάνης; Προηγουμένως όμως θυμηθήκαμε γρήγορα το ιστορικό και διεθνοπολιτικό πλαίσιο και το περιεχόμενό της.
2Η Συνθήκη της Λωζάνης αφορά σήμερα μόνο την Ελλάδα και την Τουρκία ή και άλλες χώρες; Με ποια μεγάλα ανοικτά διεθνή ζητήματα συνδέεται;
3Ποια είναι η στάση αφενός της Ελλάδας και αφετέρου της Τουρκίας ως προς την ισχύ ή την ανάγκη αναθεώρησης της Συνθήκης της Λωζάννης ;
4Από ό,τι καταλαβαίνω η Συνθήκη της Λωζάνης είναι σήμερα κρίσιμη για δυο θέματα. Πρώτο, το καθεστώς της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη και της ελληνικής ορθόδοξης στην Κωνσταντινούπολη, την Ίμβρο και την Τένεδο, αλλά και το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Και δεύτερο, για τη λεγόμενη αποστρατικοποίηση των νησιών και τους γνωστούς παράνομους τουρκικούς ισχυρισμούς περί «γκρίζων ζωνών», σχετικά με την ελληνική κυριαρχία σε ορισμένα νησιά.
5Ποιοι είναι οι τουρκικοί ισχυρισμοί σε σχέση με την αποστρατικοποίηση και τις λεγόμενες γκρίζες ζώνες; Εδώ, είχε πολύ ζουμί.
6Ποια είναι η αποτίμηση των εκατό ετών από την υπογραφή της Συνθήκης; Θα μπορούσε να αποφευχθεί και θα ήταν προτιμότερο να έχει αποφευχθεί η ανταλλαγή των πληθυσμών; Πώς θα ήταν η σημερινή Ελλάδα και ποιο θα ήταν το επίπεδο των Ελληνοτουρκικών σχέσεων χωρίς τη Λωζάνη;
7Πώς συνδέεται η Λωζάνη με το στοίχημα των επικείμενων τουρκικών εκλογών και τη πολύ πιθανή δημοσκοπικά νίκη Κιλιντσάρογλου;
8Και τέλος, η αλλαγή του κλίματος και της ρητορικής στις σχέσεις των δυο χωρών μέρα τους σεισμούς και λόγω εκλογών, είναι πιθανό να οδηγήσει μετεκλογικά σε συστηματικές επαφές και συζητήσεις. Τι ρόλο θα παίζει η Συνθήκη της Λωζάνης σε ένα τέτοιο σενάριο;
Χρειάζεται πολύς χώρος για να αναπτυχθούν, έστω και περιληπτικά, τα ερωτήματα αυτά. Αλλά εάν κάποιος θέλεις πραγματικά να μπει μέσα στο πνεύμα αυτής της συζήτησης, που αφορά και την Κύπρο πολύ, παραθέτω το σχετικό λινκ για να την παρακολουθήσετε σαν να ήσασταν εδώ:
https://www.facebook.com/100044437479461/videos/1171942930869218
