Η εξέταση του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) αποτελεί σημαντικό εργαλείο για την έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου του προστάτη, πριν ακόμη εκδηλωθούν συμπτώματα. Παρ’ όλα αυτά, σε κάποιους άνδρες η διάγνωση γίνεται μόλις εμφανιστούν ενοχλήσεις που υποδηλώνουν τη νόσο.
Ο Δρ. Marc B. Garnick, καθηγητής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και στο Beth Israel Deaconess Medical Center, εξηγεί πότε τα συμπτώματα είναι αθώα και πότε απαιτούν διερεύνηση για πιθανό καρκίνο.
Πρώιμα συμπτώματα
Ο ειδικός αναφέρει ότι η πλειονότητα των ασθενών με καρκίνο του προστάτη —ακόμα και όσοι έχουν προχωρημένο στάδιο— δεν παρουσιάζουν ενοχλήσεις. Όταν υπάρχουν συμπτώματα σε πρώιμη φάση, συνήθως σχετίζονται με την ούρηση. Στα λεγόμενα συμπτώματα από το κατώτερο ουροποιητικό περιλαμβάνονται: συχνή ούρηση, αιφνίδια και έντονη ανάγκη για ούρηση, δυσκολία στην έναρξη ή διακοπή της ροής, νυχτερινές αφυπνίσεις για ούρηση και αίσθηση ατελούς κένωσης της κύστης. Αυτές οι ενοχλήσεις μπορεί να εμφανιστούν όταν ο όγκος αυξηθεί και πιέσει μηχανικά την ουρήθρα.
Ωστόσο, τέτοια προβλήματα τις περισσότερες φορές σχετίζονται με άλλες καταστάσεις, όπως η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη —μια φυσιολογική αύξηση του μεγέθους του αδένα με την ηλικία— ή η προστατίτιδα, δηλαδή η φλεγμονή του προστάτη και των γύρω ιστών. Ο γιατρός διευκρινίζει επίσης ότι το αίσθημα καύσου κατά την ούρηση συνήθως υποδηλώνει πρόβλημα στην ουροδόχο κύστη και όχι στον προστάτη.
Σε κάθε περίπτωση, οι άνδρες που εμφανίζουν τέτοια συμπτώματα πρέπει να απευθύνονται σε γιατρό.
Διάκριση καρκίνου από καλοήθη υπερπλασία
Αφού αποκλειστούν η προστατίτιδα και οι παθήσεις της ουροδόχου κύστης, ο επόμενος στόχος είναι να διευκρινιστεί αν οι ενοχλήσεις προκύπτουν από καρκίνο του προστάτη ή από καλοήθη υπερπλασία.
Η καλοήθης υπερπλασία προκαλεί συνήθως δύο τύπους συμπτωμάτων:
Συμπτώματα κένωσης:
- αδύναμη ή διακοπτόμενη ροή ούρων
- αίσθηση ότι η κύστη δεν αδειάζει εντελώς
Συμπτώματα αποθήκευσης:
- ξαφνική και επιτακτική ανάγκη για ούρηση
- συχνοουρία κατά τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας
Πότε υπάρχει λόγος υποψίας για καρκίνο
Συναγερμός για πιθανό καρκίνο αποτελεί η εμφάνιση αποκλειστικά συμπτωμάτων αποθήκευσης ή η απότομη επιδείνωση των ενοχλήσεων, κάτι που δεν είναι χαρακτηριστικό της καλοήθους υπερπλασίας.
Ο Δρ. Garnick σημειώνει ότι η δακτυλική εξέταση από το ορθό βοηθά στη διαφοροδιάγνωση. Αν ο προστάτης είναι διογκωμένος αλλά συμμετρικά, είναι πιο πιθανό να πρόκειται για καλοήθη υπερπλασία. Εάν υπάρχει ασυμμετρία ή σκληρό ογκίδιο, τότε απαιτείται αξιολόγηση από ουρολόγο.
Αν και η συγκεκριμένη εξέταση χρησιμοποιείται σήμερα λιγότερο συχνά, ο ειδικός θεωρεί ότι διατηρεί σημαντικό ρόλο στη φυσική εξέταση.
Η σημασία της έγκαιρης θεραπείας της καλοήθους υπερπλασίας
Παρότι χαρακτηρίζεται καλοήθης, η υπερπλασία του προστάτη δεν πρέπει να αγνοείται. Αν μείνει χωρίς αντιμετώπιση, μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική ανεπάρκεια ή σε οξεία επίσχεση ούρων —ξαφνική αδυναμία ούρησης—, γεγονός που καθιστά αναγκαία την έγκαιρη διάγνωση.
Ο ρόλος του PSA
Το PSA μπορεί να αυξηθεί τόσο λόγω καρκίνου όσο και λόγω καλοήθους διόγκωσης ή ερεθισμού του προστάτη. Για να υπάρξει πιο καθαρή εικόνα, οι γιατροί συχνά ξεκινούν θεραπεία για καλοήθη υπερπλασία και ελέγχουν ξανά το PSA έπειτα από έξι εβδομάδες. Αν οι τιμές παραμείνουν υψηλές, ακολουθεί μαγνητική τομογραφία. Όταν η μαγνητική είναι αρνητική και η τιμή του PSA αντιστοιχεί στο μέγεθος του προστάτη, η πιθανότητα καρκίνου μειώνεται και ενδεχομένως δεν χρειάζεται βιοψία.
Συμπτώματα σε προχωρημένο καρκίνο
Ακόμη και όταν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί, συχνά δεν υπάρχουν συμπτώματα. Όταν όμως εμφανιστούν —ειδικά αν υπάρχουν μεταστάσεις στα οστά— το πιο κοινό σύμπτωμα είναι ο επίμονος πόνος στη μέση ή στους ώμους. Αν αυτός ο πόνος δεν βελτιώνεται με θεραπεία, συνιστάται απεικονιστικός έλεγχος.
Κόπωση και απώλεια βάρους
Δεν αποτελούν τυπικά συμπτώματα του καρκίνου του προστάτη. Συνδέονται συνήθως με πολύ προχωρημένη νόσο και εκτεταμένες μεταστάσεις.
