Το νοσοκομείο στήθηκε στο υπόγειο του Αββαείου Μπέλλα Πάις – Οδοιπορικό του «Φ» στην κατεχόμενη γη

Πέτρινοι βαριοί τοίχοι. Μυρωδιά υπογείου και από τις καμάρες φαίνεται η θάλασσα. Έξω 39 βαθμοί Κελσίου. Εκεί η θερμοκρασία πολύ χαμηλότερη.

Η ησυχία διαταράσσεται μόνο από τα τζιτζίκια που σου θυμίζουν ότι είναι Ιούλιος. Κάποιοι τουρίστες μπαινοβγαίνουν αλλά εσένα δεν σε ενδιαφέρει. Εσύ ακούς κραυγές πόνου και αγωνίας. Βλέπεις νοητά γιατρούς και νοσηλευτές να προσπαθούν να βοηθήσουν, με όσα μέσα είχαν στη διάθεση τους, όσους περισσότερους ανθρώπους μπορούν. Κάποιους από αυτούς τους γιατρούς τους γνωρίζεις. Προσπαθείς να τους τοποθετήσεις σε κάθε γωνιά.

Ένα βιβλίο εγγραφών στην είσοδο, πολίτες να μεταφέρουν συνεχώς τραυματίες. Όσοι είναι ελαφρά τραυματισμένοι μεταφέρονται πάνω στην εκκλησία της Παναγίας της Ασπροφορούσας. Οι πιο σοβαρά χωρίζονται ανάλογα στις δύο μεγάλες αίθουσες και αυτοί που κινδυνεύουν μεταφέρονται στο νοσοκομείο της Λευκωσίας. Υπόγειο Αββαείου Μπέλλα Πάις, Ιούλιος 1974. Έξω ακούς νοητά τους ήχους του πολέμου, τρομάζεις και επιστρέφεις στην πραγματικότητα.

Υπόγειο Αββαείου Μπέλλα Πάις, Ιούλιος 2023. 49 χρόνια μετά. Ο κ. Βάσος Χρίστου εκεί μαζί μας να μας περιγράφει τα όσα έζησε τότε που το νοσοκομείο της Κερύνειας μεταφέρθηκε στο χωριό του μετά τους πρώτους βομβαρδισμούς της 20^ης Ιουλίου 1974.

Προσπάθησα να παραμείνω στην πραγματικότητα αλλά μου ήταν δύσκολο. Έτσι κι αλλιώς η περιγραφή του κ. Βάσου ήταν τόσο λεπτομερής που το μυαλό μου αδυνατούσε να συνεργαστεί. Σε κάθε του πρόταση, δημιουργούσα την εικόνα με την φαντασία μου.

«Όταν μετέφεραν εδώ το νοσοκομείο της Κερύνειας, αναλάβαμε όλοι οι κάτοικοι του χωριού κάποιο ρόλο. Μην φαντάζεστε ότι είχαμε και πολλά μέσα στη διάθεση μας. Στρώσαμε στο πάτωμα κουβέρτες, είχαμε κάποιες καρέκλες και τα βράδια χρησιμοποιούσαμε λουξ και κεριά για να βοηθήσουμε τους γιατρούς και τους νοσηλευτές».

Οι γιατροί, είχαν μεταφέρει μαζί τους όσα αναλώσιμα ιατρικά είδη μπορούσαν, αλλά τελείωσαν πολύ γρήγορα. «Έτυχε να κάνουν συρραφές ή άλλες πράξεις, χωρίς αναισθητικό. Έπρεπε να το κάνουν».

Στην πλειοψηφία τους νεαροί γιατροί. Η Χαριτίνη Ελισσαίου (νυν Δήμαρχος Κερύνειας), ο εξάδελφος της Χρίστος Ελισαίος, έφεδρος λοκατζής ο οποίος είχε αποφοιτήσει από την ιατρική σχολή Αθηνών, τα αδέλφια Γιώργος και Νίκος Τσαγγαρίδης. Ο Γιώργος έκανε τότε την ειδικότητά του στη χειρουργική στην Αγγλία και ο Νίκος ήταν φοιτητής της ιατρικής στην Αθήνα, ο κυβερνητικός οδοντίατρος Ανδρέας Αλλαμένος. Στο προσωπικό, η matron Λέλλα Χριστοδουλίδου και ο οδηγός Ανδρέας Μαύρος ο οποίος είχε μεταφέρει γιατρούς και εφόδια από την Κερύνεια στο Μπέλλα Πάις. Μαζί τους και η Τουρκοκύπρια νοσηλεύτρια Γιεσέλ Χαλίλ η οποία έμεινε δίπλα τους και βοηθούσε στην περίθαλψη των τραυματιών (πηγή: «Κυπρίων Ιατρών έργα»).

«Οι τραυματίες ήταν κυρίως στρατιώτες που πολεμούσαν στις μάχες που βρίσκονταν σε εξέλιξη σε διάφορες περιοχές της Κερύνειας, τις πρώτες ώρες και τις πρώτες μέρες της εισβολής. Είχε και πολίτες. Με όσα μέσα είχαν στη διάθεση τους οι γιατροί κατάφεραν και δεν χάσαμε κανένα. Βεβαίως αυτούς που κινδύνευαν τους μετέφεραν στην Λευκωσία. Εδώ είχε στηθεί, έστω και υπό εκείνες τις συνθήκες, ένα νοσοκομείο επείγουσας ανάγκης».

Οι γιατροί, «διαχειρίζονταν αιμορραγίες, καθάριζαν πληγές, βοηθούσαν τραυματίες με σπασμένα πόδια και χέρια. Οι τραυματίες δεκάδες και οι μεταφορές συνεχείς».

Το βιβλίο εγγραφών, διασώθηκε. Δεκάδες ονόματα τραυματιών. Καταγραμμένες εκατοντάδες ιατρικές πράξεις που έγιναν στο υπόγειο του Αββαείου. Του Αββαείου που χτίστηκε για την ειρήνη αφού το όνομα του προέρχεται από το «Abbaye de la paix», που σημαίνει «το Μοναστήρι της Ειρήνης». Η ίδρυση του τοποθετείται στις αρχές της Φραγκοκρατίας. «Άλλοι κατακτητές αυτοί», σκέφτηκα. «Δεν βαριέσαι; Είναι τόσοι πολλοί άλλωστε».