Έκθεση Ελεγκτικής για Δικαστική Υπηρεσία: Εξαφανίζονται βιβλία, συμβόλαιο σε πρώην Πρόεδρο χωρίς έργο, φαγοπότι με νομική αρωγή

Ούτε και η Δικαστική Υπηρεσία έμεινε στο απυρόβλητο από την Ελεγκτική Υπηρεσία, η οποία σε έκθεσή της διαπιστώνει  ελλείμματα ελέγχου και χρηστής διοίκησης, ενώ κάποια προβλήματα χρονίζουν.

Στην έκθεση της η Ελεγκτική που κυκλοφόρησε σήμερα καταγράφονται εξαφανίσεις βιβλίων από την βιβλιοθήκη του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ανανέωση συμβολαίου σε πρώην Πρόεδρο Ανωτάτου Δικαστηρίου για το έργο εκκαθάρισης καθυστερημένων υποθέσεων «ενώ δεν είχε πλέον έργο να επιτελέσει», τέσσερις δικηγόροι της ίδιας οικογένειας αναλαμβάνουν τις περισσότερες υποθέσεις νομικής αρωγής στη Λεμεσό, καθυστερήσεις στην έκδοση αποφάσεων οδηγούν σε καταδίκες από το ΕΔΑΔ και τα κτήρια των Δικαστηρίων είναι από τα πιο ενεργοβόρα.

Από τα σημαντικότερα ευρήματα αναφέρονται τα εξής:

• Δεν τεκμηριώνεται η άδεια ανάπαυσης που παραχωρείται στους Δικαστές των πρωτόδικων Δικαστηρίων και κατά συνέπεια η συσσώρευσή της, την ίδια ώρα που καθιερώθηκε ως πρακτική να λογίζεται σε πίστη τους το μέγιστο επιτρεπτό όριο συσσωρευμένης άδειας κατά την αφυπηρέτησή τους. Μη τήρηση των περί Δημόσιας Υπηρεσίας (Χορήγηση Αδειών) Κανονισμών, σε σχέση με τις άδειες ασθενείας των Δικαστών.

• Το Ανώτατο Δικαστήριο ανέθεσε το έργο της εκκαθάρισης των καθυστερημένων υποθέσεων σε πρώην Πρόεδρο του, χωρίς διαγωνισμό, θεωρώντας τον ως τον μόνο κατάλληλο. Η αρχική συμφωνία υπογράφηκε το 2022 με ετήσια αποζημίωση €42.000 και ανανεώθηκε το 2023 με τους ίδιους όρους, παρά την παραδοχή του ότι η βασική του εργασία θα ολοκληρωνόταν τον Ιούνιο 2023. Παρότι το Νοέμβριο 2023 ανέφερε ότι δεν υπήρχε πλέον ουσιαστικό έργο να επιτελέσει, το Ανώτατο ανανέωσε και πάλι τη σύμβασή του μέχρι τον Ιούνιο 2024.

• Η χαμηλή ενεργειακή απόδοση των κτιρίων του Ανωτάτου Δικαστηρίου αναμφιβόλως οδηγεί σε αυξημένα κόστη ηλεκτρισμού, αφού για το έτος 2023 είχε ανέλθει στις €389.769.

• Υπήρξαν καθυστερήσεις στην έκδοση αποφάσεων, οδηγώντας σε καταδίκες από το ΕΔΑΔ, το οποίο επιδίκασε πρόστιμα κατά της Δημοκρατίας.

Βιβλία κάνουν φτερά

• Έλλειψη μηχανισμού εποπτείας καταγράφηκε και στη διαχείριση κινητής περιουσίας, με απώλεια 2.206 βιβλίων από τη βιβλιοθήκη του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ενώ παραμένουν σε εκκρεμότητα σημαντικά οικονομικά θέματα από τον τερματισμό της άδειας χρήσης των κυλικείων των Επαρχιακών Δικαστηρίων Λευκωσίας, Λεμεσού και Πάφου. Ειδικότερα, από φυσική καταμέτρηση των βιβλίων της βιβλιοθήκης του Ανωτάτου Δικαστηρίου το 2017, διαπιστώθηκε ότι 2.062 βιβλία δεν εντοπίστηκαν, παρά τις προσπάθειες που έγιναν για ανεύρεσή τους και ζητήθηκε έγκριση για διαγραφή τους. Σε νέα καταμέτρηση και καταγραφή των βιβλίων της βιβλιοθήκης του Ανωτάτου Δικαστηρίου που διενεργήθηκε το 2023, 2.206 βιβλία δεν εντοπίστηκαν, παρά τις προσπάθειες που έγιναν για ανεύρεση τους και ζητήθηκε από το Γενικό Λογιστήριο, στις 10.4.2024, έγκριση για διαγραφή τους.

• Προβλήματα διαπιστώθηκαν και στη διαχείριση της παροχής νομικής αρωγής, αφού δεν προβλέπονται σαφείς κυρώσεις για ψευδείς δηλώσεις, ούτε απαιτείται η τεκμηρίωση της οικονομικής κατάστασης των αιτητών. Επίσης, παρατηρήθηκαν καθυστερήσεις στην υποβολή εξόδων και στην πληρωμή των δικηγόρων για παραχώρηση νομικής αρωγής. Διαπιστώσαμε επίσης ότι, μικρός αριθμός δικηγόρων, που σε ορισμένες περιπτώσεις είναι και συγγενείς, ανέλαβαν το μεγαλύτερο ποσοστό υποθέσεων νομικής αρωγής. Ενδεικτικά αναφέρεται η περίπτωση του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού όπου οκτώ δικηγόροι, οι τέσσερις από τους οποίους προέρχονταν από την ίδια οικογένεια, ανέλαβαν την εκπροσώπηση του 67% των εγκριμένων υποθέσεων νομικής αρωγής για το έτος 2022.

Άγρα πελατών από δικηγόρους

• Στις 8.6.2023, η Υπηρεσία μας έλαβε καταγγελία σε σχέση με την παροχή νομικής αρωγής, μέσω άγρας πελατών στον χώρο των κρατητηρίων του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας από δύο εκ εννέα δικηγόρων που λαμβάνουν την πλειοψηφία των υποθέσεων αυτών. Από διερεύνηση της εν λόγω καταγγελίας, διαπιστώσαμε ότι, κατά το έτος 2023, ο συνολικός αριθμός υποθέσεων ΝΑ που αναλήφθηκαν από τους εν λόγω δυο δικηγόρους μέχρι τις 23.11.2023, ανήλθε στις 102 από τις 434 εγκεκριμένες υποθέσεις ή ποσοστό 24%, ενώ άλλοι τρείς δικηγόροι παρουσίασαν πολύ μεγάλη αύξηση (μεταξύ 171% και 700%) στον αριθμό υποθέσεων ΝΑ που τους ανατέθηκαν.

• Εντοπίστηκαν περιπτώσεις δικηγόρων που δεν ήταν εγγεγραμμένοι στο Μητρώο ΦΠΑ, παρόλο που οι απολαβές τους από νομική αρωγή, υπερέβαινε το κατώτατο όριο που καθιστά υποχρεωτική την εγγραφή σε αυτό, δηλαδή τις €15.600.

• Μη ορθή ενημέρωση του Μητρώου Ενταλμάτων Σύλληψης με όλα τα εντάλματα που εκτελούνται/ακυρώνονται/επιστρέφονται από την Αστυνομία, ώστε να δίνεται ορθή εικόνα του πραγματικού αριθμού των Ενταλμάτων Σύλληψης που εκκρεμούν. Μη ικανοποιητική παρακολούθηση της εκτέλεσης των Διαταγμάτων Κηδεμονίας έτσι ώστε να διαπιστώνεται ότι υποβάλλονται οι σχετικές εκθέσεις από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας (ΥΚΕ) εντός των χρονικών ορίων που ορίζονται στις δικαστικές αποφάσεις. Καθυστέρηση στην έκδοση 285 διαταγμάτων διατροφής στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λεμεσού, από το 2011 από συγκεκριμένο Δικαστή, ως αποτέλεσμα οι δικαιούχοι να μην μπορούν να εισπράξουν τα οφειλόμενα σε αυτούς ποσά, που ανέρχονται συνολικά σε €145.145.

• Παραχώρηση δωρεάν ειδικών χώρων στάθμευσης εντός του χώρου των Δικαστηρίων, στα μέλη των Δικηγορικών Συλλόγων, για την κατασκευή των οποίων το Κράτος επωμίστηκε σημαντικό κόστος.

Ενίσχυση εσωτερικού ελέγχου

Σύμφωνα με τον Γενικό Ελεγκτή Ανδρέα Παπακωνσταντίνου, γενικά, τα ευρήματα αναδεικνύουν ότι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσης στην αποδοτικότητα και τη χρηστή διοίκηση της Δικαστικής Υπηρεσίας ενώ κάποια θέματα/προβλήματα χρονίζουν. Αναμφιβόλως αναγνωρίζεται ο μεγάλος όγκος εργασίας που η Δικαστική Υπηρεσία καλείται να διαχειριστεί, υπό μάλιστα μη ευνοϊκές συνθήκες όσον αφορά στο ευρύτερο πλαίσιο των κτιριακών εγκαταστάσεων. Είναι για αυτό που αναδεικνύεται ως ακόμη πιο σημαντική η ενίσχυση μηχανισμών εσωτερικού ελέγχου και η λήψη διορθωτικών μέτρων για την εξασφάλιση της πιο αποτελεσματικής διοικητικής λειτουργίας της Δικαστικής Υπηρεσίας.