Σοβαρές αιχμές για τον τρόπο που διαχειρίστηκαν οι προκάτοχοί της το ζήτημα των υδάτινων πόρων άφησε η Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Μαρία Παναγιώτου, κατά την κοινή συνεδρία των κοινοβουλευτικών Επιτροπών Γεωργίας και Περιβάλλοντος.
Η κ. Παναγιώτου, η οποία ανέλαβε τα καθήκοντά της στις 10 Ιανουαρίου 2025, αναφέρθηκε στην κατάσταση που παρέλαβε, σημειώνοντας ότι κατά την ανάληψη των καθηκόντων της η πληρότητα των φραγμάτων ήταν κάτω του 50%. Όπως τόνισε, έδωσε αμέσως οδηγίες για απρόσκοπτη λειτουργία των μονάδων αφαλάτωσης, ώστε να αποφεύγεται η άντληση νερού από τα φράγματα για σκοπούς ύδρευσης.
Η Υπουργός ξεκαθάρισε ότι οι υφιστάμενες μονάδες αφαλάτωσης καλύπτουν μόλις το 70% των υδρευτικών αναγκών, ωστόσο, υπογράμμισε πως η πολιτική της συστηματικής χρήσης νερού από τα φράγματα, καθώς και η περιορισμένη λειτουργία των μονάδων αφαλάτωσης, δεν μπορεί να συνεχιστεί. Όπως είπε χαρακτηριστικά, η νέα στρατηγική προβλέπει συνεχή λειτουργία των μονάδων αφαλάτωσης, ακόμη και σε περιόδους αυξημένων βροχοπτώσεων, ώστε να διασφαλίζεται η βιώσιμη διαχείριση των υδάτινων αποθεμάτων.
Από την πλευρά της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, ο Άκης Κίκας προειδοποίησε ότι οι μονάδες αφαλάτωσης δεν αποτελούν πανάκεια. Όπως ανέφερε, τόσο οι υφιστάμενες όσο και οι νέες μονάδες που προγραμματίζονται, λειτουργούν με συμβατικά καύσιμα, γεγονός που συνεπάγεται υψηλό λειτουργικό κόστος και επιβάρυνση του περιβάλλοντος μέσω της εκπομπής ρύπων.
Ο κ. Κίκας υπογράμμισε την ανάγκη για ολιστική προσέγγιση στη διαχείριση του νερού, προειδοποιώντας ότι η μονομερής εξάρτηση από την αφαλάτωση ενδέχεται να οδηγήσει σε νέα προβλήματα, οικονομικά και περιβαλλοντικά.
Τέσσερα πακέτα μέτρων για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας
Ολοκληρωμένο πλέγμα παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας παρουσίασε η Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Μαρία Παναγιώτου, κατά την κοινή συνεδρία των κοινοβουλευτικών Επιτροπών Γεωργίας και Περιβάλλοντος. Όπως ανέφερε, μέσα σε ένα χρόνο, το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε τέσσερα πακέτα μέτρων, με στόχο την ενίσχυση της διαχείρισης υδάτων και την κάλυψη τόσο των άμεσων όσο και των μακροπρόθεσμων αναγκών.
Το σημαντικότερο από τα μέτρα είναι η έγκριση, τον Απρίλιο του 2024, του πρώτου Εθνικού Επενδυτικού Πλάνου Υδατικών Έργων, το οποίο περιλαμβάνει 93 έργα ύδρευσης, άρδευσης, αποχέτευσης και αξιοποίησης ανακτημένου νερού. Το σχέδιο, με χρονικό ορίζοντα υλοποίησης το 2030 και συνολικό κόστος €1,17 δισ., στοχεύει στην εξασφάλιση πόσιμου νερού και νερού άρδευσης για ολόκληρο τον πληθυσμό της ελεύθερης Κύπρου.
Τον Ιούλιο του 2024, εγκρίθηκαν έκτακτα μέτρα για την κάλυψη άμεσων αναγκών, όπως η αξιοποίηση γεωτρήσεων για ενίσχυση του υδατικού ισοζυγίου προς όφελος των γεωργών. Ακολούθως, τον Νοέμβριο, το Υπουργικό ενέκρινε το Πρόγραμμα Δράσης για την Αντιμετώπιση της Λειψυδρίας, το οποίο περιλαμβάνει 28 στοχευμένες δράσεις: μεταξύ αυτών, η εγκατάσταση τεσσάρων κινητών μονάδων αφαλάτωσης, η επέκταση των υφιστάμενων εγκαταστάσεων, νέες γεωτρήσεις, καθώς και η κατασκευή δύο νέων μόνιμων μονάδων αφαλάτωσης.
Το τέταρτο πακέτο εγκρίθηκε στις 26 Μαρτίου 2025 και περιλαμβάνει πρόσθετα έκτακτα μέτρα, όπως η μείωση απωλειών στα δίκτυα υδατοπρομήθειας μέσω οικονομικής ενίσχυσης των Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης, καθώς και η απλοποίηση των διαδικασιών για εγκατάσταση μικρών ιδιωτικών μονάδων αφαλάτωσης. Ειδικό σχέδιο χορηγιών αφορά ξενοδοχειακές μονάδες, ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες ύδρευσης χωρίς να επιβαρύνουν το κρατικό δίκτυο, απελευθερώνοντας πολύτιμες ποσότητες για άλλες χρήσεις.
Όσον αφορά τους επαγγελματίες γεωργούς, προβλέπεται σχετική επιχορήγηση στο πλαίσιο του Μεγάλου Επενδυτικού Σχεδίου που αναμένεται να προκηρυχθεί από τη Διαχειριστική Αρχή του Στρατηγικού Σχεδίου ΚΑΠ.
Η κ. Παναγιώτου επανέλαβε την προσήλωση της κυβέρνησης στην ορθολογική και βιώσιμη διαχείριση των υδάτων, με στόχο να διασφαλιστεί η επάρκεια νερού για όλες τις χρήσεις, παρά τις προκλήσεις της κλιματικής κρίσης.
