Η νέα Μονάδα Νοσηλείας Πρόωρων Νεογνών θα ήταν έτοιμη το Σεπτέμβριο. Το μόνο όμως που υπάρχει είναι ένα εργοτάξιο. Ο Σύνδεσμος Μωρά Θαύματα, ο οποίος προώθησε τη δημιουργία του έργου, ρωτά “γιατί και πότε”, ο ΟΚΥπΥ υπόσχεται, αλλά η στασιμότητα παραμένει. Δεν πρόκειται όμως απλά για ένα ακόμα έργο. Αφορά τη ζωή και την ευημερία εκατοντάδων νεογνών που γεννιούνται πρόωρα.
Κάθε χρόνο στην Κύπρο γεννιούνται 9,000 – 10,000 μωρά. Ποσοστό 14% έρχονται στον κόσμο πρόωρα (πριν από την 37η εβδομάδα κύησης), δίνοντας στην Κύπρο την ευρωπαϊκή πρωτιά στο θέμα προωρότητας. Στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες ο μέσος όρος είναι 8,7%.
Οι αιτίες που προκαλούν τις πρόωρες γεννήσεις είναι πολλές: Νοσήματα της μητέρας, επιπλοκές κατά τη διάρκεια της κύησης, βεβαρημένο μαιευτικό ιστορικό της μητέρας, πολύδυμες κυήσεις, η ηλικία της μητέρας, το κάπνισμα και η κατανάλωση αλκοόλ κατά την κύηση καθώς και άγνωστοι παράγοντες.
Οι πιθανότητες επιβίωσης των βρεφών που γεννιούνται πρόωρα εξαρτώνται από το βαθμό προωρότητας, την αιτία, τις ενδομήτριες συνθήκες, τη σωστή διαχείριση κατά τον τοκετό και τη φροντίδα που θα τύχουν αμέσως μετά τη γέννηση και για όσο καιρό χρειαστεί σε εξιδεικευμένη μονάδα. Σε ορισμένες δε περιπτώσεις, η προωρότητα επιφέρει σημαντικά προβλήματα όπως είναι η αναπνευστική δυσχέρεια, η ανωριμότητα του εγκεφάλου και η αιμορραγική διάθεση, οι γαστρεντερικές διαταραχές, η αναιμία, η ανωριμότητα οργάνων, λοιμώξεις λόγω ανώριμης άμυνας και διαταραχές στη ρύθμιση της θερμοκρασίας. Πλείστα από τα προβλήματα αυτά ξεπερνιούνται με την ηλικιακή ωρίμανση του βρέφους.
Με όλα τούτα γίνεται αντιληπτή η σημασία της ύπαρξης μίας σωστά στελεχωμένης και εξοπλισμένης, σύγχρονης Μονάδας Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών (ΜΕΝΝ). Στην Κύπρο υπάρχει μία μόνο μονάδα η οποία δέχεται παραπομπές σε παγκύπρια βάση, από το δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, από τις βρετανικές βάσεις και κάποιες φορές και από τα κατεχόμενα. Δέχεται νεογνά από 23 εβδομάδων κύησης, από 400 γραμμάρια και πάνω, καθώς και νεογνά με σοβαρά χειρουργικά, καρδιολογικά, νευρολογικά και άλλα προβλήματα που χρήζουν διαγνωστικής αξιολόγησης, προεγχειρητικής σταθεροποίησης, μετεγχειρητικής ή άλλης αντιμετώπισης και θεραπείας. Διαθέτει 48 κλίνες, 25 εντατικής νοσηλείας και 23 ενδιάμεσης νοσηλείας. Στη ΜΕΝΝ λειτουργεί επίσης Κλινική Νευροαναπτυξιακής Παρακολούθησης των νεογνών που νοσηλεύτηκαν στη ΜΕΝΝ μέχρι και την ηλικία των 2 ετών, για αξιολόγηση και έγκαιρη παρέμβαση, όταν αυτή απαιτείται.
Η ΜΕΝΝ λειτουργεί στο χώρο του Μακάρειου Νοσοκομείου από το 1985. Ξεκίνησε με 18 θέσεις εντατικής νοσηλείας, οι θέσεις αυξήθηκαν σταδιακά σε 48, παρόλο που οι κτιριακές εγκαταστάσεις παραμένουν οι ίδιες, με αποτέλεσμα λόγω ανεπαρκούς χώρου να μην συνάδει με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Στη Μονάδα εισάγονται 900-1000 περίπου νεογνά το χρόνο. Υπήρξαν μάλιστα περίοδοι που η πληρότητα της ΜΕΝΝ ήταν 150%.
Μετά από πιέσεις του Συνδέσμου Μωρά Θαύματα, ο οποίος δημιουργήθηκε το 2015 και στηρίζει τη Μονάδα, με δωρεές και άλλες δράσεις, αποφασίστηκε το 2021 η δημιουργία μιας νέας σύγχρονης Μονάδας. Έγιναν σχέδια με δωρεά του Συνδέσμου, κατατέθηκε ο θεμέλιος λίθος από τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με χρονοδιάγραμμα να παραδοθεί η νέα Μονάδα το Σεπτέμβριο του 2025, αλλά παρόλο που πέρασε ένας χρόνος από την κατάθεση του θεμέλιο λίθου και παρόλο που ο χώρος όπου θα γίνουν οι εργασίες κηρύχτηκε εργοτάξιο, μέχρι σήμερα δεν έγινε καμία εργασία. Ο ΟΚΥπΥ αποδίδει τη στασιμότητα του έργου στον εργολάβο, χωρίς ωστόσο να ληφθεί οποιαδήποτε απόφαση επίλυσης του προβλήματος. Το θέμα απασχόλησε τη Βουλή χωρίς να επιτευχθεί άρση του αδιεξόδου. . Στην πρώτη μάλιστα συνεδρία ο ΟΚΥπΥ δεν παρέστη με εκπρόσωπο του. Τις μέρες αυτές οι αντιδράσεις από μέρους του Συνδέσμου έχουν αυξηθεί με στόχο να προωθηθεί το έργο του οποίου μάλιστα το ανενεργό εργοτάξιο προκαλεί προβλήματα στο χώρο στάθμευσης του Ογκολογικού Κέντρου της Τράπεζας Κύπρου που γειτνιάζει. Συγκεκριμένα, ο χώρος στάθμευσης του Ογκολογικού έχει μετατραπεί σε εργοτάξιο από τον περασμένο Ιανουάριο χωρίς όμως να γίνονται έργα.
Με τη νέα Μονάδα στόχος είναι να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το πρόβλημα της στενότητας του χώρου, να δημιουργηθεί ευρύχωρο δωμάτιο θηλασμού με σωστές προδιαγραφές καθώς και δωμάτιο οικογένειας (κάτι που δεν υπάρχει σήμερα). Θα υπάρχουν επίσης υποδομές για συνεχή παρουσία των γονιών δίπλα από τα μωρά τους και ταυτόχρονα θα αναβαθμιστούν τα γραφεία και οι χώροι του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού.
Όπως εξηγεί η πρόεδρος του Συνδέσμου Έλενα Μεγάλεμου Τριανταφυλλίδη, «ο κάθε γονιός περιμένει τη γέννηση του παιδιού του με χαρά και ανυπομονησία. Η γέννησή του όμως νωρίτερα απ’ ότι αναμενόταν και η νοσηλεία του σε μια Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας, σίγουρα δεν είναι αυτό που οι γονείς φαντάζονταν. Το σκηνικό της γέννησης του παιδιού τους αλλάζει και οι γονείς έχουν πλέον ανάγκη να βρίσκονται κοντά στο μωρό τους, να παρακολουθούν την εξέλιξή του, να το χαϊδεύουν, να το κρατούν, να του μιλούν. Και το μωρό, αντιμέτωπο με μια τόσο μεγάλη πρόκληση στην αρχή της ζωής του, έχει ανάγκη από αυτό το χάδι, την αγάπη και τη ζεστή αγκαλιά. Χρειάζεται να νιώσει την ανάσα της μαμάς του, να ακούσει τη φωνή του μπαμπά του, να αισθανθεί τη ζεστασιά και την ασφάλεια στα χέρια των ανθρώπων του, ώστε να μπορέσει να κερδίσει την πρώτη του δοκιμασία στον κόσμο».
Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες οι γονείς μπορούν να έχουν συνεχή παρουσία στα δωμάτια νοσηλείας της ΜΕΝΝ, κοντά στα μωρά τους. Στην Κύπρο οι ώρες επισκεπτηρίου για τους γονείς ξεκίνησαν με 2 ώρες την ημέρα και μετά από μεγάλες προσπάθειες και ενέργειες του Συνδέσμου Μωρά Θαύματα, σταδιακά αυξήθηκαν σε 7 ώρες την ημέρα. «Η παρουσία των γονέων και ειδικά η επαφή με τη μητέρα (skin to skin/kangaroo care) έχει επιστημονικά αποδειχτεί ότι βοηθά την ανάπτυξη του εγκεφάλου του νεογνού, ρυθμίζει τον καρδιακό παλμό και τον αναπνευστικό ρυθμό και το βοηθά να αποκτήσει βάρος» εξηγεί η επιστημονική σύμβουλος του Συνδέσμου δρ. Χριστίνα Καραολή πρώην διευθύντρια της ΜΕΝΝ και Καθηγήτρια Νεογνολογίας στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας.
Όπως τονίζει η κ. Μεγάλεμου «δεν πρόκειται για ένα απλό έργο υποδομής. Πρόκειται για τη ζωή των πιο μικρών και ευάλωτων μωρών. Και αυτά τα μωρά δεν μπορούν να περιμένουν. Η Μονάδα πρέπει να αναβαθμισθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο και βάση Διεθνών Προτύπων. Τα Μωρά Θαύματα πρέπει να έχουν τις καλύτερες συνθήκες νοσηλείας για να βγουν νικητές στη μάχη που δίνουν για τη ζωή».
Σε πρόσφατη συνάντηση που είχε ο νομικός σύμβουλος του Συνδέσμου με τον γενικό διευθυντή του ΟΚΥπΥ Κύπρο Σταυρίδη, αυτός τον ενημέρωσε ότι με βάση τη νομική συμβουλή που έλαβε ο ΟΚΥπΥ θα προχωρήσει τάχιστα στο διορισμό εργολάβου με τρόπο που προνοεί η νομοθεσία μέχρι τον Ιούνιο 2025 το αργότερο, ο οποίος στη συνέχεια, κατά τον μήνα Ιούλιο, να προγραμματίσει τις εργασίες του και τον Σεπτέμβριο του 2025 να αρχίσει η εργασία. Ήδη όμως ήμαστε στον Ιούνιο και ο στόχος είναι ανέφικτος. Ο Σύνδεσμος δηλώνει πως η όλη κατάσταση είναι λυπηρή. «Παρόλο που οι υποσχέσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας ο οποίος κατέθεσε το Θεμέλιο Λίθο πριν ακριβώς ένα χρόνο έμειναν υποσχέσεις και τα λόγια του Γενικού Διευθυντή του ΟΚΥπΥ δεν έγιναν πράξεις, ο Σύνδεσμος ελπίζει και αναμένει να μην συνεχιστεί άλλο η κοροϊδία. Το οφείλουν στα πάνω από χίλια πρόωρα που γεννιούνται κάθε χρόνο, στον κάθε γονιό που δυνοπαθεί μέσα σε μια Μονάδα χωρίς δωμάτιο οικογενείας, χωρίς χώρο με ειδικές καρέκλες για τις μητέρες για να βρίσκονται συνέχεια δίπλα από τα μωρά τους, χωρίς αρκετά δωμάτια απομόνωσης κλπ. Μια Μονάδα, που λόγω των κτηριακών συνθηκών που επικρατούν, δεν μας τιμά ούτε σαν Κράτος και ούτε σαν Κοινωνία.
Μωρά θαύματα
Ο Σύνδεσμος έχει ονομαστεί Μωρά Θαύματα γιατί η επιβίωση των πρόωρων νεογνών είναι εν πολλοίς ένα θαύμα. Γεννήθηκαν και πάλεψαν, μαζί με τους γονείς, γιατρούς και νοσηλευτές και βγήκαν νικητές της ζωής. «Γι΄ αυτό και εμείς, είναι πεποίθηση του Συνδέσμου, οφείλουμε να τα βοηθήσουμε σ’ αυτό τους το ξεκίνημα έτσι ώστε να είναι όσο πιο εύκολο γίνεται. Εκείνα ξέρουν να δίνουν τη δική τους μάχη, αλλά παράλληλα χρειάζονται και όλους εμάς δίπλα τους από την πρώτη στιγμή για να την κερδίσουν».
Προσφορά του Συνδέσμου
Ο Σύνδεσμος «Μωρά Θαύματα» είναι μια μη-κυβερνητική φιλανθρωπική οργάνωση, μέλος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας για τη φροντίδα των Νεογνών EFCNI (European Foundation for the Care of Newborn Infants). Ιδρύθηκε το 2015 από την Στέλλα Κυριακίδου και από μια μικρή ομάδα πρωτοβουλίας που αποτελείτο από γονείς, παππούδες, γιαγιάδες και φίλους που βίωσαν την προωρότητα. Μέχρι σήμερα, ο Σύνδεσμος έχει συνεισφέρει, με διάφορους τρόπους, πέραν των 770,000 ευρώ. Ανάμεσα σ’ άλλα έχει προσφέρει:
•Το πρώτο και μοναδικό, ειδικά διαμορφωμένο ασθενοφόρου αξίας €300,000 για ασφαλή μεταφορά πρόωρων, νεογνών, παιδιών και εγκύων.
•Μια υπερσύγχρονη θερμοκοιτίδα μεταφοράς αξίας €40,000.
•Εξειδικευμένο ιατρικό εξοπλισμό αξίας €262,000.
•Αρχιτεκτονικές μελέτες, μελέτη στατικότητας, ηλεκτρομηχανολογικές μελέτες για τη νέα Μονάδα αξίας €200,000. Για τις μελέτες αυτές εργάστηκαν για το Σύνδεσμο αφιλοκερδώς τα γραφεία Άθως Δίκαιος και Συνεργάτες, Ι&Α Φιλίππου και GEMAC.
