Ο Α. Χατζηαντώνης αναφέρεται σε κάποιες κυπριακές εκφράσεις.
Ένα κάπως αστείο περιστατικό. Προχθές, στο διπλανό τραπέζι στην καφετέρια που συχνάζω, κάθονταν δύο τύποι, γύρω στα 35-40. Συζητούσαν για ποδόσφαιρο… Ο ένας ήταν Κύπριος και ο άλλος Ελλαδίτης, και πρέπει από τα λεγόμενά του, να ήταν μέλος της προπονητικής ομάδας του Απόλλωνα Λεμεσού, ή κάπως έτσι. Χωρίς να είμαι και 100% σίγουρος. Κάποια στιγμή, του λέγει ο Κυπραίος: «Εν να φάτε πολλύν ττοππούζιν». Ο εξ Ελλάδος, τον κοίταξε απορημένος. Και τον ρωτά: «Τοπούζι; Τι είν’ αυτό;». Αλλά, πριν του εξηγήσει ο φίλος του, χαμογέλασε και λέει: «Α, κατάλαβα… Πολύ ξύλο».
Πριν 45 χρόνια, έφυγα από την Κύπρο, μετά τα γεγονότα του ‘74, και φιλοξενήθηκα σε συγγενικό διαμέρισμα στην Αθήνα. Μετά από παραμονή στην Ελλάδα για περίπου 35-40 χρόνια, επέστρεψα στο νησί. Έμαθα -αναγκαστικά- να μιλώ απταίστως την… «καλαμαρικήν», και αν θέλω, μπορώ επί ώρες να συνομιλώ με Ελλαδίτες, χωρίς να αντιληφθούν την καταγωγή μου. Από την άλλη, ερχόμενος πίσω, κάποιες κυπριακές εκφράσεις, που προέρχονται από την τοπική ντοπιολαλιά, όπως τη λέμε, τις άκουγα, ή τις διάβαζα στον Τύπο, αλλά ίσως επειδή δεν τις χρησιμοποιούσαμε στην Κερύνεια πριν το 1974, όταν ήμουνα δηλαδή 15χρονο παιδί, μου ήταν σχεδόν άγνωστες. Με τον καιρό, άρχισα να καταλαβαίνω το νόημά τους, χωρίς να ζητήσω από κάποιον να μου τις εξηγήσει, ή να τις ψάξω σε κάποιο λεξικό. Θα προσπαθήσω να τις εξηγήσω εδώ, ο ίδιος, και θα σας παρακαλέσω, να με διορθώσετε, αν κάπου λανθάνομαι, φίλοι μου. 1. Υπάρχει η έκφραση: «Εν η συτζιά του μαύρου». Ε, υποθέτω πως θα σημαίνει ότι, για οποιοδήποτε σφάλμα, λάθος, ή κάτι που πήγε στραβά, φορτώνουμε σε κάποιον ή σε κάτι, την αιτία του προβλήματος αυτού.
2. Ακούω την έκφραση: «Εν το μνήμαν του Αγίου Νεοφύτου». Εδώ, πάλιν υποθέτω, ότι αναφερόμαστε σε κάτι, ή σε μια κατάσταση, που ανάλογα με το τι μας συμφέρει, την προσαρμόζουμε, ή κατά βούλησιν. Την προσαρμόζουμε στα μέτρα μας, ή κάπως έτσι.
3. Στον Τύπο, διαβάζω: «Εν της παπαθκιάς, τα ξύλα». Αυτή η φράση, μέσα από τα συμφραζόμενα και το θέμα στο οποίο ο γράφων αναφέρεται, αντιλαμβάνομαι ότι πρέπει να προσομοιάζει με το: «Τα καλά και συμφέροντα». Με άλλα λόγια, μιλώντας για κάτι, το οποίο, παρόλο που είναι γενικώς καταδικαστέο, στην περίπτωση που αφορά ένα άτομο, που πιθανόν να είναι πολιτικό πρόσωπο, γνωστός, ή εύπορος, τότε, δικαιολογείται (το δικαιολογεί ο ίδιος δηλαδή), για να μην υποστεί οποιεσδήποτε συνέπειες, βγάζοντας τον εαυτό του… κούππαν άπαννην, που λέμε. Ή βγάζοντας την ουρά του, απ’ έξω. Νομίζω, υπάρχει η αντίστοιχη ελληνική φράση: «Κρίνεις με δύο μέτρα και δύο σταθμά».
4. Το πολύ σύντομον: «Μα εγιώ, έντζαι…». Ε, αυτό, δεν δυσκολεύτηκα να το καταλάβω, νομίζω το είχα ακούσει και πριν εγκαταλείψω το νησί μας, λόγω της προσφυγιάς. Ασφαλώς, είναι αυτό που λέμε: Αποποίηση ευθυνών. Δηλ. δεν φταίω εγώ, ή εν πάση περιπτώσει, και αν διέπραξα ένα σφάλμα, ήταν κατά λάθος, δεν ήταν επίτηδες. Είμαι λοιπόν, αθώος. Υπάρχουν και πολλά άλλα, βέβαια, αλλά ο χώρος, δεν μου επιτρέπει να τα θέσω. Χα! Προχθές διάβαζα ένα σχόλιο στον «Φ», όπου με ωραίο, χιουμοριστικό τρόπο, ο συντάκτης, βάζει στο στόμα του… ευέξαπτου κ. Αναστασιάδη το εξής: «Εν να σας κάμω, που την χώραν του κούνουπου…». Ε, δεν είμαι απολύτως βέβαιος, αλλά μάλλον η έκφραση αυτή πρέπει να σημαίνει, θα σας κανονίσω, θα σας δείρω, ή κατά το κυπριακότερον, εν να σας σάσω καλά.
Πριν 45 χρόνια, έφυγα από την Κύπρο, μετά τα γεγονότα του ‘74, και φιλοξενήθηκα σε συγγενικό διαμέρισμα στην Αθήνα. Μετά από παραμονή στην Ελλάδα για περίπου 35-40 χρόνια, επέστρεψα στο νησί. Έμαθα -αναγκαστικά- να μιλώ απταίστως την… «καλαμαρικήν», και αν θέλω, μπορώ επί ώρες να συνομιλώ με Ελλαδίτες, χωρίς να αντιληφθούν την καταγωγή μου. Από την άλλη, ερχόμενος πίσω, κάποιες κυπριακές εκφράσεις, που προέρχονται από την τοπική ντοπιολαλιά, όπως τη λέμε, τις άκουγα, ή τις διάβαζα στον Τύπο, αλλά ίσως επειδή δεν τις χρησιμοποιούσαμε στην Κερύνεια πριν το 1974, όταν ήμουνα δηλαδή 15χρονο παιδί, μου ήταν σχεδόν άγνωστες. Με τον καιρό, άρχισα να καταλαβαίνω το νόημά τους, χωρίς να ζητήσω από κάποιον να μου τις εξηγήσει, ή να τις ψάξω σε κάποιο λεξικό. Θα προσπαθήσω να τις εξηγήσω εδώ, ο ίδιος, και θα σας παρακαλέσω, να με διορθώσετε, αν κάπου λανθάνομαι, φίλοι μου. 1. Υπάρχει η έκφραση: «Εν η συτζιά του μαύρου». Ε, υποθέτω πως θα σημαίνει ότι, για οποιοδήποτε σφάλμα, λάθος, ή κάτι που πήγε στραβά, φορτώνουμε σε κάποιον ή σε κάτι, την αιτία του προβλήματος αυτού.
2. Ακούω την έκφραση: «Εν το μνήμαν του Αγίου Νεοφύτου». Εδώ, πάλιν υποθέτω, ότι αναφερόμαστε σε κάτι, ή σε μια κατάσταση, που ανάλογα με το τι μας συμφέρει, την προσαρμόζουμε, ή κατά βούλησιν. Την προσαρμόζουμε στα μέτρα μας, ή κάπως έτσι.
3. Στον Τύπο, διαβάζω: «Εν της παπαθκιάς, τα ξύλα». Αυτή η φράση, μέσα από τα συμφραζόμενα και το θέμα στο οποίο ο γράφων αναφέρεται, αντιλαμβάνομαι ότι πρέπει να προσομοιάζει με το: «Τα καλά και συμφέροντα». Με άλλα λόγια, μιλώντας για κάτι, το οποίο, παρόλο που είναι γενικώς καταδικαστέο, στην περίπτωση που αφορά ένα άτομο, που πιθανόν να είναι πολιτικό πρόσωπο, γνωστός, ή εύπορος, τότε, δικαιολογείται (το δικαιολογεί ο ίδιος δηλαδή), για να μην υποστεί οποιεσδήποτε συνέπειες, βγάζοντας τον εαυτό του… κούππαν άπαννην, που λέμε. Ή βγάζοντας την ουρά του, απ’ έξω. Νομίζω, υπάρχει η αντίστοιχη ελληνική φράση: «Κρίνεις με δύο μέτρα και δύο σταθμά».
4. Το πολύ σύντομον: «Μα εγιώ, έντζαι…». Ε, αυτό, δεν δυσκολεύτηκα να το καταλάβω, νομίζω το είχα ακούσει και πριν εγκαταλείψω το νησί μας, λόγω της προσφυγιάς. Ασφαλώς, είναι αυτό που λέμε: Αποποίηση ευθυνών. Δηλ. δεν φταίω εγώ, ή εν πάση περιπτώσει, και αν διέπραξα ένα σφάλμα, ήταν κατά λάθος, δεν ήταν επίτηδες. Είμαι λοιπόν, αθώος. Υπάρχουν και πολλά άλλα, βέβαια, αλλά ο χώρος, δεν μου επιτρέπει να τα θέσω. Χα! Προχθές διάβαζα ένα σχόλιο στον «Φ», όπου με ωραίο, χιουμοριστικό τρόπο, ο συντάκτης, βάζει στο στόμα του… ευέξαπτου κ. Αναστασιάδη το εξής: «Εν να σας κάμω, που την χώραν του κούνουπου…». Ε, δεν είμαι απολύτως βέβαιος, αλλά μάλλον η έκφραση αυτή πρέπει να σημαίνει, θα σας κανονίσω, θα σας δείρω, ή κατά το κυπριακότερον, εν να σας σάσω καλά.
