Σημαντική αύξηση παρουσιάζει ο αριθμός παραπομπών μαθητών σε εκπαιδευτικούς ψυχολόγους του υπουργείου Παιδείας, κατά τη σχολική χρονιά 2023 – 2024. Οι περιπτώσεις αυτές έφτασαν τις 10.598 σε σχέση με τις 9.316 που είχαν καταγραφεί την προηγούμενη σχολική χρονιά. Όσον αφορά στο φύλο των μαθητών, τα στοιχεία καταδεικνύουν ότι η πλειονότητα (σε ποσοστό της τάξης του 65% και αριθμητικά 6.905) αφορούν αγόρια και το υπόλοιπο 35% (3.693) κορίτσια.
Πέραν των πιο πάνω στοιχείων, τα οποία προσφάτως παρουσιάστηκαν από τον «Φ», υπάρχουν τώρα αρκετά άλλα σημεία γύρω από τον τομέα της Υπηρεσίας Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας (ΥΕΨ), τα οποία έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Σημεία και στοιχεία που καταγράφονται επίσημα μέσα στην ετήσια έκθεση του υπουργείου Παιδείας για το 2024.
Όπως αναφέρεται, ο τομέας των ατομικών περιπτώσεων μαθητών/ μαθητριών είναι ο τομέας που κατά βάση απορροφά το μεγαλύτερο μέρος του εργασιακού χρόνου των εκπαιδευτικών ψυχολόγων. Σε αυτούς παραπέμπονται παιδιά για αξιολόγηση, συμβουλευτική, διάγνωση ή και άλλη παρέμβαση μέσω του Μηχανισμού Εντοπισμού και Στήριξης ή μέσω των κατά τόπους Επαρχιακών Επιτροπών Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (ΕΕΕΑΕ), οι οποίες λειτουργούν σύμφωνα με τον «περί Αγωγής και Εκπαίδευσης Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Νόμο» ή/και σε σπάνιες περιπτώσεις απευθείας από τους γονείς.
Όσον αφορά τα δεδομένα της σχολικής χρονιάς 2023 – 2024 και το προφίλ των παιδιών που δέχθηκαν παρέμβαση από τους ειδικούς είναι:
- Το 2019 – 2020 παραπέμφθηκαν 7.229 παιδιά.
- Το 2020 – 2021 παραπέμφθηκαν 7.789 παιδιά.
- Το 2021 – 2022 παραπέμφθηκαν 8.480 παιδιά.
- Το 2022 – 2023 παραπέμφθηκαν 9.316 παιδιά.
- Το 2023 – 2024 παραπέμφθηκαν 10. 598 παιδιά.
Αναφορικά με το είδος των παραπομπών, η πλειονότητα των περιπτώσεων που διαχειρίζεται η ΥΕΨ αφορά σε παλιές περιπτώσεις και όπως επισημαίνεται, αυτό αποδίδεται κυρίως σε δύο παράγοντες: α) Ένα σημαντικό μέρος του έργου των εκπαιδευτικών ψυχολόγων αφορά σε επαναξιολογήσεις μέσω της Επαρχιακής Επιτροπής Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης και β) πολλές περιπτώσεις συνεχίζουν να χρήζουν στήριξης και παρακολούθησης για διαδοχικές σχολικές χρονιές. Οι περιπτώσεις αυτές, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία είναι: 3.742 (35%) νέες περιπτώσεις μαθητών και 6.856 (65%) παλιές περιπτώσεις.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η ανάλυση σχετικά με την πηγή παραπομπής των μαθητών στην αρμόδια ΥΕΨ. Οι πηγές είναι το σχολείο αφού έχουν ακολουθήσει τον Μηχανισμό Εντοπισμού και Στήριξης για παιδιά με μαθησιακές, συναισθηματικές ή άλλες δυσκολίες, οι γονείς και κηδεμόνες και οι ΕΕΕΑΕ. Τα αριθμητικά δεδομένα για αυτό το σημείο έχουν ως ακολούθως:
- Απευθείας στην ΥΕΨ από γονείς: 114 περιπτώσεις (1%).
- Απευθείας στην ΥΕΨ από το σχολείο: 4.668 (44,1%).
- Από τις ΕΕΕΑΕ: 5.734 (54,1%).
- Άλλη πηγή: 82 (0.8%).
Η εικόνα των παραπομπών ανά επαρχία
Με βάση τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στην ετήσια έκθεση 2024 του υπουργείου Παιδείας, το Επαρχιακό Γραφείο Λεμεσού – Πάφου διαχειρίστηκε τον μεγαλύτερο αριθμό περιπτώσεων, ακολουθούμενο από το Επαρχιακό Γραφείο Λευκωσίας και το Επαρχιακό Γραφείο Λάρνακας – Αμμοχώστου.
Αναλυτικά:
- Λευκωσία: 3.477 περιπτώσεις εκ των οποίων οι 1.162 ήταν νέες και οι 2.315 παλαιές (32,8%).
- Λεμεσός: 3.098 περιπτώσεις εκ των οποίων οι 1.167 νέες και οι 1.931 παλαιές (29,35%)
- Πάφος: 1.308 περιπτώσεις εκ των οποίων οι 473 νέες και οι 835 παλαιές (12,35%).
- Λάρνακα: 2.041 περιπτώσεις εκ των οποίων οι 694 νέες και οι 1.347 παλαιές (19,2%)
- Αμμόχωστος: 674 περιπτώσεις εκ των οποίων οι 249 νέες και οι 425 παλιές (6,4%).
Η Δημοτική Εκπαίδευση κατέχει τη «μερίδα του λέοντος»
Στα στοιχεία που παρατίθενται ιδιαίτερο ενδιαφέρον συγκεντρώνει και η κατανομή των περιστατικών αυτών στις διάφορες εκπαιδευτικές βαθμίδες. Σύμφωνα με τα όσα καταγράφονται, τη σχολική χρονιά 2023 – 2024, τα περισσότερα περιστατικά που παραπέμφθηκαν και διαχειρίστηκαν από την ΥΕΨ προέρχονταν από τη Δημοτική Εκπαίδευση.
Συγκεκριμένα:
- Προδημοτική Εκπαίδευση: 1.366 περιπτώσεις (12,9%).
- Δημοτική Εκπαίδευση: 4.488 περιπτώσεις (42,4%).
- Γυμνασιακή Εκπαίδευση: 2.544 περιπτώσεις (24%).
- Λυκειακή Εκπαίδευση: 1.221 περιπτώσεις (11,5%).
- Τεχνική Εκπαίδευση: 634 περιπτώσεις (6%).
- Ειδικά Σχολεία: 220 περιπτώσεις (2%).
- Παιδιά που δεν φοιτούν: 110 περιπτώσεις (1%).
- Παιδιά σε κατ’ οίκον εκπαίδευση: 15 περιπτώσεις (0,15%).
Η εικόνα των διαγνώσεων και οι συνθήκες περιβάλλοντος των παιδιών που παραπέμφθηκαν
Όπως καταγράφονται οι διαγνώσεις περιστατικών αφορούν μεν πολύ γενικές κατηγορίες, ωστόσο, δίνουν την εικόνα για τις παραπομπές μαθητών στην ΥΕΨ.
Συγκεκριμένα: Στις μαθησιακές δυσκολίες συμπεριλαμβάνονται οι γενικές μαθησιακές δυσκολίες ή οι ειδικές (Ειδική Μαθησιακή Δυσκολία της Ανάγνωσης, Ειδική Μαθησιακή Δυσκολία της Γραπτής Έκφρασης, Ειδική Μαθησιακή Δυσκολία των Μαθηματικών). Στις διαταραχές επικοινωνίας συμπεριλαμβάνονται η διαταραχή γλωσσικής έκφρασης, ο τραυλισμός, η φωνολογική διαταραχή, η κοινωνική διαταραχή της επικοινωνίας. Στη νοητική αδυναμία αναφέρονται ελλείμματα νοητικής και προσαρμοστικής λειτουργίας. Στις άλλες νευροαναπτυξιακές διαταραχές συμπεριλαμβάνεται η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής με ή χωρίς Υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ), Αυτισμός, Κινητικές διαταραχές. Στις συναισθηματικές δυσκολίες συμπεριλαμβάνονται οι καταθλιπτικές διαταραχές, αγχώδεις διαταραχές, διαταραχές συνδεόμενες με τραύμα, διαταραχές σίτισης και πρόσληψης φαγητού κ.λπ.. Στα προβλήματα συμπεριφοράς συμπεριλαμβάνονται οι διαταραχές διαγωγής, εναντιωματικής προκλητικής διαταραχής, η επιθετικότητα. Στα προβλήματα υγείας συμπεριλαμβάνονται όλα τα σύνδρομα, εγκεφαλικές παραλύσεις κ.λπ. και στα αισθητηριακά προβλήματα συμπεριλαμβάνονται οι απώλειες ακοής, όρασης.
Αναλυτικά:
- Μαθησιακές Δυσκολίες: 3.269 η συχνότητα εμφάνισης (31%).
- Διαταραχές της επικοινωνίας: 130 η συχνότητα εμφάνισης (1,2%).
- Νοητική Αδυναμία: 422 η συχνότητα εμφάνισης (4%).
- Άλλες νευροαναπτυξιακές διαταραχές: 1.126 η συχνότητα εμφάνισης (10,6%).
- Προβλήματα Συμπεριφοράς – βία, επιθετικότητα: 349 η συχνότητα εμφάνισης (3,3%).
- *Προβλήματα συμπεριφοράς – βία, επιθετικότητα με συννοσηρότητα άλλων διαγνώσεων: 827 η συχνότητα εμφάνισης (7,8%).
- Συννοσηρότητα διαγνώσεων: 3.101 και ποσοστό 29,2%.
- Συναισθηματικές δυσκολίες: 941 και ποσοστό 8,9%.
- Προβλήματα Υγείας: 332 και ποσοστό 3,1%.
- Αισθητηριακές δυσκολίες: 56 και ποσοστό 0,5%.
- Χωρίς διάγνωση: 45 και 0,4%.
Όπως σημειώνεται, από τα στοιχεία διαπιστώνεται ότι τα περισσότερα παιδιά έχουν διάγνωση Μαθησιακές Δυσκολίες με ή χωρίς συννοσηρότητα διαγνώσεων. Η δεύτερη πιο μεγάλη διαγνωστική κατηγορία είναι αυτή των Προβλημάτων Συμπεριφοράς – Βία – Επιθετικότητα με ή χωρίς συννοσηρότητα διαγνώσεων. Ακολουθεί η τρίτη των Άλλων Νευροαναπτυξιακών Προβλημάτων που περιλαμβάνουν τη Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής με ή χωρίς Υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ), Αυτισμό και τις Κινητικές διαταραχές.
Σχετικά με τις συνθήκες του περιβάλλοντος των παιδιών που παραπέμφθηκαν:
- Οικογενειακοί παράγοντες: 1.534 περιπτώσεις (14,5%).
- Σχολικοί παράγοντες: 2.298 (21,7%).
- Κοινωνικοί παράγοντες: 505 (4,8%).
- Οικογενειακοί, σχολικοί και κοινωνικοί παράγοντες: 929 (8,8%).
- Οικογενειακοί και σχολικοί παράγοντες: 573 (5,4%).
- Σχολικοί και κοινωνικοί παράγοντες: 287 (2,7%).
- Κοινωνικοί και οικογενειακοί παράγοντες: 637 (6%).
- Κανένας παράγοντας: 3.835 (36,1%).