Νέους κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας έχει εγκρίνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με παράλληλη προστασία των μικρών επιχειρήσεων και της ελευθερίας έκφρασης. Πολλές από τις τροποποιήσεις «αποσκοπούν στο να διασφαλίσουν ότι οι καλλιτέχνες -κυρίως μουσικοί, ερμηνευτές και σεναριογράφοι, εκδότες και δημοσιογράφοι, θα αποζημιώνονται για τα έργα τους όταν αυτά χρησιμοποιούνται από πλατφόρμες όπως το YouTube ή το Facebook, καθώς και ιστοτόπους που αναπαράγουν ειδησεογραφία («news aggregators»), όπως οι Ειδήσεις Google. Σημειώνεται ότι η θέση του ΕΚ για τις συνομιλίες με τα κράτη μέλη για τη εξεύρεση μιας τελικής συμφωνίας εγκρίθηκε με 438 ψήφους, 226 κατά και 39 αποχές, ενώ το νέο κείμενο διαφέρει σε σημαντικά σημεία απο την πρόταση που είχε φέρει η επιτροπή Νομικών Θεμάτων τον περασμένο Ιούνιο.
Ουσιαστικά οι ευρωβουλευτές ενέκριναν τη μεταρρύθμιση που έχει ως στόχο να υποχρεωθούν οι κολοσσοί του Διαδικτύου (Google, YouTube κ.α.) να μοιράζονται πιο δίκαια τα έσοδα με τους δημιουργούς στην Ευρώπη.
Σύμφωνα με τους νέους κανόνες:
- Οι μεγάλες εταιρίες τεχνολογίας πρέπει να αποζημιώνουν δημοσιογράφους και καλλιτέχνες όταν χρησιμοποιούν τα έργα τους.
- Εξαιρούνται οι μικρές και πολύ μικρές πλατφόρμες για να στηριχθεί η καινοτομία
- Σύνδεσμοι που «συνοδεύονται από μεμονωμένες λέξεις» μπορούν να κοινοποιούνται ελεύθερα
- Οι δημοσιογράφοι πρέπει να εισπράττουν μέρος της πληρωμής για δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας που καταβάλλονται στον εκδότη τους.
Χαρακτηριστικές είναι οι δηλώσεις τοτ εισηγητή Axel Voss (ΕΛΚ-Γερμανία) μετά τη ψηφοφορία: «Χαίρομαι ιδιαίτερα που, παρά τις ισχυρότατες πιέσεις που άσκησαν οι γίγαντες του Διαδικτύου, η πλειοψηφία του ΕΚ στηρίζει την ανάγκη να προστατευθεί η αρχή της δίκαιης αμοιβής για τους Ευρωπαίους δημιουργούς».
«Η οδηγία συζητήθηκε πολύ και έντονα και πιστεύω ότι το Κοινοβούλιο άκουσε προσεκτικά τις ανησυχίες που τέθηκαν. Απαντήσαμε έτσι στην ανησυχία που είχε εκφραστεί για την προστασία της καινοτομίας εξαιρώντας από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας τις μικρές και πολύ μικρές πλατφόρμες ή ιστοτόπους που αναπαράγουν ειδησεογραφεία.
Είμαι βέβαιος ότι όταν ηρεμίσουν τα πνεύματα θα καταλάβουμε ότι , το Διαδίκτυο παραμένει τόσο ελεύθερο όσο είναι σήμερα, δημιουργοί και δημοσιογράφοι θα κερδίζουν πιο δίκαιο μερίδιο των εσόδων που προκύπτουν από τα έργα τους και, τότε, θα αναρωτιόμαστε γιατί έγινε όλη αυτή η φασαρία».
Η θέση του Κοινοβουλίου έχει κάνει εκεί πιο αυστηρή την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και καθιστά τις διαδικτυακές πλατφόρμες και τα λεγόμενα “news aggregators” υπεύθυνα για κάθε παραβίαση των πνευματικών δικαιωμάτων.
Αυτό θα ισχύει και για τη δημοσίευση μικρών αποσπασμάτων δημοσιευμένων κειμένων, γεγονός που συνεπάγεται ότι όσοι δημοσιεύουν τέτοια αποσπάσματα θα είναι επίσης υποχρεωμένοι να πληρώσουν τους κατόχους των πνευματικών δικαιωμάτων, όχι μόνο στους εκδότες αλλά και στους δημοσιογράφους.
Παράλληλα το κείμενο εξαιρεί τώρα από την οδηγία μικρές και πολύ μικρές πλατφόρμες, σε μια προσπάθεια να ενθαρρυνθούν οι νεοσύστατες επιχειρήσεις και η καινοτομία,
Προστασία της ελευθερίας της έκφρασης
Οι διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας, δε θα υπονομεύουν αδικαιολόγητα την ελευθερία της έκφρασης που είναι το βασικό γνώρισμα του διαδικτύου.
Επομένως, η απλή κοινοποίηση συνδέσμων άρθρων, μαζί με «μεμονωμένες λέξεις» για την περιγραφή τους, θα είναι απαλλαγμένη από περιορισμούς πνευματικών δικαιωμάτων.
Οποιαδήποτε ενέργεια που θα αναλαμβάνουν οι πλατφόρμες για να ελέγξουν ότι οι κοινοποιήσεις δεν παραβιάζουν τους κανόνες πνευματικών δικαιωμάτων πρέπει να διασφαλίζει ότι δεν θα δημιουργείται πρόβλημα σε εκείνες που δεν τα παραβιάζουν. Από τις πλατφόρμες θα απαιτείται επιπλέον η καθιέρωση συστημάτων ταχείας αποκατάστασης (που θα λειτουργούν από το προσωπικό της πλατφόρμας και όχι από αλγόριθμους) μέσω των οποίων μπορούν να υποβάλλονται καταγγελίες σε περίπτωση εσφαλμένης διαγραφής της δημοσίευσης.
Το κείμενο διευκρινίζει επίσης ότι η μεταφόρτωση σε ηλεκτρονικές εγκυκλοπαίδειες για μη εμπορικούς σκοπούς, όπως η Wikipedia, ή οι πλατφόρμες λογισμικού ανοιχτού κώδικα, όπως το GitHub, θα αποκλείονται αυτόματα από την απαίτηση συμμόρφωσης με τους κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας.
Ισχυρότερα διαπραγματευτικά δικαιώματα για δημιουργούς και καλλιτέχνες
Με τους συγκεκριμένους κανόνες ενισχύονται επίσης τα δικαιώματα διαπραγμάτευσης των δημιουργών και των ερμηνευτών, επιτρέποντάς τους να διεκδικήσουν πρόσθετη αμοιβή από όποιον εκμεταλλεύεται τα δικαιώματά τους, όταν η αρχικά συμφωνηθείσα αμοιβή είναι «δυσανάλογα χαμηλή» σε σχέση με τα οφέλη που προκύπτουν.
Το κείμενο προσθέτει ότι τα οφέλη αυτά πρέπει να περιλαμβάνουν τα “έμμεσα έσοδα”. Επίσης, θα εξουσιοδοτήσει τους δημιουργούς και τους ερμηνευτές να ανακαλούν ή να καταργούν την αποκλειστικότητα μιας άδειας εκμετάλλευσης για την εργασία τους, αν εκείνος ο οποίος κατέχει τα δικαιώματα εκμετάλλευσης θεωρείται ότι δεν ασκεί αυτό το δικαίωμα.
Της Νικολέττας Κουρούσιη
Επιμέλεια: Aνδρέας Νικολαίδης
