Οι κάτοικοι του χωριού Pralognan-la-Vanoise στις Γαλλικές Άλπεις γνωρίζουν καλά τους κινδύνους που ενέχουν τα βουνά που τους περιβάλλουν. Χιονοστιβάδες, κατολισθήσεις, ξαφνικές ρωγμές και χείμαρροι νερού αποτελούν ζωντανές μνήμες για τους περισσότερους κατοίκους, ενώ κάθε μέρα η κλιματική κρίση δημιουργεί νέους κινδύνους.
Πριν από λιγότερο από ένα χρόνο, ανακαλύφθηκε μία τεράστια λίμνη που σχηματίστηκε από την τήξη ενός παγετώνα ψηλά πάνω από το Pralognan. Οι ειδικοί φοβούνταν ότι θα μπορούσε να πλημμυρίσει το χωριό με παγωμένο νερό.
Ο 66χρονος Μπερνάρντ Βιον, οδηγός των Άλπεων, που έχει δει την έκταση του νερού να μεγαλώνει και το βουνό να αλλάζει κατά τη διάρκεια της ζωής του, είπε ότι η περιοχή βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της κλιματικής κρίσης, αλλά γέλασε όταν ρωτήθηκε αν ανησυχεί. «Ζω ακριβώς κάτω από τα βράχια και κοιμάμαι ήσυχα στο κρεβάτι μου, όπως και πριν», είπε. «Οι άνθρωποι που ζουν στα βουνά έχουν ανθεκτικότητα στους φυσικούς κινδύνους».
Το ελβετικό χωριό Blatten καταστράφηκε από μια χιονοστιβάδα τον Μάιο, ενώ πέρυσι μια ορεινή λίμνη που είχε φουσκώσει από τις έντονες βροχοπτώσεις προκάλεσε καταστροφικές πλημμύρες στο La Bérarde στην Isère, αναγκάζοντας τους κατοίκους να εγκαταλείψουν το χωριό.
Σήμερα, βρίσκεται σε εξέλιξη μια τεχνική επιχείρηση για την αποτροπή ενός τέτοιου καταστροφικού σεναρίου στο χωριό Pralognan. Εργάτες μεταφέρθηκαν με ελικόπτερο στο Grand Marchet, σε υψόμετρο 2.900 μέτρων, για να σκάψουν ένα στενό «κανάλι υπερχείλισης» βάθους 6 μέτρων και μήκους 100 μέτρων στον πάγο. Αυτό θα διοχετεύσει το νερό από τη λίμνη στους καταρράκτες που τροφοδοτούν τα κρυστάλλινα γαλάζια ρεύματα που ρέουν μέσω του Pralognan.
Το σχέδιο για να σωθεί το χωριό
«Ο στόχος είναι να βοηθήσουμε το νερό να βρει σταδιακά το δρόμο του προς τα κάτω και να αποφευχθεί η ταχεία εκκένωση της λίμνης», δήλωσε ο David Binet, διευθυντής της υπηρεσίας αποκατάστασης ορεινών εκτάσεων (RTM) για τις βόρειες Άλπεις, μέρος της εθνικής δασικής επιτροπής που έχει ως αποστολή τον εντοπισμό και την πρόληψη φυσικών κινδύνων.
«Αυτό που προκαλεί τα προβλήματα και τις ζημιές δεν είναι το νερό, αλλά οι πέτρες, το χαλίκι, η άμμος και ακόμη και οι μεγάλοι βράχοι που μεταφέρει μαζί του».
Ο παγετώνας εμποδίζει τη λίμνη να χυθεί κάτω από το βουνό, αλλά συρρικνώνεται με ρυθμό 2 έως 3 μέτρων ετησίως. Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος τα θερμότερα νερά της λίμνης να σχηματίσουν ένα κανάλι που θα ξεχύνεται από κάτω.
Ο Binet δήλωσε ότι η υπηρεσία του εξετάζει μία προς μία, 300 από τις περίπου 600 λίμνες στις Άλπεις και τα Πυρηναία για τέτοιου είδους κινδύνους. Η επιχείρηση στο Pralognan θα κοστίσει περίπου 400.000 ευρώ (350.000 λίρες) και αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του καλοκαιριού.
«Αναρωτηθήκαμε αν μπορούσε να περιμένει, αλλά με βάση την αρχή ότι η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία, αποφασίσαμε να προχωρήσουμε. Αποφασίσαμε να προλάβουμε τα γεγονότα αντί να τα υποφέρουμε. Η φύση είναι φύση και δεν υπάρχει μηδενικός κίνδυνος», δήλωσε η Martine Blanc, δήμαρχος του Pralognan.
«Κανείς δεν ανησυχεί ιδιαίτερα. Γίνονται προληπτικά μέτρα, οπότε ελπίζουμε ότι το πρόβλημα θα λυθεί», είπε ο τοπικός χειριστής του τελεφερίκ.
Ο 66χρονος Μπερνάρντ Βιον γνωρίζει αυτά τα βουνά «σαν την παλάμη του χεριού του», όπως λένε οι Γάλλοι. Έκανε την πρώτη του αναρρίχηση σε μεγάλο υψόμετρο σε ηλικία οκτώ ετών με τον πατέρα του, που ήταν επίσης οδηγός. Και οι δύο παππούδες του ήταν ορειβάτες.
Ο Βιόν εντόπισε για πρώτη φορά τη λίμνη το 2019. Από τότε, κάθε χρόνο παρακολουθεί την ανάπτυξή της, η οποία σήμερα έχει έκταση σχεδόν 2,5 στρέμματα.
«Το βουνό σήμερα είναι πολύ διαφορετικό από ό,τι ήταν πριν από 50 χρόνια. Τότε σπάνια βλέπαμε λίμνες ή είχαμε κατολισθήσεις βράχων τέτοιας έντασης και συχνότητας», είπε.
Προσπαθεί να βρει φωτογραφίες ψάχνοντας στο κινητό του, του τελευταίου κομματιού του βουνού που κατέρρευσε επειδή έλιωσε ο πάγος που κρατάει τα βράχια ενωμένα. «Εδώ βρισκόμαστε στην πρώτη γραμμή της κλιματικής αλλαγής. Ξέρουμε ότι συμβαίνει», είπε.
«Γεννηθήκαμε στο Pralognan και είναι σαφές για εμάς ότι δεν υπάρχει σύγκριση μεταξύ αυτού που βλέπαμε όταν ήμασταν παιδιά και αυτού που βλέπουμε σήμερα, αλλά τα τελευταία χρόνια τα πράγματα έχουν επιταχυνθεί πραγματικά», είπε η δήμαρχος του χωριού. «Τώρα μπορούμε πραγματικά να δούμε τη διαφορά. Ακόμη και ο ήλιος στα βουνά δεν είναι πια ο ίδιος. Το νιώθουμε. Έχουμε επίσης πολύ περισσότερους ανέμους που φέρνουν άμμο, η οποία κατακάθεται στους παγετώνες και επιταχύνει το λιώσιμο».
