Πρύτανης Πανεπιστημίου Κύπρου
Άρθρο που δημοσιεύτηκε στην έντυπη ειδική έκδοση «2025: Έτος Προκλήσεων και Ευκαιριών», η οποία περιλαμβάνει σημαντικές επώνυμες απόψεις και κυκλοφόρησε με τον «Φιλελεύθερου» την Κυριακή 12/1. Δείτε εδώ όλα τα άρθρα σε ηλεκτρονική μορφή
Το θάρρος της αλήθειας είναι μεγάλο πράγμα. Αναφέρομαι συχνά στην ανάγκη να φωτίζουμε τα σκοτάδια και να βρίσκουμε την τόλμη να προβάλλουμε τις θέσεις μας. Οι καιροί είναι πραγματικά περίεργοι, ομολογουμένως επικίνδυνοι. Τι έχει περισσότερη αξία; Η δημοφιλία, η δημαγωγία ή η ωφέλιμη για την κοινωνία πρόταση; Τα εύκολα και ωραία λόγια, μπορεί να έχουν καλύτερη πρόσληψη στα αυτιά των πολλών, έχουν όμως αξία; Πρόκειται για ερώτημα που στριφογυρίζει πιστεύω στο μυαλό πολλών παρακολουθώντας εκλογικά αποτελέσματα του 2024 και την επίδραση της διασποράς παραπληροφόρησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεν εστιάζω στη γενικευμένη, και δικαιολογημένη σε ένα βαθμό, αμφισβήτηση των παραδοσιακών πολιτικών δυνάμεων, αλλά στην τάση στροφής σε κάτι περισσότερο επικίνδυνο, ως αντίδραση ή ως προσδοκία για αλλαγή.
Αυτό που πρέπει να αναρωτηθούμε είναι τι αλλαγή επιζητούμε; Θέλουμε την αλλαγή που φαντάζει συμφέρουσα σήμερα ή χωρίς κόστος -σε εμάς τουλάχιστον-, αγνοώντας το τίμημα που θα πληρώσουν οι υπόλοιποι ή μακροπρόθεσμα όλοι μας; Θέλουμε απαίδευτα να χειροκροτούμε πολιτικές καρικατούρες, επειδή κι αυτό που βιώναμε μέχρι σήμερα δεν διέφερε και σημαντικά και δεν μας ικανοποιούσε; Πρέπει να καταλάβουμε ότι ο πήχης των απαιτήσεών μας καθορίζει το μέλλον της χώρας μας, την παρακαταθήκη μας στις επόμενες γενιές.
Η δημοκρατία είναι μεγάλη κατάκτηση της ανθρωπότητας, υποφέρει όμως σήμερα από την έλλειψη παιδείας, κι από την παρακμή της σκέψης, – “brain rot”, όπως πολύ στοχευμένα παρουσιάστηκε ως λέξη της χρονιάς από τις Εκδόσεις του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Το πνεύμα υποτονεί, παρακμάζει, εξαιτίας των ποικίλων ερεθισμάτων χαμηλής ποιότητας που κυκλοφορούν ευρέως και επικροτούνται.
Η αλήθεια είναι ότι στο ένθετο αφιερωμένο στα μαθήματα του 2024 και τις προσδοκίες του 2025, θα ήθελα να εστιάσω στα θετικά. Δεν είναι ότι δεν υπάρχουν, αλλά για να πορευτούμε στο αύριο πρέπει να γίνουν οι απαραίτητες διαπιστώσεις. Κι ας προχωρήσουμε ένα βήμα παρά πέρα, τι κάνουμε; Εδώ το Πανεπιστήμιο Κύπρου έχει να διαδραματίσει το δικό του ρόλο. Διδάσκουμε, ερευνούμε, συνεργαζόμαστε με την ευρύτερη κοινωνία. Προσδοκία μας είναι η διδασκαλία στο ανώτερο ακαδημαϊκό ίδρυμα να ξεπερνά το επιστημονικό πεδίο εξειδίκευσης, να προκαλεί προβληματισμό, περιέργεια και να ενεργοποιεί τη φοιτητική μας κοινότητα να προσφέρει, να εμπνέει, να συμμετέχει ενεργά στην καλυτέρευση του κόσμου. Έχω την τύχη να γνωρίζω κάθε χρονιά νέες και νέους με όνειρα για το μέλλον. Νέες και νέους που θέλουν να ξεχωρίσουν και να προσφέρουν. Εναποθέτω σε αυτούς τις ελπίδες μου ότι – παρά τα όσα καταλογίζουν στη GEN-Z- θα γίνουν η αλλαγή με τους όρους που πρέπει να είναι. Τολμηρή, ενίοτε ενοχλητική, αλλά αναγκαία. Τα αρνητικά της κοινωνίας και του κόσμου μας βεβαίως δεν βαραίνουν τους ώμους της νέας γενιάς που τώρα βγαίνει στην αγορά εργασίας. Βαραίνουν κυρίως εμάς, τις γενιές που προηγούνται. Ας ανασυγκροτηθούμε, ας μιλήσουμε με περισσότερη ειλικρίνεια και θάρρος.
Καθώς γράφω στο ένθετο, το Πανεπιστήμιο Κύπρου γίνεται δέκτης μίας ανυπόστατης ρητορικής σε σχέση με τον κίνδυνο που ελλοχεύει για το δημόσιο σχολείο, εάν εγκριθούν οι κανονισμοί για την προσφορά των ξενόγλωσσων προπτυχιακών προγραμμάτων από τα δημόσια πανεπιστήμια. Μια συντηρητική κοινωνία όπως η δική μας φοβάται την αλλαγή και οχυρώνεται πίσω από φοβίες. Στην Κύπρο κάθε φορά ανακαλύπτουμε την «ταχινόπιττα», ενώ η συνταγή έχει ήδη δοκιμαστεί παγκοσμίως. Εξηγούμε κατ’ επανάληψη ότι η διαδικασία των Παγκυπρίων και της εισδοχής στο Πανεπιστήμιο μέσω αυτής δεν θα επηρεαστεί, ούτε βεβαίως και η κατάκτηση της δημόσιας ανώτερης παιδείας ως δημόσιου αγαθού. Αλλά εκεί, να επιμένουν ορισμένοι σε αντιλήψεις οπισθοδρομικές και αγκυλώσεις του παρελθόντος, που δεν επηρεάζουν αρνητικά μόνο την κοντόφθαλμη δική τους στάση ζωής, αλλά κυρίως την αναπτυξιακή πορεία και βιωσιμότητα του Πανεπιστημίου Κύπρου έναντι των διεθνών του εταίρων∙ με αυτούς άλλωστε ανταγωνιζόμαστε, με τα ανώτατα ακαδημαϊκά ιδρύματα διεθνώς.
Αντιδράσεις βιώνουμε και για την ίδρυση και λειτουργία πανεπιστημιακών κλινικών γιατί, όπως και στην περίπτωση των ξενόγλωσσων προπτυχιακών προγραμμάτων, κάποιοι νιώθουν ότι απειλούνται τα συμφέροντά τους. Κι ενώ θα έπρεπε απλά να αναμένεται άμεσα η ψήφιση δύο αυτονόητων νομοθετημάτων, καρτερούμε (καρτερούμε, μέρα νύκτα). Όμως τη λύση δεν θα τη φέρει ούτε ο αέρας, ούτε ο από μηχανής θεός. Άνθρωποι ορισμένοι από τους πολίτες λαμβάνουν αυτές τις αποφάσεις. Από αυτούς ζητάμε με υπευθυνότητα να επιτρέψουν στο Πανεπιστήμιο Κύπρου να έχει ισότιμη συμμετοχή στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι της έρευνας και της διδασκαλίας.
Στα 35 χρόνια από την ίδρυση του Πανεπιστημίου Κύπρου έχουμε αποδείξει ότι η αριστεία είναι ο πήχης για τον οργανισμό. Υπάρχουν όρια που δεν μπορούμε όμως να ξεπεράσουμε, εάν δεν μας δοθούν τα απαραίτητα εργαλεία. Ζητείται ενέργεια, δράση και υπεύθυνη πολιτική στάση από πολίτες και πολιτικούς.
