Η τεχνολογική εξέλιξη αλλά και οι κλυδωνισμοί που επέφερε η κρίση οδήγησαν σε κοινωνικό-οικονομικές ανακατατάξεις. Μιλώντας στον «Φ» ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου Οργανισμού Νεολαίας Παναγιώτης Σεντώνας, αναφέρεται στις δεξιότητες που θα πρέπει να έχουν οι νέοι σήμερα προκειμένου να ανταποκριθούν στις νέες προκλήσεις υπογραμμίζοντας την αναγκαιότητα για καλή εκπαίδευση στους τομείς της επιστήμης, της τεχνολογίας, της μηχανικής, των μαθηματικών και των τεχνών (STEΑM).
Σε ποιο βαθμό επηρεάζει την πραγματικότητα των νέων ανθρώπων η τεχνολογική επανάσταση που είναι ήδη εδώ;
Η τεχνολογική επανάσταση επηρεάζει όλες τις πτυχές της ζωής μας. Επηρεάζει τον τρόπο που σκεφτόμαστε, που εργαζόμαστε, που συσχετιζόμαστε. Με τρόπους μάλιστα που μια ή δύο δεκαετίες προηγουμένως θεωρούσαμε επιστημονική φαντασία. Δείτε τη ραγδαία ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης. Η ΕΕ ανακοίνωσε μόλις πριν λίγες μέρες ότι θα επενδύσει στην Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ) 20 δισ. ευρώ την επόμενη διετία. Δείτε ακόμα τους ρυθμούς προόδου στη ρομποτική, στη βιοιατρική, στο Internet of Things. Η τεχνολογία άνοιξε νέους δρόμους, το ποιους και το πώς πρέπει να ακολουθήσουμε είναι ένα από τα μεγάλα στοίχημα της γενιάς μας.
Ποια η άποψή σας για τη μακροχρόνια καριέρα σ’ ένα επάγγελμα; Θεωρείτε ότι άρχισε να μετασχηματίζεται ο κόσμος της εργασίας;
Σύμφωνα με έρευνες, 35% των βασικών δεξιοτήτων θα μεταβληθεί μέχρι το 2020, δηλαδή στα επόμενα δύο μόλις χρόνια. Η περίοδος που κάποιος διένυε 30 ή 40 χρόνια καριέρας σε μια θέση εργασίας έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί, με τον μέσο χρόνο παραμονής σε μια θέση εργασίας να μειώνεται στα 4,2 χρόνια. Επίσης, ένας σημαντικός αριθμός των υφιστάμενων θέσεων εργασίας, περί του 30%, θα κινδυνεύσει από την αυτοματοποίηση. Η αυτοματοποίηση εξαλείφει χιλιάδες θέσεις εργασίας όπως τις γνωρίζουμε σήμερα και δημιουργεί παράλληλα άλλες τόσες με πρωτόγνωρο περιεχόμενο. Ένα από εντυπωσιακά ευρήματα των ερευνητών επί του θέματος είναι ότι το 65% των θέσεων εργασίας των παιδιών που είναι σήμερα στο δημοτικό δεν υπάρχουν. Άρα, αντιλαμβάνεστε πόσο σημαντικό είναι να απαντήσουμε στο ερώτημα εάν η πολιτεία θέτει τα θεμέλια εκείνα που υποστηρίζουν τους νέους στο να αποκτήσουν τις αναγκαίες γνώσεις, δεξιότητες αλλά και αξίες χαρακτήρα για να μπορέσουν να έχουν τον ρόλο που θέλουν σε αυτόν τον κόσμο της εργασίας που μεταβάλλεται.
Πιστεύετε ότι επιδρούν και άλλοι παράγοντες ως προς τη διαμόρφωση καινούριων συνθηκών για τους νέους;
Ναι βέβαια. Η τεχνολογική εξέλιξη που αναφέραμε, αλλά και οι κλυδωνισμοί που επέφερε η κρίση, οδήγησαν σε κοινωνικό-οικονομικές ανακατατάξεις. Για παράδειγμα, οι νέοι επηρεάστηκαν 3 φορές περισσότερο από την ανεργία σε σχέση με τις άλλες γενιές. Και βεβαίως, αυτό ενέτεινε περισσότερο τις προκλήσεις για τους νέους από μειονεκτικά περιβάλλοντα. Ακόμα, οι συμπληγάδες μέσα από τις οποίες πέρασε η οικονομία, υπογράμμισαν την ανάγκη για πιο συνεκτικά και υπεύθυνα οικονομικά μοντέλα. Από την άλλη ζούμε σε έναν κόσμο περισσότερο συνδεδεμένο από ποτέ. Η παγκοσμιοποίηση όπως τη βιώνουμε σήμερα, οι e-διόδοι επικοινωνίας δημιούργησαν νέα δεδομένα και χρόνους ανταπόκρισης.
Ποιες δεξιότητες χρειάζεται να έχουν οι νέοι για ανταποκριθούν σε αυτές τις προκλήσεις;
Χρειάζεται ένας αναπτυξιακός τρόπος σκέψης, η πίστη δηλαδή ότι ο άνθρωπος μπορεί να καλλιεργήσει και να αναπτύξει τις ικανότητές του και συνεπώς ότι τις προοπτικές του τις καθορίζει η ίδια η προσπάθειά του. Επίσης, είναι αναγκαία η κριτική και αναλυτική σκέψη. Δηλαδή η μη παθητική πρόσληψη και αναπαραγωγή της πληροφορίας αλλά ο στοχασμός, η αμφισβήτηση, η αναζήτηση διαφορετικών απαντήσεων. Κρίσιμη δεξιότητα είναι οπωσδήποτε και η δημιουργικότητα, η δυνατότητά μας δηλαδή για παραγωγή νέων ιδεών που οδηγούν σε κάτι καινούριο, το οποίο θα παρέχει αξία στο άτομο και στην κοινωνία. Μαζί με αυτά πρέπει να προσθέσουμε την ικανότητα για μάθηση και διεύρυνση των γνώσεων και των δεξιοτήτων μας («Learnability», όπως είναι γνωστός ο όρος στα αγγλικά), αλλά και τη διάθεση για καινοτομία.
Ποια παιδεία θέτει τα θεμέλια γι’ αυτές τις δεξιότητες;
Στη δική μου αντίληψη χρειάζονται τρία πράγματα: Πρώτον, μια καλή εκπαίδευση στους τομείς της επιστήμης, της τεχνολογίας, της μηχανικής, των μαθηματικών και των τεχνών (STEΑM), για να έχουμε τα εφόδια να χειριστούμε σωστά τον αυτοματισμό. Ο κίνδυνος αυτοματοποίησης αναμένεται να είναι χαμηλότερος για νέους εργαζόμενους με ισχυρές δεξιότητες σε αυτούς τους τομείς, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ΟΟΣΑ.
Δεύτερο και εξίσου σημαντικό, είναι η ανθρωπιστική παιδεία. Γιατί είναι αυτή που θα καλλιεργήσει τις αξίες και τον χαρακτήρα, την ταυτότητά μας. Οπότε έχουμε ανάγκη τον γλωσσικό γραμματισμό γιατί όπως αναφέρει και ο Βιτγκενστάιν τα όρια της σκέψης είναι τα όρια της γλώσσας μας. Θέλουμε και τη γνώση της ιστορίας για να μας θυμίζει πόσες θυσίες έγιναν για τη δημοκρατία αλλά και πόση σκληρή δουλειά απαιτείται για να συνεχίσουμε να την έχουμε στο μέλλον. Όπως και τη λογοτεχνία, αφού μέσα από τον Καζαντζάκη γνωρίζουμε τη φωτεινή αλλά και τη σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινής μας κατάστασης.
Ενώ ο Σωκράτης, η φιλοσοφία δηλαδή, μας εξαναγκάζει να εξετάσουμε πριν και πάνω από όλα τη δική μας θέση και οπτική για τα πράγματα.
Τρίτον χρειάζεται νέο πλαίσιο που θα κάνει τη μάθηση βίωμα, αλλά και θα αναδεικνύει αυτό το κάτι του κάθε μαθητή, που είναι μοναδικό, ξεχωριστό και ανεπανάληπτο, δηλαδή το ταλέντο του, το χάρισμά του, τη μοναδικότητά του.
Οι προκλήσεις του μέλλοντος και η νέα γενιά
Ολοκληρώθηκαν στις 30 Μαΐου οι εργασίες της 3ης Εθνικής Συνόδου Νέων με θέμα «Challenge your future: Δεξιότητες, Τάσεις, Ευκαιρίες». Ποιος ήταν ο σκοπός σας;
Σκοπός μας ήταν να αναδείξουμε τις προκλήσεις του μέλλοντος και την προοπτική για τη νέα γενιά. Η σύνοδος ήταν ένα βήμα διαλόγου. Θέλαμε να συζητήσουμε με τη νεολαία για τις ανησυχίες της, κυρίως όσον αφορά την ένταξη στην αγορά εργασίας. Θέλαμε να μοιραστούμε την οπτική των νέων ανθρώπων για το ποιες γνώσεις, ποιες δεξιότητες και ποιος χαρακτήρας χρειάζεται για να σταθούμε απέναντι στις προκλήσεις του κόσμου της εργασίας που τον μεταμορφώνει η τεχνολογική επανάσταση που συντελείται.
Αποφασιστικότητα και πάθος το μυστικό
Tι θα συμβουλεύατε τους νέους που ολοκληρώνουν τις σπουδές τους και βρίσκονται σε προβληματισμό για επόμενά τους βήματα;
Πρώτα απ’ όλα, να ακούνε την καρδιά τους. Αλλά να είναι αποφασισμένοι αυτό που θα επιλέξουν να το κάνουν καλά. Γιατί είναι ακριβώς αυτό που θα τους φέρει τον ενθουσιασμό, θα κρατήσει ζωντανό το κίνητρο και τη δέσμευσή τους στην προσπάθεια. Επίσης, να έχουν τα μάτια ανοιχτά, να έχουν επίγνωση των εξελίξεων που συντελούνται, να αναζητούν σωστά ευκαιρίες και να εκθέτουν τον εαυτό τους σε νέες εμπειρίες και ερεθίσματα.
Και οπωσδήποτε να φροντίζουν το μυαλό τους, να βελτιώνονται και να αναπτύσσονται. Αν το κράτος εφαρμόσει εκείνες τις πολιτικές που θα δίδει το υποστηρικτικό πλαίσιο, τα εργαλεία και τις γνώσεις, ώστε οι νέοι άνθρωποι να ενεργούν κατ’ αυτόν τρόπο, τότε οι ελπίδες μας για μια καλύτερη χώρα θα είναι βάσιμες.
