Χιλιάδες παράπονα έχουν υποβληθεί στον Χρηματο-οικονομικό Επίτροπο από την ημέρα λειτουργίας του θεσμού. Συγκεκριμένα, από τις 20 Φεβρουαρίου 2015 μέχρι τις 30 Απριλίου 2018 (περίπου τρία χρόνια) υποβλήθηκαν συνολικά 2.534 παράπονα. Από αυτά τα 1.788, δηλαδή το 70,6%, στρέφονται κατά ΚΕΠΕΥ. Ήδη μέχρι τέλος Απριλίου, έχουν διεκπεραιωθεί 2.050 υποθέσεις. Δηλαδή, το 81% των υποβληθέντων παραπόνων. Επίσης, όπως αναφέρει ο Χρηματο-οικονομικός Επίτροπος του Ενιαίου Φορέα Εξώδικης Επίλυσης Διαφορών Χρηματο-οικονομικής Φύσεως, Παύλος Θ. Ιωάννου, «στις διεκπεραιώσεις αυτές είχαμε αποφάσεις επί της ουσίας των παραπόνων συνολικά σε 927 περιπτώσεις και 116 φιλικούς διακανονισμούς». 

Ο κ. Ιωάννου στέκεται ιδιαίτερα στα λεγόμενα «νεκρά» δάνεια. Πρόκειται, αναφέρει, για ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα και εξηγεί ότι δεν πρόκειται για Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια (ΜΕΔ), αλλά για «νεκρά» δάνεια για τα οποία υπάρχει δικαστική απόφαση. «Το γεγονός ότι υπάρχουν τέτοια δάνεια στο απόθεμα των ΜΕΔ της οικονομίας, υποδεικνύει συγκεκριμένες αδυναμίες και λάθη τόσο των τραπεζών όσο και του συστήματος, γενικότερα, ιδίως αν αναλογιστεί κανείς ότι τέτοια δάνεια υπάρχουν σήμερα στο απόθεμα των ΜΕΔ, από τη δεκαετία του ’90 ή και παλαιότερα!», αναφέρει. 

Αντιμετωπίζετε καθημερινά (και σχεδόν για μια πενταετία) τα προβλήματα των Καταναλωτών. Πόσα παράπονα έχουν υποβληθεί στον Φορέα Εξώδικης Επίλυσης Διαφορών Χρηματο-οικονομικής Φύσης και πόσες αποφάσεις έχουν εκδοθεί από την ημέρα λειτουργίας του Φορέα; Τι γίνεται με τις διαμεσολαβήσεις;
Ο Χρηματο-οικονομικός Επίτροπος επιλαμβάνεται παραπόνων Καταναλωτών (σύμφωνα με τον ορισμό του παραπόνου στον σχετικό Νόμο), νομίμως υποβληθέντων στο Γραφείο του και διορίζει διαμεσολαβητές για σκοπούς αναδιάρθρωσης Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων (ΜΕΔ) σε δικαιούχους δανειολήπτες, ύστερα από αίτησή τους η οποία υποβάλλεται στον Επίτροπο. Σε ό,τι αφορά στα παράπονα, αρχίσαμε να λειτουργούμε από τις 20 Φεβρουαρίου 2015. Έκτοτε και μέχρι τις 30 Απριλίου 2018 (περίπου τρία χρόνια) υποβλήθηκαν συνολικά 2.534 παράπονα (από αυτά τα 1.788, δηλαδή το 70,6% του συνόλου υποβληθέντων παραπόνων, στρέφονται κατά ΚΕΠΕΥ). Ήδη μέχρι τέλος Απριλίου, έχουμε διεκπεραιώσει 2.050 υποθέσεις. Δηλαδή το 81% των υποβληθέντων παραπόνων. Στις διεκπεραιώσεις αυτές είχαμε αποφάσεις επί της ουσίας των παραπόνων συνολικά σε 927 περιπτώσεις και 116 φιλικούς διακανονισμούς.
Σε ό,τι αφορά τώρα στις διαμεσολαβήσεις για αναδιαρθρώσεις Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων, ο θεσμός άρχισε να λειτουργεί στο τέλος Νοεμβρίου 2014. Ανοίχτηκαν συνολικά 452 φάκελοι αιτήσεων μέχρι τέλους του 2017. Ανατέθηκαν συνολικά, για την ίδια περίοδο, 305 διαμεσολαβήσεις. Από αυτές έχουν ολοκληρωθεί οι 245, εκ των οποίων 208 με επιτυχία, δηλαδή ποσοστό 85% των ολοκληρωμένων διαμεσολαβήσεων, ενώ οι 37, δηλαδή ποσοστό 15%, κατέληξαν άκαρπες. Υπενθυμίζουμε ότι η επιτυχής κατάληξη μιας διαμεσολαβητικής διαδικασίας σημαίνει την επίτευξη μιας βιωσίμου αναδιάρθρωσης κοινά αποδεκτής, τόσο για τον δανειολήπτη όσο και για την Τράπεζα.
Επισημαίνουμε, σχετικά με τις διαμεσολαβήσεις για την αναδιάρθρωση ΜΕΔ, το γεγονός ότι η χρησιμοποίηση της σχετικής διαδικασίας, στη βάση εξειδίκευσης του γενικότερου Νόμου Περί Ορισμένων Θεμάτων Διαμεσολάβησης σε Αστικές Διαφορές του 2012 (159(I)/2012), αποτελεί πανευρωπαϊκή πρωτοτυπία. Επιπροσθέτως, είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιείται η διαμεσολαβητική διαδικασία στην Κύπρο, στην έκταση που χρησιμοποιείται, στο πλαίσιο του διαμεσολαβητικού έργου το οποίο παράγεται μέσα από τον Ενιαίο Φορέα Εξώδικης Επίλυσης Διαφορών Χρηματο-οικονομικής Φύσης. Αυτό αποτελεί μια ιδιαίτερα ευνοϊκή εξέλιξη. Συμβάλλει στη διάχυση στην κοινωνία και αποδοχή απ’ αυτή, της διαμεσολάβησης ως φιλικού εργαλείου επίλυσης διαφορών, κάτι που ευνοεί την αποφόρτιση των δικαστηρίων, από πολλές αστικές διαφορές.

Πολλοί δανειολήπτες έχουν βγει κερδισμένοι από τις αποφάσεις σας. Υπάρχουν όμως δανειολήπτες που απευθύνονται κοντά σας χωρίς να έχουν αντικείμενο τα παράπονά τους; 
Δυστυχώς ναι! Και αυτό φορτώνει επαχθώς το σύστημα με αχρείαστο βάρος εργασίας. Το φαινόμενο αυτό παρατηρήθηκε σε μεγάλο βαθμό μετά τις αποφάσεις για τον Συνεργατισμό. Υποβλήθηκαν πολλά «παράπονα» χωρίς να εδράζονται επί πραγματικού ζημιογόνου γεγονότος, αλλά απλώς για να ελεγχθεί από τον Επίτροπο κατά πόσο «δικαιούνται επιστροφή» χρημάτων λόγω υπερχρεώσεων.
Σας αναφέρω, χαρακτηριστικά, μια πολύ πρόσφατη περίπτωση παραπόνου που υποχρεώθηκα, εφαρμόζοντας τον Νόμο, να προχωρήσω στην έκδοση απόφασης τερματισμού εξέτασης της υπόθεσης, όπου ο αιτητής μας έγραφε: «Όσον αφορά τους δανειακούς λογαριασμούς που διατηρώ στη (…), παρακαλώ όπως με ενημερώσετε αν έχουν γίνει οι απαιτούμενοι έλεγχοι και αν έχουν εντοπιστεί υπερβάσεις στις χρεώσεις τόκων».

Πιστεύετε πως πίσω από τα συσσωρευμένα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των τραπεζών κρύβονται και λάθη των τραπεζών;
Πρέπει να διευκρινίσω κάτι που θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό. Στο σύνολο του αποθέματος ΜΕΔ που κουβαλούν οι τράπεζες και η οικονομία, υπάρχει ένα υποσύνολο το οποίο αποτελείται από τα λεγόμενα «νεκρά» δάνεια. Δεν είναι ΜΕΔ, είναι απλώς «νεκρά» δάνεια. Πρόκειται για δάνεια για τα οποία υπάρχει δικαστική απόφαση, η οποία καθορίζει και τον τρόπο ανάκτησης από την τράπεζα του «λαβείν» της. Το γεγονός ότι υπάρχουν τέτοια δάνεια στο απόθεμα των ΜΕΔ της οικονομίας υποδεικνύει συγκεκριμένες αδυναμίες και λάθη τόσο των τραπεζών όσο και του συστήματος, γενικότερα, ιδίως αν αναλογιστεί κανείς ότι τέτοια δάνεια υπάρχουν σήμερα στο απόθεμα των ΜΕΔ, από τη δεκαετία του ’90 ή και παλαιότερα! 
Βεβαίως λοιπόν, λάθη υπήρχαν από πλευράς τραπεζών. Και σε ό,τι αφορά τον τρόπο και τα κριτήρια δανειοδότησης. Το κύριο κριτήριο (δυστυχώς, κυρίως στα συνεργατικά) δεν ήταν η εισοδηματική ικανότητα του δανειολήπτη, αλλά το μέγεθος της ενυπόθηκης εξασφάλισης και οι προσωπικές εγγυήσεις από τρίτους.
Ανάλογες όμως ευθύνες υπάρχουν και στους δανειολήπτες κυρίως σε ό,τι αφορά την εμπλοκή τους σε υπερβολικό δανεισμό. Αυτό ήταν, σε μεγάλο βαθμό, δική τους επιλογή. Η άγνοια όμως και η αμέλεια των δανειοληπτών σε ορισμένες περιπτώσεις επέτεινε την προβληματικότητα του ιδιωτικού δανεισμού, σε ό,τι αφορά τόσο το υπερβολικό του μέγεθος, όσο και τη στάση τους έναντι των υποχρεώσεών τους. Η οικονομική κρίση, στη συνέχεια, μεγιστοποιεί αυτή την προβληματικότητα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ: 

 

Μετά το 2013, οι τράπεζες έχουν αλλάξει συμπεριφορά ή συνεχίζουν την ίδια τακτική; 
Αναπόφευκτα ορισμένες οδηγίες της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου σχετικά με την παραχώρηση νέων δανείων καθώς και η υποχρεωτική συμμόρφωση, με ορισμένες οδηγίες της Ε.Ε., συνέβαλαν στη βελτίωση των δανειοδοτικών πρακτικών των τραπεζών. Επιπρόσθετα, πολλές τράπεζες έχουν εγκαθιδρύσει, εσχάτως, νέες, πελατοκεντρικές πολιτικές στη διαχείριση των σχέσεών τους με τους πελάτες τους, γεγονός που αποτελεί προϋπόθεση για την καλύτερη και αποτελεσματικότερη συνεννόηση μεταξύ τραπεζών και δανειοληπτών.
Αυτό που μόλις ανέφερα αποτελεί συχνή διαπίστωση από την καθημερινή μας εμπειρία με πολλές τράπεζες, ιδίως ορισμένες συστημικές.

Τελικά απέδωσαν τα μέτρα που λήφθηκαν το 2013 για θωράκιση των δανειοληπτών; 
Το αποτελεσματικότερο μέτρο θωράκισης των δανειοληπτών είναι η δυνατότητά τους να μπορούν να προβαίνουν σε αναδιάρθρωση των ΜΕΔ, στη βάση δομημένων και διάφανων διαδικασιών. Ένα από τα μέτρα που λήφθηκαν προς την κατεύθυνση αυτή είναι η ίδια η σχετική Οδηγία της ΚΤΚ (2013 και 2015) και ο Κώδικας Συμπεριφοράς που περιλαμβάνεται σ’ αυτή.
Επομένως, σε μεγάλο βαθμό, η αποτελεσματικότητα προστασίας των δανειοληπτών από τα μέτρα που λήφθηκαν θα μπορούσε να εκτιμηθεί από το ποσοστό βιώσιμων αναδιαρθρώσεων που παράγονται ετησίως, σε σχέση με το απόθεμα ΜΕΔ, στο τέλος του προηγούμενου χρόνου. Για να υπάρξει, όμως, μια σωστή, τέτοια εκτίμηση, είναι απαραίτητο να αφαιρεθούν τα νεκρά δάνεια από το απόθεμα των ΜΕΔ. Για το είδος των δανείων αυτών αναφέρθηκα προηγουμένως. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν οι απαιτούμενες στατιστικές που να επιτρέπουν την αφαίρεση αυτή.
Πάντως, προσωπικά πιστεύω ότι παρά την καθυστέρηση που παρατηρήθηκε στις αναδιαρθρώσεις, η αποτελεσματικότητά τους ως διαδικασία μείωσης του αποθέματος των ΜΕΔ είναι σαφώς μεγαλύτερη, από όσο γενικά πιστεύεται. Και αυτό, εξαιτίας του ότι στο εν λόγω απόθεμα περιλαμβάνεται όχι, ενδεχομένως, ευκαταφρόνητο ποσό νεκρών δανείων. Το ακριβές ποσό αυτών των δανείων εξακολουθεί να παραμένει άγνωστο, λόγω έλλειψης στατιστικών. Η έλλειψη λεπτομερών και επαρκώς περιγραφικών στατιστικών, του φαινομένου των ΜΕΔ, παραμένει η μεγαλύτερη αδυναμία (και περιορισμός), σε κάθε προσπάθεια ορθολογικής αντιμετώπισής του. Κατ’ επέκταση και στη λήψη τεχνικά συγκροτημένων μέτρων πολιτικής οικονομίας για διαχείριση του τρόπου εξέλιξής του, στην τρέχουσα φάση της ιστορίας του.

Επιστράφηκαν σε 11 χιλ. δανειολήπτες €125 εκατ.

Να αναμένουμε καμία άλλη απόφαση από τον Φορέα η οποία θα είναι του μεγέθους της απόφασης για τον Συνεργατισμό;
Είναι γεγονός ότι ορισμένες αποφάσεις του Επιτρόπου ενδεχομένως να έχουν συστημικές διαστάσεις. Έτσι, εξαιτίας αριθμού αποφάσεών μου (εκδόθηκαν νωρίς το 2017), επί συγκεκριμένων παραπόνων σχετικά με δανειακές συμβάσεις Συνεργατικών Πιστωτικών Ιδρυμάτων, της περιόδου από 2005 μέχρι 2012, οδήγησαν στην καταβολή, σε σχεδόν 11.000 δανειολήπτες, του συνολικού ποσού των 125 εκατ. ευρώ. Οι αποφάσεις που οδήγησαν σ’ αυτής της έκτασης το διορθωτικό αποτέλεσμα, προς όφελος των δανειοληπτών, δεν ήταν αποτέλεσμα σχεδιασμού του Επιτρόπου.
Ο Επίτροπος στην επιτέλεση της αποστολής του, επιλαμβανόμενος παραπόνων πολιτών, δεν σχεδιάζει και ούτε επιλέγει την απόφασή του με απώτερο σκοπό τη δημιουργία συστημικών αποτελεσμάτων. Επιλαμβάνεται του παραπόνου, εφαρμόζοντας τους Νόμους επί των πραγματικών γεγονότων που συνιστούν το παράπονο και το αποτέλεσμα, δηλαδή, το περιεχόμενο της απόφασής του οφείλει να είναι λογική συνέπεια της εφαρμογής των νόμων στη συγκεκριμένη περίπτωση.
Κατά συνέπεια, δεν μπορώ να γνωρίζω το κατά πόσο θα προκύψει απόφαση με συνέπειες ανάλογων διαστάσεων. Δουλειά μου είναι να επιτελώ την αποστολή μου σεμνά αποτελεσματικά, αμερόληπτα και με τεχνική επάρκεια, ανεξάρτητα από το αν οι παραγόμενες αποφάσεις θα έχουν συστημικό χαρακτήρα, εκκωφαντικών διαστάσεων. Συναφώς, επισημαίνω τα εξής: Δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι κάτι τέτοιο (δηλαδή η παραγωγή αποφάσεων συστημικών επιπτώσεων) η επιδίωξη ενός πραγματικά αμερόληπτου και ανεξάρτητου Χρηματο-οικονομικού Επιτρόπου.