Μέσα σε έναν χρόνο τα εργατικά ατυχήματα αυξήθηκαν κατά 9%, ενώ την τελευταία πενταετία ο αριθμός τους παρουσίασε αύξηση 34,6%. Μιλώντας στον «Φ» ο Διευθυντής του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας Αναστάσιος Γιαννάκη, ανέφερε ότι το έτος 2017 γνωστοποιήθηκαν 2070 ατυχήματα από 1905 το 2016.

Σύμφωνα με τον κ. Γιαννάκη, τα αίτια της αύξησης των ατυχημάτων αποδίδονται από τη μια στη μείωση των δαπανών των εργοδοτών στα θέματα που αφορούν στην ασφάλεια και υγεία στην εργασία ως αρνητικό επακόλουθο της οικονομικής κρίσης και κατά δεύτερο στην αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας σε συνδυασμό με την ελλιπή λήψη των απαραίτητων μέτρων για την ασφάλεια και υγεία στην εργασία. Ως τρίτο λόγο καταγράφει την αποδιοργάνωση των εσωτερικών συστημάτων προστασίας και πρόληψης στις επιχειρήσεις (π.χ. των Επιτροπών Ασφάλειας λόγω της μετακίνησης ή απόλυσης εργαζομένων).

Σε ποιες ενέργειες προβαίνει το Τμήμα για την πρόληψη των εργατικών ατυχημάτων; 
Όπως αντιλαμβάνεστε, η αύξηση των ατυχημάτων μας ανησυχεί ιδιαίτερα. Το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας προβαίνει σε διάφορες δραστηριότητες για την πρόληψη των εργατικών ατυχημάτων όπως αναφέρονται πιο κάτω:
>> Τακτικές και εξειδικευμένες επιθεωρήσεις σε χώρους εργασίας, αφού ληφθεί υπόψη η ανάλυση των εργατικών ατυχημάτων, ιδιαίτερα οι ψηλές συχνότητες σε κάποιους τομείς οικονομικής δραστηριότητας όπως είναι οι κατασκευές, η μεταποιητική βιομηχανία και η ξενοδοχειακή και επισιτιστική Βιομηχανία. 

>> Διοργάνωση και παροχή προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης που διεξάγονται σε συνεργασία με τους Κοινωνικούς Εταίρους.

>> Ενσωμάτωση των θεμάτων ασφάλειας και υγείας σε άλλους Τομείς Πολιτικής όπως είναι η εκπαίδευση.

>>Διοργάνωση εκστρατειών διαφώτισης εργαζομένων, εργοδοτών και πολιτών. 

Πιστεύετε ότι η οικονομική κρίση έχει οδηγήσει τις επιχειρήσεις να χαμηλώνουν τον πήχη ως προς την πρόληψη των ατυχημάτων;
Η παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008 δημιούργησε συνθήκες αβεβαιότητας και επηρέασε την κάθε χώρα και τον καθένα από εμάς ξεχωριστά και όπως ήταν αναμενόμενο επηρέασε και τον τομέα της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας (ΕΑΥ). Οι εργοδότες και ειδικότερα οι ιδιοκτήτες των μικρών επιχειρήσεων, στην προσπάθειά τους να προστατεύσουν την επιχείρησή τους από τις καταστροφικές συνέπειες της οικονομικής ύφεσης, έκαναν υπέρμετρες προσπάθειες μείωσης των εξόδων περιορίζοντας σημαντικά και τις δαπάνες που αφορούσαν στην ΕΑΥ. 
Υπάρχει όμως και η άλλη όψη του νομίσματος, που αρκετές επιχειρήσεις αντιμετώπισαν την οικονομική ύφεση ως μια σημαντική πρόκληση, κάνοντας προσπάθεια εξεύρεσης αποτελεσματικών, καινοτόμων αλλά και συνάμα οικονομικά πρόσφορων τρόπων, ειδικότερα και μέσα από τη χρήση της τεχνολογίας, ώστε αυτές οι επιχειρήσεις όχι μόνο να εξέλθουν αλώβητες από την οικονομική κρίση αλλά και να καταστούν κερδοφόρες ή ακόμη και σε κάποιες περιπτώσεις να βελτιώσουν τα επίπεδα ΕΑΥ.
Είναι πολύ σημαντικό να αντιληφθούμε όλοι ότι οι οικονομικοί πόροι που δαπανούνται ώστε να λαμβάνονται τα απαραίτητα προληπτικά και προστατευτικά μέτρα για την ασφάλεια και υγεία των εργαζομένων, μπορεί βραχυπρόθεσμα να αποτελούν κόστος για την επιχείρηση αλλά μακροπρόθεσμα μπορεί το κόστος αυτό να μετατραπεί σε πολύ σημαντική επένδυση όπως επιβεβαιώνεται και με βάση σχετικές επιστημονικές μελέτες. Άλλωστε τα πρόσωπα που εργάζονται σε ένα ασφαλές και υγιές εργασιακό περιβάλλον αποδεδειγμένα είναι πιο αποτελεσματικά και παραγωγικά.

Η αναβάθμιση και ενίσχυση της νομοθεσίας με τη χρήση των εξωδίκων, πόσο πιστεύετε ότι θα βοηθήσει την κατάσταση;
Η τροποποίηση της περί Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία νομοθεσίας για εισαγωγή της εξώδικης ρύθμισης αδικημάτων θα προσφέρει στο Τμήμα έναν ακόμη μοχλό πίεσης για την επίσπευση της συμμόρφωσης των εργοδοτών με τις πρόνοιες της νομοθεσίας. Η σχετική πρόταση εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 4/7/2018 και το νομοσχέδιο προωθήθηκε στη Βουλή για ψήφιση. Το νομοσχέδιο προβλέπει εξώδικη ρύθμιση (πρόστιμο) ανάλογα με τη σοβαρότητα του αδικήματος, η όποια δεν θα υπερβαίνει τα €500 για κάθε παράβαση. Νοείται ότι το συνολικό πόσο του προστίμου δεν θα υπερβαίνει τις €5.000 στην ίδια Ειδοποίηση Εξωδίκου, ενώ το μέγιστο πρόστιμο για μία επιχείρηση δεν θα υπερβαίνει τις €20.000 σε διάστημα δύο χρόνων.

Πόσο πιστεύετε ότι συμμορφώνονται οι εργοδότες με τις υποδείξεις σας;
Κατ’ αρχάς θα ήθελα να επισημάνω ότι κάθε εργοδότης οφείλει να συμμορφώνεται με τις υποχρεώσεις που επιβάλλει η σχετική νομοθεσία για ασφάλεια και υγεία στην εργασία, ακόμα και στις περιπτώσεις που δεν έχει επιθεωρηθεί από το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας. Η μη συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις αυτές αποτελεί ποινικό αδίκημα. Η νομοθεσία είναι αυστηρή και προβλέπει μέχρι €80.000 χρηματική ποινή ή μέχρι 4 έτη φυλάκισης ή και τις δύο ποινές για κάθε παράβαση.
Σε σχέση με το ερώτημά σας, πιστεύω ότι οι πλείστοι εργοδότες συμμορφώνονται με τις υποδείξεις του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας, όταν τους αποσταλεί σχετική επιστολή με τις παραβάσεις της νομοθεσίας ή όταν χρησιμοποιηθούν άλλα εργαλεία επιβολής της νομοθεσίας όπως είναι η έκδοση Ειδοποιήσεων Βελτίωσης και Απαγόρευσης.
Έχει διαπιστωθεί, ωστόσο, ότι υπάρχει πρόβλημα συμμόρφωσης των εργοδοτών σε σχέση με την υποχρέωσή τους να έχουν στη διάθεσή τους Γραπτές Εκτιμήσεις των Κινδύνων (ΓΕΚ), καθώς και στην εφαρμογή Συστήματος Διαχείρισης Ασφάλειας και Υγείας (ΣΔΑΥ). Οι ΓΕΚ επιτρέπουν στον εργοδότη να εντοπίζει και να αξιολογεί όλους τους κινδύνους καθορίζοντας τα προληπτικά και προστατευτικά μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται. Το ΣΔΑΥ είναι αυτό που θα επιβάλει την εφαρμογή των προληπτικών και προστατευτικών μέτρων. Αυτό το πρόβλημα οφείλεται κυρίως σε δύο παράγοντες:
>> στην άγνοια κάποιων εργοδοτών ως προς τις υποχρεώσεις που τους επιβάλλει η σχετική Νομοθεσία και
>> στην έλλειψη κουλτούρας ασφάλειας και υγείας, καθώς αρκετοί εργοδότες θεωρούν ότι τα θέματα ασφάλειας και υγείας στην εργασία είναι δευτερεύουσας σημασίας. Για αντιμετώπιση του προβλήματος διενεργούνται από το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας ενημερωτικές ημερίδες και εκστρατείες επιθεώρησης. Παράλληλα τα τελευταία χρόνια προωθείται το διαδραστικό εργαλείο εκτίμησης κινδύνων OiRA, το οποίο προσφέρεται δωρεάν, για να υποβοηθήσει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην ετοιμασία Γραπτής Εκτίμησης των Κινδύνων σε διάφορους τομείς οικονομικής δραστηριότητας.

Ποιες είναι οι μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετωπίζει το Τμήμα;
Η μη ανάπτυξη κουλτούρας και σωστής νοοτροπίας των εργοδοτών, των αυτοεργοδοτούμενων και των εργαζομένων αλλά και του κοινού γενικότερα, για τα θέματα ασφάλειας και υγείας στην εργασία και ειδικότερα η μη κατανόηση ακόμη της αδήριτης ανάγκης ετοιμασίας και εφαρμογής Γραπτών Εκτιμήσεων Κίνδυνων, ως μέρος ενός Συστήματος Διαχείρισης Ασφάλειας, αν και έχει βελτιωθεί αρκετά τα τελευταία χρόνια, συνεχίζει να αποτελεί εμπόδιο στην αποστολή του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας.  
Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι τόσο η Στρατηγική της Κύπρου για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία, όσο και το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο δεν υστερούν, συγκρινόμενα με αντίστοιχα έγγραφα των υπολοίπων κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 
Στις δυσκολίες του ΤΕΕ πρέπει να αναφερθεί και η έλλειψη τεχνογνωσίας σε εξειδικευμένα θέματα ασφάλειας και υγείας στην εργασία που παρατηρείται στην κυπριακή αγορά εργασίας καθώς και οι ελλείψεις σε εξειδικευμένους εξοπλισμούς εργασίας που είναι επιθυμητό να κατέχουν οι εργοδότες και οι αυτοεργοδοτούμενοι για την αναβάθμιση των επιπέδων ασφάλειας και υγείας στις επιχειρήσεις τους.
Τέλος, είναι γεγονός ότι τα επίπεδα στελέχωσης του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας έχουν επηρεαστεί αρνητικά από την πρόσφατη οικονομική κρίση και από το σχετικό πάγωμα των προσλήψεων κρατικών υπαλλήλων την τελευταία εξαετία. Σημειώνεται ωστόσο ότι σήμερα το Τμήμα βρίσκεται σε διαδικασίες πρόσληψης νέου προσωπικού για ενίσχυση του έργου του.

ΤΑ ΠΙΟ ΣΥΧΝΑ ΛΑΘΗ ΤΩΝ ΕΡΓΟΔΟΤΩΝ
Ποια είναι τα συχνότερα λάθη που κάνουν οι εργοδότες;
Τα περισσότερα λάθη των εργοδοτών, τα οποία οδηγούν σε εργατικά ατυχήματα αλλά και επικίνδυνα συμβάντα, οφείλονται σε ποσοστό μεγαλύτερο του 60% στην απώλεια ελέγχου εργαλείου ή μέσου μεταφοράς, στην αστοχία μηχανήματος ή εξοπλισμού, καθώς επίσης και σε ολίσθηση ή παραπάτημα που οδηγεί σε πτώση, όπως π.χ. από κλιμακοστάσια, φορητές κλίμακες, ικριώματα, άκρα στέγης και ανοίγματα σε δάπεδα ή τοιχοποιίες. 
Γενικότερα, η συντριπτική πλειοψηφία των ατυχημάτων οφείλεται στην αμέλεια ή παράλειψη των εργοδοτών να ελέγξουν, μέσα από την εφαρμογή κατάλληλου Συστήματος Διαχείρισης Κινδύνων και των Γραπτών Εκτιμήσεων Κινδύνου, τους κινδύνους που οδηγούν στα ατυχήματα. Η έλλειψη εκπαίδευσης και επιτήρησης των εργαζομένων είναι επίσης ένας πολύ σημαντικός παράγοντας στον όποιο οφείλεται ένα μεγάλο ποσοστό των ατυχημάτων.

Πάνω από €90 χιλ. οι ποινές για το 2017
Σ’ ό,τι αφορά την επιβολή της νομοθεσίας για ασφάλεια και υγεία στην εργασία μέχρι το τέλος Ιουνίου του 2018 στάλθηκαν από το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας 157 επιστολές παραβάσεων. Επίσης, εκδόθηκαν και επιδόθηκαν 56 Ειδοποιήσεις Βελτίωσης και 65 Ειδοποιήσεις Απαγόρευσης. Στις περιπτώσεις που κάποιος εργοδότης δεν έχει συμμορφωθεί με τις πρόνοιες της νομοθεσίας ή όταν συμβεί κάποιο σοβαρό ατύχημα τότε προωθείται η ποινική δίωξη του εργοδότη. Μέχρι τις 30/6/2018 έχουν προωθηθεί 12 νέοι φάκελοι ποινικής δίωξης (έξι φάκελοι για πρόληψη και έξι για ατυχήματα) εκ των οποίων οι πέντε αφορούσαν στον Κατασκευαστικό τομέα, οι πέντε τον Μεταποιητικό τομέα και οι δύο τον τομέα Υπηρεσιών. Επίσης, μέχρι τώρα για το έτος 2018 έχει ολοκληρωθεί η εκδίκαση οκτώ Υποθέσεων. Οι χρηματικές ποινές που επιβλήθηκαν στους καταδικασθέντες ανέρχονται το 2018 συνολικά σε €32.900.
Το έτος 2017 ολοκληρώθηκε η εκδίκαση 14 υποθέσεων για 47 παραβάσεις Εργατικών Νόμων που αφορούσαν την ασφάλεια και υγεία των εργαζομένων στους χώρους εργασίας και άλλων προσώπων που επηρεάστηκαν από την εκτέλεση εργασιών. Οι χρηματικές ποινές που επιβλήθηκαν στους καταδικασθέντες το 2017 ανήλθαν συνολικά σε €92.250. Επίσης, σε μια περίπτωση διπλού θανατηφόρου ατυχήματος το 2017, επιβλήθηκε σε τρεις κατηγορούμενους ποινή φυλάκισης ενός έτους με τριετή αναστολή, αντίστοιχα. Τέλος, εντός του 2017 συντάχθηκαν συνολικά 17 νέοι φάκελοι ποινικής δίωξης, οι οποίοι διαβιβάστηκαν στους εκπροσώπους της Νομικής Υπηρεσίας για έγκριση και προώθηση.