Το επιχειρείν έχει δεχτεί ένα ισχυρό πλήγμα, ενώ το 2020 θα είναι μια πολύ δύσκολη χρονιά, όπως αναφέρει σε συνέντευξή του στον «Φ» ο πρόεδρος του Εμπορικού και Βιιομηχανικού Επιμελητηρίου Λεμεσού Κώστας Γαλαταριώτης. Ο κ. Γαλαταριώτης εκτιμά ότι η Λεμεσός δεν θα χάσει τη δυναμική της και ότι τα μεγάλα ιδιωτικά έργα θα συνεχίσουν την ανάπτυξή τους. Προσθέτει όμως ότι μεγάλα έργα του δημόσιου τομέα είναι πολύ πιθανό να επηρεαστούν.
Πώς αποτιμάτε την κατάσταση στο κυπριακό επιχειρείν σήμερα; Πόσο έχει χτυπηθεί η οικονομική δραστηριότητα;
Σίγουρα, το κυπριακό επιχειρείν βρίσκεται σε μια πολύ δύσκολη φάση ως αποτέλεσμα των επιπτώσεων των περιοριστικών μέτρων που έχουν ληφθεί για αντιμετώπιση της διασποράς της πανδημίας του COVID-19. Το κλείσιμο της αγοράς είχε ως φυσιολογικό επακόλουθο πλείστες επιχειρήσεις να οδηγηθούν σε ολική ή μερική αναστολή εργασιών, μια πρωτόγνωρη σε ό,τι αφορά την έκτασή της, κατάσταση, με πασιφανείς αρνητικές επιπτώσεις σε διάφορα επίπεδα. Η σταδιακή επανεκκίνηση που άρχισε δειλά-δειλά στις 4 Μαΐου και αναμένεται να συνεχιστεί στις επόμενες εβδομάδες, είναι ένα πρώτο βήμα, αλλά όσο αισιόδοξοι και να θέλουμε να είμαστε, η επάνοδος σε οικονομικές συνθήκες ανάλογες με αυτές που είχαμε προ του κορωνοϊού βρίσκεται πολύ μακριά.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Εγκρίθηκε το νομοσχέδιο για κουπόνια σε τουρίστες
Πώς εκτιμάτε ότι θα κινηθεί η πορεία της κυπριακής οικονομίας για το υπόλοιπο του 2020;
Έχουμε εμφανώς υποστεί ένα μεγάλο πλήγμα και ουδείς αμφιβάλλει ότι το 2020 θα είναι μια πολύ δύσκολη χρονιά για την οικονομία μας. Η κυπριακή οικονομία έχει, άμεσα και έμμεσα, μεγάλο βαθμό εξάρτησης από την τουριστική βιομηχανία και η φύση του τωρινού προβλήματος δεν αφήνει αμφιβολία ότι τουριστικά το 2020 θα είναι μια από τις δυσκολότερες χρονιές όλων των εποχών και βέβαια όχι μόνο για την Κύπρο. Η δραματική συρρίκνωση των τουριστικών εσόδων, που είναι αναπόφευκτη, θα είναι βεβαίως αισθητή στο σύνολο της οικονομίας μας, εξ ου και οι εκτιμήσεις ότι το 2020 θα κλείσει με αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης, που σύμφωνα με τους ειδικούς εντός και εκτός Κύπρου, μπορεί να είναι και πέραν του 7% (σε σύγκριση με την προ της κρίσης εκτίμηση για θετικό ρυθμό 3%).
Ποια τα μεγαλύτερα προβλήματα που θα αντιμετωπίσουν οι επιχειρήσεις το επόμενο διάστημα;
Το μεγαλύτερο πρόβλημα πέραν από τη ρευστότητα είναι η μείωση του κύκλου εργασιών, ιδιαίτερα στον χώρο της εστίασης και όλων των παρεμφερών τομέων, όπου η επαναφορά σε συνθήκες πλήρους κανονικότητας θα απαιτήσει ένα συγκριτικά εκτεταμένο χρονικό διάστημα. Στηρίζοντας, στον βαθμό που της ήταν δυνατό, την απασχόληση, η κυβέρνηση προσπάθησε να στηρίξει και την κατανάλωση, η απουσία της οποίας θα είχε πολλαπλασιαστικές αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία μας. Όμως, έστω και έτσι, η αγοραστική δύναμη μεγάλου αριθμού συμπατριωτών μας είναι τώρα σημαντικά μειωμένη, οπότε αυτό σίγουρα έχει και θα εξακολουθήσει να έχει αρνητικές επιπτώσεις στο εμπόριο και στην οικονομία γενικότερα.
Η Λεμεσός τα τελευταία χρόνια έχει προσελκύσει αρκετές ξένες επενδύσεις. Μπορεί να συνεχιστεί αυτή η δυναμική;
Ορθά λέτε ότι η Λεμεσός αποτελεί πόλο έλξης ξένων επενδύσεων και ουδείς λόγος υπάρχει αυτό να μη συνεχίσει. Η παρούσα υγειονομική κρίση ως τέτοια, ακόμη και αν θεωρηθεί αποτρεπτικός παράγοντας για επενδύσεις (κάτι που αντικειμενικά δεν είναι) επηρέασε την Κύπρο σε πολύ μικρότερο βαθμό από άλλους επενδυτικούς προορισμούς και ανάμεσα στην ίδια την Κύπρο η Λεμεσός είχε το μικρότερο πρόβλημα. Επί της ουσίας, τα στοιχεία εκείνα που καθιστούν τη Λεμεσό ελκυστική για ξένες επενδύσεις, είτε πρόκειται για υποδομές υπό μορφή έργων και ανέσεων, είτε την παρουσία ψηλού επιπέδου υποστηρικτικών υπηρεσιών, είτε τη γενικότερη ιδιοσυγκρασία του ντόπιου πληθυσμού, παραμένουν αναλλοίωτα.
Ως ΕΒΕ Λεμεσού ποιες ενέργειες κάνετε για στήριξη των μελών σας;
Το ΕΒΕ Λεμεσού είναι ταγμένο στη στήριξη των μελών του και αυτό έγινε ακόμη εντονότερο στις δύσκολες μέρες των τελευταίων δύο μηνών, όπου ήμασταν επί ποδός από νωρίς το πρωί μέχρι αργά το βράδυ απαντώντας ερωτήσεις και προσφέροντας καθοδήγηση στα μέλη μας, πέρα από τα διαβήματα που έχουν γίνει μέσω του ΚΕΒΕ με σειρά προτάσεων για την ταχύτερη δυνατή ανάκαμψη της οικονομίας μας. Και επειδή πάντοτε θέλουμε να προσφέρουμε το κάτι παραπάνω στα μέλη μας σε τοπικό επίπεδο, το αμέσως επόμενο διάστημα εγκαινιάζουμε συνεργασία με έγκριτο ιδιώτη-εργατολόγο για περαιτέρω υποβοήθηση των μελών μας στον νευραλγικής σημασίας τομέα των εργασιακών σχέσεων. Επιπλέον επεξεργαζόμαστε ένα σχέδιο στήριξης των νεοφυών επιχειρήσεων, οι οποίες θεωρούμε ότι αποτελούν κλειδί για το μέλλον. Δράττομαι δε της ευκαιρίας να επαναλάβω ότι το ΕΒΕΛ παραμένει διαχρονικά στη διάθεση των μελών του για να στηρίξει με κάθε δυνατό τρόπο το Λεμεσιανό επιχειρείν.
Ολοκληρώνοντας, να υπενθυμίσω επίσης ότι πέρα από την πολύπλευρη στήριξη των μελών του, το ΕΒΕ Λεμεσού παραμένει πιστό και στον κοινωνικό ρόλο που του αναλογεί, στο πλαίσιο του οποίου έχει πρόσφατα προχωρήσει σε δωρεά ιατρικού εξοπλισμού αξίας €25.000 στο Γενικό Νοσοκομείο της πόλης μας, για υποβοήθηση των αυξημένων αναγκών που προκάλεσε η πανδημία.
Κακώς καθυστερεί η παροχή εγγυήσεων
Θα βοηθούσε τις επιχειρήσεις η παροχή εγγυήσεων από το κράτος; Ποια είναι η εντύπωση που έχετε αποκομίσει μέχρι στιγμής από την στάση των τραπεζών;
Το κράτος έχει ήδη στηρίξει τις επιχειρήσεις, τόσο με μέτρα στήριξης της απασχόλησης όσο και με απευθείας χορηγήσεις, σε βαθμό που ο υπουργός Οικονομικών δικαιολογημένα μιλά για την πλέον εκτεταμένη δημοσιονομική παρέμβαση στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αλλά, βεβαίως, οι οικονομικές δυνατότητες του κράτους για άμεση βοήθεια δεν είναι ανεξάντλητες. Η παροχή δανείων από τις τράπεζες με κυβερνητικές εγγυήσεις, ένα σχέδιο του οποίου η έγκριση κακώς καθυστερεί, αποτελεί τη μόνη εναπομείνασα πρόσθετη επιλογή στήριξης της ρευστότητας των επιχειρήσεων, χωρίς την οποία κινδυνεύουμε να εισέλθουμε σε καταστάσεις που δεν θα θέλαμε, με επιχειρήσεις να κλείνουν και την ανεργία να εκτοξεύεται. Οι τράπεζες, και εντελώς ανεξάρτητα του πως ενήργησαν στην Α ή στην Β περίπτωση στο παρελθόν, οφείλουν να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων και να είναι αρκούντως βοηθητικές σε μια αντικειμενικά δύσκολη συγκυρία όπως η τωρινή. Και μπορούν να είναι, μιας και διαθέτουν και την πλεονάζουσα ρευστότητα και την τεχνογνωσία που απαιτείται.
Δεν θα επηρεαστούν τα μεγάλα έργα
Πιστεύετε ότι θα υπάρξει μια στασιμότητα στην ανάπτυξη της Λεμεσού;
Μεγάλα έργα του δημόσιου τομέα, ειδικά εκεί όπου πρόκειται για έργα συγκριτικά χαμηλής προστιθέμενης αξίας, είναι πολύ πιθανό να επηρεαστούν γιατί είναι ξεκάθαρο ότι η υπό εξέλιξη κρίση έχει στριμώξει κατά πολύ τα δημόσια οικονομικά. Και στη δική μας επαρχία η πληροφόρησή μας είναι ότι υπάρχουν όχι κατ’ ανάγκη ακυρώσεις, αλλά σίγουρα μετάθεση χρονοδιαγραμμάτων για μια σειρά από οδικού και εξωραϊστικού κυρίως χαρακτήρα αναπτύξεις. Από την άλλη, έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι αυτό δεν θα ισχύσει για πλείστα έργα του ιδιωτικού τομέα, περιλαμβανομένου του καζίνο-θέρετρου, καθώς και διαφόρων άλλων τουριστικών, οικιστικών και γραφειακών αναπτύξεων που βρίσκονται ήδη υπό εξέλιξη. Αυτό είναι άλλωστε κάτι που έχουμε διακρίνει και στην αδημονία που υπήρξε για επανέναρξη της λειτουργίας των εργοταξίων. Από τη φύση της, η υγειονομική κρίση έχει ημερομηνία λήξεως, οπότε οι μακράς πνοής αναπτύξεις δεν αναμένεται να επηρεαστούν ιδιαιτέρως σοβαρά. Τώρα, σε ό,τι αφορά νέα έργα, είναι φυσιολογικό μετά από μια μεγάλη κρίση (και μάλιστα παγκοσμίων διαστάσεων) να υπάρξει μια περίοδος περισυλλογής, ίσως και δεύτερων σκέψεων για σχεδιασμούς, προτεραιότητες, κ.λπ. Αλλά το κυπριακό επιχειρείν έχει κατ΄επανάληψη αποδείξει ότι δεν δειλιάζει στα δύσκολα και με υπομονή, επιμονή και μεθοδικότητα ξέρει να ανακάμπτει.