Ο Ντόναλντ Τραμπ έδωσε παράταση στην επιβολή των δασμών 50% στην Ευρωπαϊκή Ένωση, λίγες ημέρες αφού ξεστόμισε την απειλή του. Ίσως μέχρι αύριο το πρωί να έχει αλλάξει πάλι γνώμη. Εδώ βλέπουμε τα όρια της διαπραγματευτικής στρατηγικής ενός “τρελού”: Όσο περισσότερο διαρκεί, τόσο πιο κοντά έρχεται στο δίδαγμα του ψεύτη βοσκού.
Οι χρηματοπιστωτικές αγορές αντιδρούν κάπως νηφάλια και κοιτάζουν πέρα από τη θύελλα που δημιουργείται. Οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να κάνουν το ίδιο και να αποφύγουν την παγίδα του να ενδώσουν σε έναν νταή – όσο κυρίαρχος και καλά οπλισμένος κι αν είναι.
Όπως η ΕΕ έπρεπε να διατηρήσει την ψυχραιμία της και να συνεχίσει να διαπραγματεύεται όταν ο Τραμπ απειλούσε με δασμούς 20% – και ομοίως όταν προχώρησε στην παύση των 90 ημερών μπροστά στην αναταραχή που προκλήθηκε στις χρηματοπιστωτικές αγορές – έτσι πρέπει να συνεχίσει να κάνει απέναντι στη δασμολογική σπάθη του 50%. Ναι, ο οικονομικός αντίκτυπος ενός τέτοιου καταστροφολογικού σεναρίου θα ήταν μεγάλος: Οι συνολικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ θα μειώνονταν κατά το ήμισυ, σύμφωνα με το Bloomberg Economics, γεγονός που θα ήταν εξαιρετικά βάναυσο για μια Γερμανία που αντιμετωπίζει άλλο ένα έτος μηδενικής ανάπτυξης. Ωστόσο, το αμερικανικό ΑΕΠ θα μειωνόταν επίσης πάνω από 2% και οι τιμές θα αυξάνονταν πάνω από 1%, γεγονός που καθιστά απίθανο να παραμείνουν οι δασμοί για πολύ καιρό σε ισχύ – ένας λόγος για τον οποίο το sell-off στις αγορές την περασμένη εβδομάδα ήταν σχετικά περιορισμένο.
Το θέμα δεν είναι να υποθέσουμε ότι ο Τραμπ μπλοφάρει – μάλλον ότι επιλέγει φτηνές τακτικές πίεσης αντί για μια δαπανηρή εμπορική ρήξη, καθώς ο Τζέιμι Ντίμον προειδοποιεί για στασιμοπληθωρισμό. Καλύτερα να ελπίζει κανείς για το καλύτερο, να προετοιμάζεται για το χειρότερο και να συνεχίζει να προσφέρει διεξόδους για αποκλιμάκωση – όπως φάνηκε στην επιτυχημένη πρόταση της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για περισσότερο χρόνο. Η εναλλακτική λύση της υποχώρησης στις απαιτήσεις των ΗΠΑ θα ήταν μια ευρύτερη παράδοση: Η ΕΕ θα εγκατέλειπε βασικά φορολογικά και διατροφικά πρότυπα μόνο και μόνο επειδή η ιδεολογία MAGA τα θεωρεί δασμούς. Η θυσία 1 τρισεκατομμυρίου ευρώ σε ετήσια έσοδα από τον φόρο προστιθέμενης αξίας θα άφηνε την ΕΕ πιο θυμωμένη, πιο φτωχή και λιγότερο ικανή να αμυνθεί έναντι της Ρωσίας. Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί έχουν επίσης να κερδίσουν εκλογές.
Και ενώ η ΕΕ θα πρέπει να συνεχίσει να προσφέρει καρότα -όπως λιγότερη “παρασιτική συµπεριφορά” όσον αφορά στην άμυνα του ΝΑΤΟ, μια πιο διεκδικητική στάση απέναντι στο εμπορικό πλεόνασμα της Κίνας και περισσότερες αγορές αμερικανικών προϊόντων- θα πρέπει επίσης να καταστήσει σαφές ότι τα “μαστίγια” είναι μια επιλογή, εάν η απειλή του 50% παραμείνει. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να είναι προσεκτική και να αποφύγει έναν δασμολογικό πόλεμο “οφθαλμού αντί οφθαλμού” που δεν μπορεί να κερδηθεί. Δεδομένου ότι η ΕΕ εξάγει περισσότερα αγαθά – κατά 236 δισεκατομμύρια δολάρια – όπως αυτοκίνητα της Volkswagen AG ή τσάντες της LVMH, από όσα εισάγει, μια αντιπαράθεση σε αυτόν τον τομέα θα έδινε τελικά στην Αμερική τον τελευταίο λόγο. Αντ’ αυτού, η ΕΕ πρέπει να καταστήσει σαφές ότι είναι έτοιμη να στοχεύσει τις αμερικανικές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων των Big Tech – για εταιρείες όπως η Meta Platforms Inc ή η Alphabet Inc., η περιοχή της Ευρώπης αντιπροσωπεύει το 20-30% των εσόδων. “Προς το παρόν, προστατεύουμε έντονα τις αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας … Αυτό μπορεί να αλλάξει”, προειδοποίησε τη Δευτέρα ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς.
Τέλος, υπάρχει ο ελέφαντας στο δωμάτιο: αν η ΕΕ μπορεί πράγματι να ξυπνήσει και να αποτελέσει τη λύση στα προβλήματά της σε έναν κόσμο όπου η ανάπτυξη εξασθενεί και το χρέος αυξάνεται. Τα tweets του Τραμπ δείχνουν έναν όλο και πιο εχθρικό και μερκαντιλιστικό κόσμο για το μπλοκ της ήπιας ισχύος που εξαρτάται από πολλούς εξωτερικούς εταίρους για την ευημερία του. Αυτό θα απαιτήσει μια συντονισμένη εγχώρια προσπάθεια για την απελευθέρωση της ανάπτυξης από την ενιαία αγορά. Είναι εφικτό: Οι οικονομολόγοι της BNP Paribas εκτιμούν ότι κάθε πτώση κατά 10% των εξαγωγών προς τις ΗΠΑ μπορεί να αντισταθμιστεί με μόλις 1% περισσότερο ενδοκοινοτικό εμπόριο. Ωστόσο, θα χρειαστούν περισσότερες μεταρρυθμιστικές προσπάθειες, περισσότερες εμπορικές συναλλαγές με γείτονες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και μια στροφή στις δαπάνες σε χώρες που τάσσονται υπέρ της λιτότητας, όπως η Γερμανία.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο Τραμπ, κατά έναν ειρωνικό τρόπο, κάνει χάρη στην Ευρώπη με κάθε εμπορικό τελεσίγραφο, το οποίο υπονομεύει το κλίμα και καθυστερεί τις επενδύσεις. Οι επόμενες 40 ημέρες θα ωθήσουν καθοριστικά την ΕΕ να τα οργανωθεί -από την υπεράσπιση της Ουκρανίας έως την άρση των εγχώριων εμποδίων στην ανάπτυξη- και όχι απλώς να διαπραγματεύεται υπομονετικά για δασμολογικές εξαιρέσεις. Όπως δήλωσε πρόσφατα ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν στη γαλλική εφημερίδα Le Figaro: “Ο πρόεδρος Τραμπ σέβεται τη δύναμη, και όταν κοιτάζει την Ευρώπη δεν είναι δύναμη αυτό που βλέπει”.
Στην τελική, όσο φωνάζετε, κάποια στιγμή θα εμφανιστεί ο λύκος.
