Έντονη ανησυχία προκαλεί στην Ινδία η απότομη επιδείνωση των σχέσεών της με τις Ηνωμένες Πολιτείες, λίγες ημέρες μετά την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία. Η Ουάσινγκτον ανακοίνωσε νέους δασμούς 25% σε ινδικά προϊόντα και απείλησε με πρόσθετες κυρώσεις σε περίπτωση που το Νέο Δελχί συνεχίσει να αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο και οπλικά συστήματα.
Η απόφαση αυτή συνοδεύτηκε από την αιφνιδιαστική υπογραφή εμπορικής συμφωνίας των ΗΠΑ με το Πακιστάν, μέσω της οποίας προβλέπεται η συμμετοχή αμερικανικών εταιρειών στην εκμετάλλευση πρόσφατα εντοπισμένων πετρελαϊκών κοιτασμάτων στη χώρα, με το ενδεχόμενο μεταγενέστερων εξαγωγών προς την Ινδία.
Η διπλή κίνηση των ΗΠΑ θεωρείται ιδιαίτερα προσβλητική από την ινδική πολιτική ηγεσία, η οποία προσδοκούσε σε αναβάθμιση των διμερών σχέσεων υπό τη νέα θητεία Τραμπ. Η ενόχληση στο Νέο Δελχί είναι έντονη, καθώς ο πρόεδρος των ΗΠΑ εμφανίστηκε να επιδοκιμάζει το Πακιστάν, παραδοσιακό αντίπαλο της Ινδίας, και να υποβαθμίζει την επιρροή της δεύτερης στην Ουάσινγκτον.
Ανισόρροπη μεταχείριση
Η Ινδία θεωρούσε ότι η συμμετοχή της στις προσπάθειες περιορισμού της κινεζικής επιρροής, έστω και σιωπηρά, θα της εξασφάλιζε ευνοϊκή μεταχείριση από τις ΗΠΑ. Αντ’ αυτού, βρίσκεται αντιμέτωπη με δασμούς υψηλότερους από εκείνους που συμφωνήθηκαν με χώρες όπως οι Φιλιππίνες (19%), η ΕΕ (15%) ή η Ιαπωνία, ενώ δεν εξαιρέθηκε από την ευρύτερη δασμολογική πολιτική Τραμπ.
Σύμφωνα με Ινδούς αναλυτές, η Ουάσινγκτον δείχνει να αγνοεί τη γεωπολιτική αξία της Ινδίας, την ώρα που άλλοι εταίροι προσφέρουν μεγαλύτερα ανταλλάγματα – οικονομικά, αμυντικά ή εμπορικά. Η Ινδία, αν και ανερχόμενη δύναμη, δεν μπορεί ούτε να εκβιάσει με αντίποινα, ούτε να εξαγοράσει πολιτική εύνοια, σημειώνουν οι ίδιοι κύκλοι.
Το Πακιστάν ως μοχλός πίεσης
Η επιλογή Τραμπ να ανακοινώσει συμφωνία με το Πακιστάν την ίδια ημέρα που επικρίνει δημόσια την Ινδία, θεωρείται στρατηγική πρόκληση. Η Ινδία διατηρεί σκληρή γραμμή έναντι του Ισλαμαμπάντ και οποιαδήποτε υπαινισσόμενη υποβάθμιση της στάσης αυτής ενδέχεται να προκαλέσει σοβαρές εσωτερικές αντιδράσεις.
Ο πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι βρίσκεται έτσι αντιμέτωπος με ένα δύσκολο πολιτικό δίλημμα: είτε θα αποδεχθεί μια επώδυνη συμβιβαστική συμφωνία με τις ΗΠΑ, είτε θα ρισκάρει περαιτέρω ψύχρανση στις σχέσεις, με άγνωστες γεωοικονομικές επιπτώσεις.
Αμφισβήτηση στρατηγικής ασάφειας
Η στρατηγική “ασάφειας” που ακολούθησε το Νέο Δελχί στην ένταση ΗΠΑ–Κίνας – με ταυτόχρονη συμμετοχή σε σχήματα όπως οι BRICS και ευκαιριακή ευθυγράμμιση με τη Δύση – δείχνει να φτάνει στα όριά της. Η στάση του Τραμπ, σύμφωνα με αναλυτές, δεν αφήνει πλέον περιθώρια για ισορροπίες.
Οι πιέσεις των ΗΠΑ για εγκατάλειψη του ρωσικού πετρελαίου θα μπορούσαν ίσως να αντιμετωπιστούν, δεδομένου ότι η διαφορά κόστους είναι σχετικά μικρή και οι επιπτώσεις στον πληθωρισμό περιορισμένες. Ωστόσο, η σύνδεση των οικονομικών απαιτήσεων με την πολιτική στήριξη προς το Πακιστάν καθιστά τη διαχείριση ιδιαίτερα δύσκολη για την κυβέρνηση Μόντι.
Ρήγμα εμπιστοσύνης
Η Ινδία αισθάνεται ότι οι ΗΠΑ επαναλαμβάνουν τα λάθη του παρελθόντος, επενδύοντας πολιτικά στο πακιστανικό κατεστημένο εις βάρος ενός σταθερού εταίρου. Η κρίση εμπιστοσύνης που προκαλείται ενδέχεται να έχει μακροχρόνιες συνέπειες στις διμερείς σχέσεις, παρά την πιθανότητα επίτευξης κάποιας προσωρινής εμπορικής συμφωνίας.
