Τους τελευταίους έξι μήνες, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ διεξήγαγε μια αδυσώπητη και δημόσια εκστρατεία υπέρ της μείωσης των επιτοκίων της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, περιλαμβάνοντας επιθέσεις ad hominem κατά του προέδρου Τζερόμ Πάουελ. Σε ομιλία του την Παρασκευή στο σημαντικότερο συνέδριο κεντρικών τραπεζών της χρονιάς, ο Πάουελ κράτησε χαμηλούς τόνους και επικεντρώθηκε στις μακροοικονομικές προοπτικές και στο πλαίσιο πολιτικής της κεντρικής τράπεζας, γυρίζοντας και το άλλο μάγουλο, όπως έχει κάνει επανειλημμένα κατά τη διάρκεια και των δύο προεδριών του Τραμπ.
Όμως, με την απόπειρα απόλυσης του μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου, Λίζα Κουκ, η επίθεση του Τραμπ στην ανεξαρτησία της Fed έχει πλέον περάσει από τη φλυαρία, στην πράξη. Ακόμη και αν οι προσπάθειες του Τραμπ αποτύχουν στο δικαστήριο, ήδη διαβρώνουν την πίστη ότι οι αξιωματούχοι της Fed μπορούν να εκπληρώσουν την εντολή του Κογκρέσου για σταθερές τιμές και μέγιστη απασχόληση, απαλλαγμένοι από πολιτική επιρροή. Ο Πάουελ πρέπει να στείλει ένα πολύ σαφές μήνυμα ότι ο θεσμός παραμένει ισχυρός και δεν μπορεί να εκφοβιστεί για να υποταχθεί. Μια γραπτή δήλωση της Fed την Τρίτη ήταν μια αρχή, αλλά δεν πάει αρκετά μακριά.
Σε μια επιστολή που δημοσιεύτηκε στο Truth Social τη Δευτέρα, ο Τραμπ είπε στην Κουκ ότι την απομακρύνει από το ρόλο της με βάση τους ισχυρισμούς ότι “ενδέχεται να έχει κάνει ψευδείς δηλώσεις” για δύο ακίνητα. Η κίνηση αυτή έρχεται σε ένα πλαίσιο στο οποίο ο Τραμπ και η ομάδα του διερευνούν ενεργά τρόπους για να επιτύχουν τον στόχο τους για χαμηλότερα επιτόκια. Σε άλλη ανάρτηση την Παρασκευή, ο Τραμπ είχε μοιραστεί μια εικόνα των επτά μελών του ΔΣ της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ με την ένδειξη “διορισμένοι από τον Μπάιντεν”* (τρεις) και “διορισμένοι από τον Τραμπ” (τρεις). Η Κουκ, θεωρητικά εκείνη που θα έλυνε την ισοπαλία, βρισκόταν στο κέντρο του γραφήματος με ένα κόκκινο Χ πάνω στο πρόσωπό της. Το όχι και τόσο διακριτικό υπονοούμενο ήταν ότι ο Τραμπ θα μπορούσε να αποκτήσει επιρροή στο ΔΣ εκτοπίζοντας την Κουκ. (Στην πραγματικότητα, είναι λίγο πιο περίπλοκο από αυτό, αλλά ο υπαινιγμός εξακολουθεί να είναι επικίνδυνος). Η Κουκ δήλωσε ότι ο πρόεδρος Τραμπ δεν έχει καμία εξουσία να την απολύσει.
Για τον Πάουελ, ήρθε η ώρα να αντιμετωπίσει άμεσα το θέμα, με επίσημο τρόπο. Πρώτον, θα πρέπει να απευθυνθεί προσωπικά στις κατηγορίες της Κουκ και να υποσχεθεί ότι η Fed θα το εξετάσει. Το 2021, ο Πάουελ ζήτησε από το Γραφείο του Γενικού Επιθεωρητή να επανεξετάσει τη συναλλακτική συμπεριφορά των αξιωματούχων της κεντρικής τράπεζας – σε ένα άλλο σκάνδαλο – και θα πρέπει να κάνει το ίδιο και στην υπόθεση Κουκ. Δεδομένων των ρυθμιστικών αρμοδιοτήτων της Fed, οι αξιωματούχοι της Fed θα πρέπει να τηρούν τα υψηλότερα πρότυπα ηθικής. Ταυτόχρονα, η Κουκ αξίζει μια δίκαιη εξέταση των στοιχείων προτού βιαστεί κανείς να κρίνει. Εν τω μεταξύ, ο Πάουελ θα πρέπει να παράσχει την πλήρη υποστήριξή του για την παραμονή της στο διοικητικό συμβούλιο, συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής της στην Ομοσπονδιακή Επιτροπή Ανοικτής Αγοράς (FOMC) για τον καθορισμό των επιτοκίων.
Δεύτερον, ο Πάουελ θα πρέπει να υποστηρίξει τους λόγους για τους οποίους οι Αμερικανοί και οι εκπρόσωποί τους στο Κογκρέσο θα πρέπει να συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη θεσμική ρύθμιση μιας ανεξάρτητης κεντρικής τράπεζας. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι χώρες με ανεξάρτητες κεντρικές τράπεζες απολαμβάνουν χαμηλότερο πληθωρισμό και βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και η παγκόσμια εξάπλωσή τους κατά τον τελευταίο μισό αιώνα συνέπεσε με σημαντική βελτίωση των μακροοικονομικών αποτελεσμάτων. Οι ΗΠΑ έχουν τις δικές τους ιστορικές εμπειρίες να αξιοποιήσουν για να κατανοήσουν γιατί η ανεξαρτησία είναι τόσο σημαντική: Η επιρροή του Ρίτσαρντ Νίξον στη Fed ήταν αυτή που συνέβαλε στο να δημιουργηθεί το σκηνικό για τον συντριπτικό στασιμοπληθωρισμό της δεκαετίας του 1970.
Σε ανακοίνωσή της την Τρίτη, η Fed επανέλαβε ότι οι διοικητές μπορούν να απομακρυνθούν μόνο “για σημαντικούς λόγους”. “Η μακρά θητεία και η προστασία της απομάκρυνσης των διοικητών χρησιμεύουν ως ζωτικής σημασίας εγγύηση, διασφαλίζοντας ότι οι αποφάσεις νομισματικής πολιτικής βασίζονται σε δεδομένα, οικονομική ανάλυση και στα μακροπρόθεσμα συμφέροντα του αμερικανικού λαού”, αναφέρεται στην ανακοίνωση. Όσον αφορά το θέμα της Κουκ, η Fed δήλωσε ότι “θα συμμορφωθεί με οποιαδήποτε δικαστική απόφαση”. Αλλά το κοινό πρέπει ακόμη να ακούσει από τον ίδιο τον Πάουελ για την οικονομική αξία της ανεξαρτησίας και την ικανότητα της Fed να διεξάγει τις δικές της αξιόπιστες έρευνες δεοντολογίας. Η Fed δεν έχει καμία πιθανότητα να καταπολεμήσει την ικανότητα εντυπωσιασμού του Τραμπ με ένα σύντομο δελτίο Τύπου.
Δεν είναι ακόμη σαφές πού ακριβώς θα καταλήξει το θέμα. Σε μια άλλη υπόθεση φέτος, το Ανώτατο Δικαστήριο επέτρεψε στον πρόεδρο Τραμπ να διώξει μέλη άλλων ανεξάρτητων οργανισμών, αλλά η απόφαση της πλειοψηφίας πρότεινε επίσης ότι η Fed είναι μια “μοναδικά δομημένη, οιονεί ιδιωτική οντότητα” που αποτελεί ειδική περίπτωση. Οι διοικητές της Fed μπορούν τεχνικά να απομακρυνθούν “για σημαντικό λόγο”, αλλά δεν ήταν άμεσα σαφές αν οι ισχυρισμοί που αφορούν προσωπικές υποθέσεις ακινήτων που αποκτήθηκαν πριν από την θητεία της Κουκ στη Fed θα πληρούσαν αυτό το νομικό πρότυπο. Ο δικηγόρος της Κουκ, Άμπε Ντέιβιντ Λόουελ, δήλωσε την Τρίτη ότι η εντολέας του θα καταθέσει αγωγή αμφισβητώντας την ενέργεια. “Ο πρόεδρος Τραμπ δεν έχει καμία εξουσία να απομακρύνει την κυβερνήτη της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ Λίζα Κουκ”, δήλωσε ο δικηγόρος. “Η προσπάθειά του να την απολύσει, βασιζόμενη αποκλειστικά σε μια επιστολή παραπομπής, στερείται οποιασδήποτε πραγματικής ή νομικής βάσης”.
Η επιτροπή καθορισμού των επιτοκίων της Fed αποτελείται από 12 μέλη με δικαίωμα ψήφου: επτά μέλη του διοικητικού συμβουλίου που επιλέγονται από τον πρόεδρο για 14ετή θητεία, καθώς και τον πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Νέας Υόρκης και τέσσερις άλλους προέδρους περιφερειακών τραπεζών με ετήσια θητεία ως ψηφοφόροι. Συνολικά, υπάρχουν 12 πρόεδροι περιφερειακών τραπεζών που επιλέγονται ανεξάρτητα από την επιρροή του Λευκού Οίκου, αν και όλοι υπόκεινται στην τελική έγκριση του διοικητικού συμβουλίου πριν από τον επαναδιορισμό τους (ο οποίος συμπτωματικά πρέπει να γίνει πριν από τον επόμενο Μάρτιο). Στη χειρότερη περίπτωση, οι διοικητές θα μπορούσαν τεχνικά να μπλοκάρουν τον επαναδιορισμό των προέδρων – ένα αποτέλεσμα που θα έδινε στον Τραμπ τη δυνατότητα να προχωρήσει σε πλήρη εξαγορά.
Αλλά ακόμη και αν έφτανε μέχρι εκεί, η θεσμική υποστήριξη παραμένει ισχυρή στη Fed, μεταξύ άλλων και μεταξύ των διορισμένων από τον Τραμπ. Αμφιβάλλω αν οι διοικητές θα ήταν πρόθυμοι να καταστρέψουν την φήμη και κληρονομιά τους για να υποκλιθούν στον Τραμπ. Αυτός είναι πιθανώς ο λόγος για τον οποίο η αντίδραση της αγοράς ήταν τόσο υποτονική. Η απόδοση του 2ετούς κρατικού ομολόγου υποχώρησε κατά 4 μονάδες βάσης την Τρίτη (υποδηλώνοντας κάποια πολύ μέτρια αύξηση της πιθανότητας βραχυπρόθεσμων μειώσεων των επιτοκίων) και η απόδοση του 30ετούς ομολόγου αυξήθηκε κατά περίπου 3 μονάδες βάσης (υποδηλώνοντας κάποια πολύ μέτρια αύξηση της πιθανότητας ότι η απερίσκεπτη νομισματική χαλάρωση θα οδηγήσει σε εντονότερο πληθωρισμό στο μέλλον). Κυρίως, η αγορά ποντάρει στο σενάριο ότι ο Τραμπ δεν θα μπορέσει να αναδιαμορφώσει δραματικά τη Fed ή να αλλάξει την πορεία της νομισματικής πολιτικής. Παρόλα αυτά, ο Τραμπ διεξάγει καθημερινά μια εκστρατεία εναντίον ενός θεσμού που έχει υπηρετήσει τους Αμερικανούς για δεκαετίες, και αυτό είναι ένα πρόβλημα από μόνο του.
Πολλοί οικονομολόγοι πιστεύουν ότι οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό είναι αυτοεκπληρούμενες προφητείες και ότι ο επίμονος πληθωρισμός τείνει να εδραιωθεί σε πληθυσμούς που τον θεωρούν δεδομένο. Για το λόγο αυτό, οι αξιόπιστες και ανεξάρτητες κεντρικές τράπεζες αποτελούν τεράστια προπύργια κατά του πληθωρισμού, επειδή το κοινό γνωρίζει ότι θα λάβουν δύσκολες αποφάσεις όταν έρθει η ώρα. Αν επιτραπεί στον Τραμπ να σπείρει αμφιβολίες, θα καταστήσει πολύ πιο δύσκολο να “ξεριζωθεί” και το τελευταίο πρόβλημα πληθωρισμού της Αμερικής σήμερα και στο μέλλον, ακόμη και αν παραμερίσουμε την ακραία πιθανότητα να πετύχει πράγματι ένα ευρύτερο “πραξικόπημα”. Για τον λόγο αυτό, ήρθε η ώρα ο Πάουελ να αρχίσει να αντιστέκεται: Δεν χρειάζεται να εμπλακεί άμεσα με τους τραμπουκισμούς του Τραμπ, αλλά δεν μπορεί επίσης να αφήσει τον πρόεδρο να έχει το πάνω χέρι στη συζήτηση.
*O Τραμπ ανέδειξε τον Πάουελ στη θέση του προέδρου, αλλά έκτοτε ο Μπάιντεν τον διόρισε εκ νέου. Και ο Τραμπ τον βλέπει τώρα ως εμπόδιο στην ατζέντα του.
Απόδοση – Επιμέλεια: Λυδία Ρουμποπούλου
