Παρά την απελευθέρωση των τελευταίων 20 Ισραηλινών ομήρων και την αποφυλάκιση περίπου 250 Παλαιστινίων κρατουμένων, η εκεχειρία στη Γάζα παραμένει εύθραυστη και η Χαμάς, αν και σοβαρά αποδυναμωμένη, δεν έχει ηττηθεί πλήρως.
Εκεχειρία ή ειρήνη;
Η πρόσφατη ανταλλαγή κρατουμένων εντάσσεται στο πλαίσιο εκεχειρίας και όχι ειρηνευτικής συμφωνίας. Οι εκεχειρίες, όπως επισημαίνεται, αποτελούν προσωρινές παύσεις βίας, χωρίς δεσμευτικούς μηχανισμούς επίλυσης διαφορών. Από το 1990 έχουν καταγραφεί περισσότερες από 230 εκεχειρίες, οι περισσότερες εκ των οποίων κατέρρευσαν.
Σύμφωνα με αναλυτές, οι πιο σταθερές εκεχειρίες συνοδεύονται από αφοπλισμό, μεταβατική διακυβέρνηση και μηχανισμούς εποπτείας. Το ερώτημα, ωστόσο, είναι αν και πώς η Χαμάς μπορεί να αφοπλιστεί, να απολέσει τη λαϊκή της επιρροή και να παραδώσει τον έλεγχο της Γάζας.
Αποδυναμωμένη αλλά ενεργή
Πριν από την επίθεση του 2023, η Χαμάς διέθετε περίπου 30.000 μαχητές. Από τους 66.000 Παλαιστινίους νεκρούς, γύρω στους 9.000 ήταν μέλη της Χαμάς ή της Παλαιστινιακής Ισλαμικής Τζιχάντ. Παρά τις απώλειες, οι αμερικανικές εκτιμήσεις αναφέρουν ότι η οργάνωση στρατολόγησε έως και 15.000 νέους μαχητές, γεγονός που σημαίνει πως η δύναμή της ενδέχεται να έχει αποκατασταθεί.
Η ανώτερη πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της έχει εξουδετερωθεί, όμως η οργάνωση αναδιοργανώνεται με αποκεντρωμένη δομή, επιλέγοντας ανταρτοπόλεμο μικρής κλίμακας. Σύμφωνα με την έκθεση ACLED του Σεπτεμβρίου, οι ένοπλες συγκρούσεις στη Γάζα μειώθηκαν κατά 65%, ενώ οι επιθέσεις με ρουκέτες σχεδόν μηδενίστηκαν. Παρ’ όλα αυτά, μικρές επιθέσεις και δολιοφθορές συνεχίζονται.
Ο αφοπλισμός και η αστάθεια
Ο αφοπλισμός της Χαμάς αποτελεί κομβικό στοιχείο του ειρηνευτικού σχεδίου των 20 σημείων του Προέδρου Τραμπ, ωστόσο δεν υπάρχουν ενδείξεις συμμόρφωσης. Αντιθέτως, η οργάνωση ανακτά εδάφη στη Γάζα και στοχοποιεί συνεργάτες του Ισραήλ.
Την ίδια ώρα, η Γάζα βυθίζεται σε εγκληματικότητα. Πολλές ένοπλες ομάδες και συμμορίες έχουν αναδειχθεί, με πιο γνωστή την φιλοϊσραηλινή πολιτοφυλακή “Popular Forces”, που δρα κυρίως στη Ράφα. Η ομάδα, αν και αντιτίθεται στη Χαμάς, κατηγορείται για διακίνηση ναρκωτικών και λεηλασίες ανθρωπιστικής βοήθειας.
Ακόμη κι αν η Χαμάς καταθέσει τα όπλα, η Γάζα παραμένει πεδίο ανομίας και αντιπαλότητας, με τη σταθεροποίηση να φαντάζει δύσκολη.
Η λαϊκή υποστήριξη καθορίζει το μέλλον
Η κοινωνική βάση της Χαμάς παραμένει ανθεκτική, ιδιαίτερα στη Δυτική Όχθη. Δημοσκόπηση του Παλαιστινιακού Κέντρου Πολιτικής Έρευνας (Μάιος 2025) δείχνει ότι 58% των κατοίκων της Γάζας διαφωνούν με την επίθεση του 2023, αλλά η οργάνωση διατηρεί σημαντική υποστήριξη στη Δυτική Όχθη.
Το 85% των Παλαιστινίων στη Δυτική Όχθη αντιτίθεται στον αφοπλισμό της Χαμάς, έναντι 64% στη Γάζα, ενώ η απομάκρυνση της ηγεσίας συγκεντρώνει λιγότερη αποδοχή στη Δυτική Όχθη (71%) απ’ ό,τι στη Γάζα (51%).
Παρά την αποδυνάμωση και την αποδιοργάνωση, η Χαμάς παραμένει πολιτικά παρούσα και στρατιωτικά ενεργή, αποτελώντας σημαντικό παράγοντα στη μεταπολεμική Γάζα. Η επιστροφή των ομήρων είναι βήμα προόδου, όμως η ειρήνη εξακολουθεί να απέχει.
