Ήταν θέμα χρόνου. Όταν έρχονται κοντά δύο τόσο μεγάλα «εγώ» η σύγκρουση είναι αναπόφευκτη. Τη ρήξη Τραμπ – Μασκ την περίμεναν λοιπόν πολλοί. Αυτό που δεν περίμεναν ήταν να έχει τέτοια ένταση, τοξικότητα και τόσο σοβαρές απειλές.
Ο Έλον Μασκ τράβηξε τα πράγματα στα άκρα, σχολιάζοντας ότι ο Τραμπ δεν θα είχε εκλεγεί χωρίς εκείνον και αφήνοντας υπονοούμενα για τις σχέσεις του Αμερικανού προέδρου με τον Τζέφρι Επστάιν. Η απάντηση του Τραμπ; Απείλησε να ακυρώσει τα κρατικά συμβόλαια και τις επιδοτήσεις προς τις εταιρείες του δισεκατομμυριούχου επιχειρηματία.
Η διαμάχη έχει ήδη επηρεάσει τις αγορές – με τη μετοχή της Tesla να κάνει βουτιά έως και 15% – και εγείρει σοβαρά ερωτήματα για τις επιπτώσεις που θα είχε η πιθανή ρήξη στην αμερικανική οικονομία, την άμυνα και τη διαστημική πολιτική των ΗΠΑ.
Το μέγεθος των κρατικών συνεργασιών
Σύμφωνα με στοιχεία του FedScout και των «New York Times», οι εταιρείες του Μασκ έχουν λάβει περισσότερα από 38 δισ. δολάρια από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση την τελευταία 20ετία, είτε μέσω άμεσων συμβολαίων, είτε με τη μορφή επιχορηγήσεων, δανείων και φορολογικών πιστώσεων.
Η SpaceX αποτελεί τον βασικότερο αποδέκτη αυτών των συνεργασιών:
- Μόνο το 2024, έλαβε 3,8 δισ. δολάρια σε κρατικά συμβόλαια
- Από το 2008 έως σήμερα, η συνολική αξία των συμβολαίων της με τη NASA, την Πολεμική Αεροπορία και άλλες υπηρεσίες ξεπερνά τα 20 δισ. δολάρια
- Η εταιρεία είναι ο μοναδικός πάροχος που μπορεί αυτή τη στιγμή να μεταφέρει αστροναύτες και φορτία στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.
- Έχει αποκλειστικό συμβόλαιο για την αποσυναρμολόγηση του ISS το 2030, ένα κρίσιμο έργο για την αποφυγή ατυχήματος με το μεγαλύτερο τεχνητό αντικείμενο σε τροχιά.
- Επιπλέον, η SpaceX συμμετέχει στον σχεδιασμό της αποστολής Artemis για την επιστροφή των ΗΠΑ στη Σελήνη, έχοντας αναλάβει τον σχεδιασμό και την κατασκευή της σεληνιακής πλατφόρμας προσγείωσης με το σύστημα Starship. Η Blue Origin έχει επίσης σύμβαση, όμως θεωρείται ότι θα καθυστερήσει τουλάχιστον 7-10 χρόνια.
Παράλληλα, η SpaceX είναι κρίσιμη και για το αμερικανικό υπουργείο Άμυνας, αφού:
- Αναλαμβάνει την εκτόξευση φορτίων εθνικής ασφαλείας, με τον στόλο των Falcon 9 και Falcon Heavy.
- Παρέχει το δορυφορικό σύστημα Starlink, ενώ η στρατιωτική του εκδοχή (Starshield) έχει υιοθετηθεί για αποκλειστική χρήση από τον στρατό των ΗΠΑ.
Οι επιδοτήσεις προς την Tesla
Αντίθετα, η Tesla δεν εξαρτάται τόσο από άμεσα κρατικά συμβόλαια. Από το 2008 έως το 2024, έχει λάβει λιγότερα από 42 εκατ. δολάρια σε απευθείας συμβάσεις.
Ωστόσο, η εταιρεία επωφελείται σε μεγάλο βαθμό από:
- Φορολογικές πιστώσεις έως 7.500 δολάρια ανά ηλεκτρικό όχημα για τους καταναλωτές.
- Επιδότηση για όλα τα μισθωμένα οχήματα μέσω του εμπορικού σκέλους του IRS.
- Επιδοτήσεις για εγκαταστάσεις ηλιακής ενέργειας και Powerwall.
- Πώληση πιστώσεων εκπομπών ρύπων σε άλλους κατασκευαστές αυτοκινήτων, με στήριξη από την Καλιφόρνια, την Ε.Ε. και σε μικρότερο βαθμό την ομοσπονδιακή κυβέρνηση.
Οι συνέπειες πιθανής ακύρωσης
Η ακύρωση των συμβολαίων με τη SpaceX θα προκαλούσε εκτεταμένες επιπτώσεις:
- Ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός θα κινδύνευε να μείνει χωρίς μεταφορά πληρωμάτων και προμηθειών, ενώ θα ήταν αδύνατη η ασφαλής αποσυναρμολόγησή του το 2030.
- Η αποστολή Artemis θα αντιμετώπιζε σοβαρές καθυστερήσεις, ενδεχομένως αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο στο κινεζικό διαστημικό πρόγραμμα.
- Η ασφάλεια των ΗΠΑ στο Διάστημα θα επηρεαζόταν, καθώς η United Launch Alliance αντιμετωπίζει προβλήματα πιστοποίησης του νέου πυραύλου της και δεν είναι έτοιμη να αναλάβει το σύνολο των αποστολών.
- Οι στρατιωτικές επικοινωνίες μέσω Starlink/Starshield θα έπρεπε να αντικατασταθούν με εναλλακτικά –και πιθανώς ακριβότερα ή λιγότερο αξιόπιστα– δίκτυα.
- Για την Tesla, ο βασικός κίνδυνος δεν είναι η απώλεια συμβολαίων αλλά η αυστηροποίηση του ρυθμιστικού πλαισίου.
Η κυβέρνηση θα μπορούσε:
- Να παγώσει την έγκριση των συστημάτων Full Self Driving και Autopilot μέσω της NHTSA.
- Να καθυστερήσει την ανάπτυξη του Starship και την επέκταση των εγκαταστάσεων της SpaceX μέσω της FAA.
- Να περιορίσει ή να καταργήσει τις φορολογικές πιστώσεις για EVs, πλήττοντας τη ζήτηση.
Πολιτικό και γεωπολιτικό κόστος
Παρότι ο Τραμπ υποστηρίζει ότι η ακύρωση των συμβολαίων θα εξοικονομήσει «δισεκατομμύρια», το κόστος μιας τέτοιας απόφασης πιθανόν να ξεπεράσει τα οφέλη. Οι υπηρεσίες που παρέχει η SpaceX είναι ταχύτερες, φθηνότερες και πιο αξιόπιστες από όσες προσφέρουν ανταγωνιστές ή κρατικοί φορείς, γεγονός που εξηγεί γιατί η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν είχε προχωρήσει σε ανάλογες κινήσεις, παρ’ όλο που δέχθηκε επικρίσεις από την Αριστερά.
Η διακοπή αυτών των συνεργασιών θα συνιστούσε στρατηγικό λάθος, προειδοποιούν ειδικοί, εκτός αν αντικατασταθούν άμεσα από αντίστοιχες λύσεις – κάτι που αυτή τη στιγμή δεν φαίνεται ρεαλιστικό.
