Η επανάσταση στις άμεσες πληρωμές ήρθε για να μείνει και εγκαινιάζει μια νέα εποχή στα payments, με τις αλλαγές να είναι συνεχόμενες, καθώς σημαντικές εξελίξεις αλλάζουν το τοπίο της καθημερινής συναλλακτικότητας.
Τον τελευταίο καιρό παρατηρούμε έναν καταιγισμό έργων και νομοθεσιών ανέφερε στον Φιλελεύθερο ο Μάριος Νικολάου, ανώτερος λειτουργός στον Σύνδεσμο Τραπεζών, που σχετίζονται με τις ηλεκτρονικές πληρωμές, σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Το τι καινούργιο έρχεται στην καθημερινότητά μας, πόσο θα επηρεάσει τη ζωή μας και ποια είναι τα χρονοδιαγράμματα εφαρμογής τους, αναλύει ο κ. Νικολάου στον Φιλελεύθερο, έχοντας ακόμα μία ιδιότητα: ειδικός για θέματα πληρωμών και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Πληρωμών, εκπροσωπώντας τον συνασπισμό Ελλάδας, Κύπρου, Ιρλανδίας και Πορτογαλίας.
Σύμφωνα με τον κ. Νικολάου, τα κυριότερα έργα/νομοθεσίες από τις τράπεζες είναι:
– Ο κανονισμός άμεσων πληρωμών (Instant Payments Regulation – IPR), που εγκρίθηκε από τα κράτη μέλη της ΕΕ στις 9 Απριλίου 2024. Στόχος του, η θεσμοθέτηση μιας πρωτοβουλίας που εισήγαγε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Πληρωμών, γνωστή και ως άμεσες πληρωμές SEPA (SEPA Instant Credit Transfers – ICT).
Κάποιες πρόνοιες του κανονισμού, όπως για παράδειγμα η υποχρέωση για λήψη άμεσων πληρωμών από τις τράπεζες, έχει ήδη μπει σε εφαρμογή από τις 9 Ιανουαρίου 2025, ενώ κάποιες άλλες πρόνοιες (όπως για παράδειγμα η υποχρέωση για αποστολή ICT), αναμένεται να εφαρμοστούν μέχρι τις 9 Οκτωβρίου 2025.
Σύμφωνα με τον κανονισμό, όλες οι άμεσες πληρωμές ICT (εντός και εκτός Κύπρου) θα πρέπει να διεκπεραιώνονται και να μεταφέρονται από τον λογαριασμό του πληρωτή στον λογαριασμό του δικαιούχου μέσα σε 10 δευτερόλεπτα, οποιαδήποτε στιγμή, και από οποιαδήποτε τράπεζα εντός της ζώνης του SEPA.
Ο κανονισμός δεν προβλέπει ανώτατο όριο για τις άμεσες πληρωμές και αφήνει τους οργανισμούς διεκπεραίωσης συναλλαγών (συμπεριλαμβανομένων και των τραπεζών) να καθορίσουν τα δικά τους όρια ανά συναλλαγή.
Η ζώνη του SEPA περιλαμβάνει τα 28 κράτη μέλη της ΕΕ, καθώς και άλλα 10 κράτη εντός και εκτός ΕΕ, μεταξύ αυτών η Ελβετία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Ο κανονισμός IPR εντάσσεται στις ευρύτερες προσπάθειες της ΕΕ για τη δημιουργία ενός ενιαίου, πιο ολοκληρωμένου και αποδοτικού συστήματος πληρωμών σε όλη την Ευρώπη, το οποίο θεωρείται καθοριστικό εργαλείο για την οικονομική ανάπτυξη και ενίσχυση των διασυνοριακών συναλλαγών.
Ο κανονισμός ορίζει κανόνες, απαιτήσεις και διαδικασίες για την υιοθέτηση των άμεσων πληρωμών με αποτελεσματικό τρόπο προς όφελος όλων των εμπλεκομένων μερών, δηλαδή τραπεζών, επιχειρήσεων, καταναλωτών και κυβέρνησης.
Πληρωμές τύπου Revolut
Οι άμεσες πληρωμές ICT θεωρούνται σημαντική τεχνολογική καινοτομία στον κόσμο των πληρωμών, καθώς προσφέρουν στις τράπεζες ευκαιρίες ανάπτυξης νέων προϊόντων και υπηρεσιών. Ένα παράδειγμα αποτελεί η προαιρετική χρήση εφαρμογών πληρωμών μέσω του κινητού τηλεφώνου, όπου ο αριθμός τηλεφώνου του Δικαιούχου θα χρησιμοποιείται σε ηλεκτρονική πλατφόρμα ως εναλλακτική του IBAN για τη διαπεραίωση μιας πληρωμής. Αυτή η μέθοδος επιτρέπει στους πελάτες των τραπεζών να πραγματοποιούν πιο εύκολες και ταχύτερες πληρωμές χωρίς να χρειάζεται να εντοπίζουν και να καταχωρούν τον μακροσκελή, IBAN του δικαιούχου.
Στην παρούσα φάση τα μέλη του Συνδέσμου εξετάζουν τις παραμέτρους για τη δημιουργία εγχώριας ηλεκτρονικής πλατφόρμας (τύπου Revolut) για διεκπεραίωση πληρωμών μέσω του αριθμού του κινητού τηλεφώνου.
Σημειώνεται ότι το εν λόγω προϊόν προσφέρεται ως επιπρόσθετη υπηρεσία στους πελάτες των τραπεζών, αφού η δημιουργία του δεν είναι υποχρεωτική από τον Κανονισμό. Αναμένεται να προσφερθεί στην αγορά περί τα τέλη του 2025 ή αρχές του 2026. Μια ακόμη σημαντική διάταξη του IPR είναι η «επαλήθευση δικαιούχου» (Verification of Payee – VOP), η οποία βάσει κανονισμού, αναμένεται να εφαρμοστεί από τις τράπεζες, έως τις 9 Οκτωβρίου 2025.
Το VOP απαιτεί από τις τράπεζες να επιβεβαιώνουν ότι το όνομα του δικαιούχου ταιριάζει με τα στοιχεία του λογαριασμού πριν οι πελάτες τους εκτελέσουν μία συναλλαγή. Αυτό το επιπλέον μέτρο ασφαλείας συμβάλλει στην αποτροπή απάτης και λαθών, αφού ενημερώνει άμεσα τους χρήστες για τυχόν ασυμφωνίες, πριν την ολοκλήρωση της πληρωμής.
Τον Ιούνιο του 2023 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε δύο σημαντικές νομοθετικές προτάσεις η οποίες αφορούν: την τρίτη οδηγία για τις Υπηρεσίες Πληρωμών (PSD3) και (2) τον κανονισμό για τις Υπηρεσίες Πληρωμών (PSR). Οι πρωτοβουλίες αυτές στοχεύουν στη βελτίωση της ευρωπαϊκής αγοράς πληρωμών, βασιζόμενες στα θεμέλια της οδηγίας PSD2, με σκοπό την εναρμόνιση και τη μείωση εθνικών διαφορών σε θέματα ηλεκτρονικών πληρωμών.
Τι εξυπηρετούν
Ποιοι είναι οι στόχοι της οδηγίας PSD3 και του κανονισμού PSR, εξηγεί ο κ. Νικολάου.
Καταπολέμηση της απάτης στις πληρωμές: Εφαρμογή μέτρων για ανίχνευση και αποτροπή υπόπτων δραστηριοτήτων.
Ενίσχυση των δικαιωμάτων των καταναλωτών: Παροχή μεγαλύτερης διαφάνειας και ελέγχου στις συναλλαγές.
Ενίσχυση του ανταγωνισμού: Ίδιοι κανόνες για τράπεζες και μη τραπεζικά ιδρύματα πληρωμών (Payment Institutions and E-money institutions – PIs & EMIs)
Προώθηση του Open Banking: Ενίσχυση του καταμερισμού των δεδομένων των πελατών (όπως οι καταναλωτικές τους συνήθειες) ανάμεσα σε τράπεζες και ιδρύματα πληρωμών, με ασφαλή τρόπο.
Διασφάλιση διαθεσιμότητας μετρητών: Εγγύηση πρόσβασης σε μετρητά μέσω ΑΤΜ και άλλων καναλιών.
Εναρμόνιση της αγοράς πληρωμών: Μείωση εθνικών αποκλίσεων και δημιουργία ενιαίας αγοράς πληρωμών εντός της ΕΕ.
Ως προς τις βασικές διαφορές μεταξύ PSD3 και PSR είναι οι εξής:
PSD3 (οδηγία): Ασχολείται κυρίως με την αδειοδότηση και τη λειτουργία των παρόχων υπηρεσιών πληρωμών. Πρέπει να ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο της κάθε χώρας μέλους, με περιθώριο προσαρμογής.
PSR (κανονισμός): Έχει άμεση εφαρμογή σε όλα τα κράτη μέλη χωρίςπεριθώριο προσαρμογής. Περιλαμβάνει κανόνες για τη διαφάνεια, τιςσυναλλαγές και τη διαχείριση κινδύνων.
Επιπτώσεις για εμπλεκόμενους
Καταναλωτές: Ασφαλέστερες και πιο διαφανείς υπηρεσίες πληρωμών. Ενισχυμένος έλεγχος πρόσβασης σε λογαριασμούς και νέα μέτρα αυθεντικοποίησης πελατών, πριν την εκτέλεση της πληρωμής.
Τράπεζες και πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών: Απαιτήσεις για τεχνική ενίσχυση, αυστηρά πρότυπα συμμόρφωσης, και αυξημένη ευθύνη σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης.
Τα νομοσχέδια για το PSD3 και PSR βρίσκονται υπό επεξεργασία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και Συμβούλιο. Η τελική τους μορφή αναμένεται στο τέλος του 2025. Η εφαρμογή τους προβλέπεται εντός του 2027 λαμβάνοντας υπόψη ότι θα προηγηθεί μεταβατική περίοδος 18 μηνών μετά την τελική έγκρισή τους.
