Εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη γύρω από τη δικαιοσύνη και την πορεία του νομικού επαγγέλματος παραχώρησε στο Forbes o Πρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, Δρ Χρίστος Κληρίδης. Κάνει αναφορά στη νέα καθυστέρηση που προκύπτει στην μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης δείχνοντας τους υπαίτιους της. Σημειώνει ότι ερευνώνται όλες οι πτυχές της εμπλοκής δικηγορών και δικηγορικών γραφείων στο σκάνδαλο των «χρυσών διαβατήριων». Αναλύει τα προβλήματα που πρόεκυψαν για τα κυπριακά δικηγορικά γραφεία από τις κυρώσεις που επέβαλε η ΕΕ στην Ρωσία λόγω της εισβολής στην Ουκρανία και εξηγεί τη χρησιμότητα της δημιουργίας του Κυπριακού Κέντρου Διαιτησίας και διαμεσολάβησης.
Ποιο είναι το μεγαλύτερο στοίχημα – στόχος που καλείται ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος να πετύχει στο άμεσο μέλλον;
Υπάρχουν αρκετά θέματα που βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη του Π.Δ.Σ. Το μεγαλύτερο στοίχημα είναι η υλοποίηση της μεταρρύθμισης. Η ημερομηνία έναρξης της μεταρρύθμισης κανονικά είναι Ιανουάριος του 2023 πλην όμως φαίνεται ότι θα υπάρξει μία μικρή καθυστέρηση στην υλοποίηση του στόχου. Τούτο δυστυχώς οφείλεται σε δύο παράγοντες. Πρώτον, σύμφωνα με ενημέρωση της οποίας έτυχα, δεν έγιναν οι απαραίτητες ενέργειες για στελέχωση του νέου Εφετείου από το κατάλληλο και επαρκές διοικητικό προσωπικό. Τούτο βαρύνει την κυβέρνηση, η οποία όφειλε να είχε λάβει τα μέτρα της έχοντας υπόψη ότι η νομοθεσία ψηφίστηκε περί τα μέσα Ιουλίου του 2022. Ο δεύτερος λόγος είναι το αίτημα του Ανωτάτου Δικαστηρίου να υπάρξει αναβολή μέχρι την 1/7/2023 για την έναρξη λειτουργίας του νέου εφετείου, του νέου Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου και του νέου Ανωτάτου Δικαστηρίου. Και πάλι θεωρώ ότι, από την στιγμή που ο νόμος δημοσιεύθηκε αρχές Αυγούστου του 2022 στην Επίσημη Εφημερίδα, υπήρχε ικανοποιητικός χρόνος για επίσπευση των διαδικασιών, δηλαδή την σύγκληση του πρώτου Ανωτάτου Δικαστικού και Γνωμοδοτικού Συμβουλίου, κατάρτισή του σε σώμα, προκήρυξη των 21 θέσεων και συμπλήρωση των συνεντεύξεων εντός Σεπτεμβρίου, το αργότερο μέχρι αρχάς Οκτωβρίου, με αποφάσεις για διορισμό το αργότερο μέχρι τέλος Οκτωβρίου. Από εκεί και πέραν, κενωθείσες θέσεις Προέδρων, Ανώτερων, Επαρχιακών και Επαρχιακών, που είναι το απότοκο διορισμού κάποιων Προέδρων στις θέσεις του εφετείου και του νέου Ανωτάτου Συνταγματικού και ή Ανωτάτου Δικαστηρίου, μπορούσε να συμπληρωθούν, αν όχι μέχρι τέλος Δεκεμβρίου, το αργότερο μέχρι τέλος Ιανουαρίου, οπότε δεν θα χρειαζόταν η οποιαδήποτε αναβολή. Υπήρξαν καθυστερήσεις αλλά δεν είναι και το τέλος του κόσμου.
Μοιραία λοιπόν οδηγούμαστε στην υλοποίηση της μεταρρύθμισης με κάποια καθυστέρηση και ελπίζουμε ότι δεν θα υπάρξει μακρά καθυστέρηση. Το Ανώτατο ζήτησε μέχρι την 1η Ιουλίου. Ο Π.Δ.Σ. υπό τις περιστάσεις δεν μπορούσε παρά να συγκατατεθεί σε παράταση αλλά ζήτησε να επισπευσθεί ο χρόνος έναρξης λειτουργιών του νέου Εφετείου και τρων τριτοβάθμιων δικαστηρίων. Θεωρώ ότι αυτό είναι εφικτό, φτάνει να υπάρχει θέληση και συνέργεια όλων των εμπλεκομένων.
Που βρισκόμαστε με την πολυαναμενόμενη μεταρρύθμιση της κυπριακής δικαιοσύνης; Πιστεύετε ότι υπάρχει ακόμη δρόμος να διανύσουμε;
Σε σχέση με την μεταρρύθμιση της δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας δικαιοδοσίας, τα προβλήματα τα οποία υπάρχουν αυτή την στιγμή είναι αυτά που ανέφερα πιο πάνω. Εξακολουθούν να υπάρχουν όμως διάφορα προβλήματα που αφορούν την πρωτοβάθμια δικαιοδοσία όπου και ο μεγαλύτερος αριθμός των υποθέσεων, δηλαδή στα επαρχιακά και ειδικά δικαστήρια. Εδώ δυστυχώς οι ρυθμοί με τους οποίους κινούνται οι αρμόδιοι φορείς είναι χελώνας. Π.χ. έχουν κάνει «κοιλιά» θέματα που αφορούν την εξ αποστάσεως ακρόαση υποθέσεων (ODR), την μαγνητοφώνηση και απομαγνητοφώνηση των πρακτικών, την δημιουργία δικαστηρίων για επίλυση μικρών απαιτήσεων, θέματα που αφορούν διορισμό πρόσθετων συνταξιούχων δικηγόρων και ή δικηγόρων με πείρα για να επιληφθούν υποθέσεων οι οποίες είναι καθυστερημένες, εξεύρεση κατάλληλων γραφείων των προσθέτων δικαστών, παραπομπή υποθέσεων σε διαιτησία και διαμεσολάβηση. Λυπούμαι να παρατηρήσω ότι, για όλα αυτά τα θέματα, αντί οι αρμόδιοι φορείς να ενεργούν με ταχύτητα που επιβάλλεται υπό τας περιστάσεις, ενόψει του ότι η κυπριακή δικαιοσύνη είναι στον χάρτη των χωρών με τραγικές επιδόσεις όσον αφορά την επίλυση αστικών υποθέσεων και υποθέσεων διοικητικού δικαίου, κινούμαστε έως σαν να μην συμβαίνει κάτι. Έπρεπε όλοι να είχαν σηκώσει τα μανίκια τους και να δούλευαν αν είναι δυνατόν με υπερωρίες για να μπορέσουμε να καλύψουμε απολεσθέντα χρόνο. Υπάρχει ακόμα αρκετός δρόμος να διανύσουμε. Η ίδρυση υπηρεσίας δικαστηρίων τροχοδρομήθηκε αλλά δεν αναμένεται να λειτουργήσει κατά την εκτίμησή μου πριν το τέλος του 2023, πιθανόν του 2024, και οι θεσμοί πολιτικής δικονομίας αναμένεται να τεθούν σε εφαρμογή το 2023 τον Σεπτέμβριο.
Ο Π.Δ.Σ. πιέζει προς πάσα κατεύθυνση σχεδόν επί καθημερινής βάσεως για επίσπευση των διαδικασιών. Δυστυχώς στην Κύπρο επείγοντα θέματα κυλούν με ρυθμούς χελώνας.
ΚΥΡΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΡΩΣΙΑ
Πόσο μας «μπλοκάρουν» τα πακέτα των κυρώσεων εναντίων της Ρωσίας που αποφάσισε η Ευρωπαϊκή Ένωση όσον αφορά και τα δικηγορικά γραφεία;
Τα πακέτα κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας έχουν επηρεάσει ασφαλώς και τα δικηγορικά γραφεία, ιδιαίτερα αυτά τα οποία ασχολούνταν με πελατεία από την Ρωσία. Καταρχάς επηρεάστηκαν γραφεία τα οποία είχαν σαν πελάτες Ρώσους οι οποίοι μπήκαν ονομαστικά στον κατάλογο κυρώσεων. Περαιτέρω, γραφεία τα οποία διαχειρίζονται εταιρείες ρωσικών συμφερόντων έχουν επηρεαστεί, καθ’ ότι, δεν είναι δυνατή η παροχή υπηρεσιών υπό μορφή γνωματεύσεων, τις οποίες Ρώσοι υπήκοοι οι οποίοι κατοικούν στη Ρωσία και ελέγχουν τις εταιρείες αυτές, ή δικηγόροι στη Ρωσία που ενεργούν για λογαριασμό τους ή δια λογαριασμό ρωσικών οντοτήτων θα μπορούσαν να ζητήσουν. Απευθείας νομικές συμβουλές για θέματα που αφορούν την διαχείριση των εταιρειών αυτών από δικηγορικά γραφεία στην Κύπρο που εξυπηρετούν αυτή την πελατεία επηρεάστηκαν.
Πρόβλημα δημιουργήθηκε επίσης και με διεθνή καταπιστεύματα, δεδομένου ότι, αρχικά, ζητήθηκε η εκκαθάριση των καταπιστευμάτων αυτών εφόσον δικαιούχοι ήταν Ρώσοι κάτοικοι Ρωσίας και ή οντότητες με έδρα τους την Ρωσία. Δόθηκαν κάποιες παρατάσεις τώρα αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν δυσλειτουργικά προβλήματα σε σχέση με τα διεθνή καταπιστεύματα που έχουν Ρώσους κάτοικους Ρωσίας ή με έδρα τους την Ρωσία δικαιούχους.
Επίσης ο τομέας της ναυτιλίας και τα γραφεία που τον εξυπηρετούν θα αντιμετωπίσουν προβλήματα σε σχέση με τις μεταφορές από πλοία με κυπριακή σημαία πετρελαίου ή αερίου ακόμα και σε χώρες της ανατολής. Τούτο εφόσον θα ισχύει συγκεκριμένη τιμή πώλησης και διάθεσης ρωσικού αερίου και ή πετρελαίου. Επηρεάζεται ένας σχετικά μικρός αριθμός γραφείων που προσέφεραν αυτού του είδους τις υπηρεσίες κυρίως μεγάλων δικηγορικών γραφείων. Η πλειοψηφία των δικηγορικών γραφείων δεν θα επηρεαστούν άμεσα από τα μέτρα και τους περιορισμούς αλλά σίγουρα θα περιοριστούν έμμεσα λόγω του αντίκτυπου στην οικονομία του Ρωσο-Ουκρανικού πολέμου.
ΠΟΙΝΕΣ ΓΙΑ ΤΑ «ΧΡΥΣΑ ΔΙΑΒΑΤΗΡΙΑ»
Πόσο μακριά είναι η ολοκλήρωση της εσωτερικής έρευνας του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου αναφορικά με το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα και ποια είναι τα ευρήματά της;
Ο Π.Δ.Σ. έχει προχωρήσει με εντατικούς ρυθμούς στις έρευνές του για το επενδυτικό πρόγραμμα των λεγόμενων χρυσών διαβατηρίων. Έχει εκδικάσει ένα αρκετά μεγάλο αριθμό υποθέσεων, έχουν επιβληθεί πρόστιμα και εισπραχθεί πολλών δεκάδων χιλιάδων ευρώ, συγκεκριμένα πέραν των 100.000, πλησιέστερο προς τις 200.000 σε διάφορα δικηγορικά γραφεία. Τα βασικά εμπλεκόμενα δικηγορικά γραφεία έχουν ήδη ερευνηθεί, έχουν προσαχθεί κατηγορίες και συνεχίζει η εκδίκαση των υποθέσεων με στόχο μέχρι το τέλος του χρόνου να βρισκόμαστε πολύ κοντά στην συμπλήρωση των ερευνών μας.
Όπως έχω πει πολλές φορές, εμπλέκεται ένας σχετικά μικρός αριθμός γραφείων σε μεγάλο αριθμό διαβατηρίων, αρκετά δε γραφεία έχουν περάσει με επιτυχία των έλεγχο δεδομένου ότι δεν διαπιστώθηκε κάτι επιλήψιμο από την έρευνα. Σε κάποια γραφεία έχουν γίνει γραπτές συστάσεις για περαιτέρω ενίσχυση των διαδικασιών που ακολουθούν γενικότερα για θέματα που αφορούν το AML και KYC. Το σημαντικό είναι ότι στάλθηκε το μήνυμα ότι ο Π.Δ.Σ. είναι σοβαρό watchdog τήρησης των διαδικασιών και της νομοθεσίας αλλά παράλληλα είναι και αρωγός και σύμβουλος στα γραφεία με στόχο να βελτιώσουν τους ελέγχους και την ποιότητα προσφοράς υπηρεσιών στον τομέα αυτό.
ΕΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ
Ποια είναι η χρησιμότητα στη δημιουργία του κυπριακού κέντρου διαιτησίας και διαμεσολάβησης και ποιο ρόλο θα επιτελέσει;
Η χρησιμότητα από την δημιουργία του Κυπριακού Κέντρου Διαιτησίας και Δια- μεσολάβησης είναι τεράστια. Επιτέλους, ο Π.Δ.Σ. έχει ένα επίσημο όργανο το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για επίλυση διαφορών από εμπειρογνώμονες , δικηγόρους οι οποίοι κατέχουν τα προσόντα για να είναι διαιτητές. Ένας μεγάλος αριθμός υποθέσεων μπορεί να επιλυθεί μέσα από την διαδικασία διαμεσολάβησης και διαιτησίας από το Κέντρο. Σύμφωνα με το περί Δικαστηρίων Νόμο 14/60, άρθρο 36, σε οποιαδήποτε πολιτική διαδικασία υπάρχει η δυνατότητα παραπομπής της εκδίκασης της διαφοράς σε διαιτησία όπου η επίδικη διαφορά προϋποθέτει μακράν εξέταση εγγράφων ή επιστημονική ή επιτόπιο έρευνα ή η επίδικη διαφορά αφορά ζητήματα λογαριασμών. Οι πρόνοιες αυτές του άρθρου 36 θα πρέπει να διευρυνθούν με τροποποίηση ούτως ώστε να παρέχεται στο δικαστήριο η δυνατότητα παραπομπής σε διαιτησία και σε άλλες περιπτώσεις.
Σαν Πρόεδρος είχα ζητήσει από την αρμόδια Επιτροπή Διαιτησίας και Διαμεσολάβησης να εξετάσει το θέμα τροποποίησης και διεύρυνσης του άρθρου 36 του Νόμου ούτως ώστε μελλοντικά τα δικαστήρια να έχουν ευρύτερη εξουσία παραπομπής επίλυσης διαφόρων θεμάτων σε διαιτησία. Θα πρέπει επίσης να γίνουν πιλοτικά προγράμματα στα δικαστήρια παραπομπής διαφορών σε διαιτησία και ή δια- μεσολάβησης και να θεσπιστούν σχετικοί κανονισμοί για διαμεσολάβηση οι οποίοι εκκρεμούν εδώ και πολύ καιρό.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Υπάρχει εναλλακτική επίλυση επιχειρηματικών διαφόρων
Πρόσφατα αναφερθήκατε σε δύο προτάσεις νόμου που επεξεργάζεστε αυτή την χρονική περίοδο, ποιες είναι οι προτάσεις και που αποσκοπούν;
Ο Π.Δ.Σ. περαιτέρω έθεσε ενώπιον του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Γενικής Εισαγγελίας πρόταση νόμου για αλλαγή και τροποποίηση του περί Δικηγόρων Νόμο. Η επεξεργασία του νομοσχεδίου από το Υπουργείο Δικαιοσύνης βρίσκεται στα τελικά του στάδια. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο αυτό, το μητρώο δικηγόρων που τηρεί το Ανώτατο Δικαστήριο θα μεταφερθεί στο Συμβούλιο του Π.Δ.Σ. και όσοι δικηγόροι είναι εγγεγραμμένο σε αυτό ή θα εγγραφούν μελλοντικά, θα είναι υπόχρεοι να καταβάλλουν ένα ετήσιο δικαίωμα και θα δύνανται, εφόσον θα παρακολουθούν ορισμένες ώρες διδασκαλίας στο πλαίσιο της δια βίου εκπαίδευσης, να εγγράφονται στο μητρώο των ασκούντων την δικηγορία. Σε περίπτωση παράλειψης καταβολής του ετήσιου δικαιώματος και ή συμπλήρωσης των ωρών, δεν θα υπάρχει το δικαίωμα αυτό, εκτός εάν καταβληθούν τα οφειλόμενα και επιπρόσθετα συμπληρωθούν οι ώρες διδασκαλίας.
Περαιτέρω, καθορίζεται χρόνος παραγραφής αγωγών εναντίον του Συμβουλίου του Π.Δ.Σ. και ή του Νομικού Συμβουλίου και παρέχεται πλέον η εξουσία στο Συμβούλιο να καθορίζει το ετήσιο δικαίωμα το οποίο δικηγόροι οφείλουν ν α καταβάλουν για ανανέωση της άδεις άσκησης του επαγγέλματος.
Επίσης, περιορίζεται το δικαίωμα εμφάνισης δικηγόρων οι οποίοι κατηγορούνται για σοβαρά πειθαρχικά παραπτώματα π.χ. μετά από καταδίκη τους από κακουργιοδικείο ενώπιον κακουργιοδικείου ή και Ανωτάτου Δικαστηρίου. Εμφάνισή τους σε μία τοιαύτη περίπτωση θα αποτελεί περιφρόνηση του ίδιου του δικαστηρίου μέχρι εκδίκασης της υπόθεσής τους. Εκκρεμούν επίσης, ενώπιον της Βουλής, διάφορες προτάσεις νόμου που αφορούν βελτίωση του συστήματος εκτέλεσης των δικαστικών αποφάσεων, όπως επίσης και η αναγκαιότητα για ορισμένα είδη συμβάσεων να συντάσσονται μόνο από δικηγόρους όπως π.χ. πωλητήρια έγγραφα και ή ενοικιαστήρια έγγραφα τα οποία κατατίθενται στο κτηματολόγιο. Δεν αναμένω, εκτός από το πρώτο νομοσχέδιο που ανέφερα, ψήφισή τους πριν τις προεδρικές εκλογές, με δεδομένο ότι, η Βουλή βρίσκεται στις τελευταίες συνεδριάσεις της για το 2022 και στη συνέχεια ουσιαστικά η Βουλή θα ατονήσει μέχρι την εκλογή του νέου Προέδρου.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Μεταρρύθμιση: Κίνδυνος κατάρρευσης των δικαστηρίων
Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΟΥ ΝΟΜΙΚΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ
Η τεχνολογία και η καινοτομία μπορούν προσφέρουν νέους τομείς ενδιαφέροντος και ενασχολήσεις για το επάγγελμα του νομικού;
Η τεχνολογία και η καινοτομία ασφαλέστατα προσφέρουν νέους τομείς ενδιαφέροντος και ενασχόλησης για το επάγγελμα του νομικού. Η εκτίμησή μου είναι ότι, η Κύπρος, έστω και πιο αργά αλλά σταδιακά, θα οδηγηθεί πλέον στην δημιουργία των Virtual Offices. Θα γίνεται περισσότερη εργασία από το σπίτι και τα μεγάλα κτίρια δικηγορικών γραφείων ή μεγάλα, εν πάση περιπτώσει, από κτιριακής άποψης δικηγορικά γραφεία, σταδιακά θα εκλείψουν.
Η τεχνολογία, ιδιαίτερα η εξ αποστάσεως επικοινωνία διαδικτυακά, παρέχει την δυνατότητα σε δικηγόρους να συνεννοούνται με τους πελάτες τους μάρτυρες κτλ., μέσω του διαδικτύου και έτσι είναι λιγότερος ο χρόνος που θα αναλώνουν στα γραφεία τους.
Επιπρόσθετα, η έρευνα πλέον γίνεται μέσω του διαδικτύου με αποτέλεσμα να μην χρειάζεται ο δικηγόρος να επισκέπτεται την βιβλιοθήκη του ή την βιβλιοθήκη του Ανωτάτου Δικαστηρίου ή της Νομικής Υπηρεσίας. Πέραν τούτου, διαδικτυακοί ιστότοποι προσφέρουν μία μεγάλη γκάμα νομικών υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων μέσα από την έξυπνη τεχνολογία και ευφυΐα, έγγραφα, γνωματεύσεις κτλ., που παλαιότερα κάποιος χρειάζονταν ώρες και ώρες έρευνας για να μπορέσει να συμβουλεύσει και ή να παραδώσει στον πελάτη του.
Γνώση της τεχνολογίας και εισαγωγή της στα δικηγορικά γραφεία είναι sine qua non πλέον. Όποιος δεν την ακολουθήσει θα χάσει το τραίνο και θα βρεθεί εκτός επαγγέλματος. Το ίδιο και για την διεκπεραίωση δικαστηριακών υποθέσεών. Οδηγούμαστε σε μία εποχή πλέον όπου οι καταχωρήσεις σταδιακά θα γίνονται μόνο ηλεκτρονικά και ένας μεγάλος αριθμός εκδικάσεων υποθέσεων επίσης θα γίνεται εκ του μακρόθεν διαδικτυακά (ODR). Είναι και η μεγαλύτερη πρόκληση θα έλεγα η τεχνολογία και η καινοτομία στον τομέα της δικαιοσύνης.
Από το περιοδικό Forbes
