Στο 27% επί του συνόλου των πωλήσεων ακινήτων στην Κύπρο ανήλθαν το 2024 οι αλλοδαποί αγοραστές εκτός ΕΕ, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε σήμερα η Ελεγκτική Υπηρεσία (ΕΥ), κατά την εξέταση της ειδικής έκθεσης που αφορά στον έλεγχο κτήσης ακίνητης ιδιοκτησίας από αλλοδαπούς, ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ελέγχου. Την πρωτιά στις πωλήσεις αυτές είχε η Πάφος το 2024, ενώ στη δεύτερη θέση βρέθηκε η Λάρνακα.
Τοποθετούμενη ενώπιον της Επιτροπής η εκπρόσωπος της Ελεγκτικής Υπηρεσίας αναφέρθηκε στα κενά και τις ελλείψεις που εντοπίστηκαν και υπογράμμισε τις επιπτώσεις που υπάρχουν ιδιαίτερα στην πρόσβαση στην κατοικία. Εκπρόσωπος του Υπουργείου Εσωτερικών επιβεβαίωσε ότι υπάρχει σε εξέλιξη διαδικασία ετοιμασίας νομοσχεδίου για θεραπεία των αδυναμιών. Την ανησυχία τους για τις επιπτώσεις όσον αφορά την εθνική ασφάλεια αλλά και την αγορά ακινήτων εξέφρασαν Βουλευτές με τον Πρόεδρο της Επιτροπής Ζαχαρία Κουλία να αναφέρει ότι η Επιτροπή θα επανέλθει για εξέταση του θέματος εντός Νοεμβρίου και να ζητά ενδιάμεσα μέτρα ωσότου ετοιμαστεί το νομοσχέδιο.
Η ΕΥ υπογράμμισε ότι διαπιστώθηκαν κενά στη νομοθεσία που αφορά στην πώληση ακινήτων σε αλλοδαπούς, καθώς και έλλειψη μηχανισμού ελέγχου της χρήσης των ακινήτων μετά την πώλησή του, ενώ έκρουσε τον κώδωνα, καλώντας τις αρμόδιες αρχές να προχωρήσουν στην λήψη μέτρων, λόγω του αυξημένου ενδιαφέροντος για αγορά ακινήτων στην Κύπρο από αλλοδαπούς.
Σύμφωνα με τη έκθεση της ΕΥ, οι πωλήσεις ακινήτων σε αλλοδαπούς κατά το 2024 ανέρχονται σε 4321 από σύνολο 15.797, δηλαδή σε 27%, ενώ μόνο το 61% των πωλήσεων αφορούσε σε Κύπριους αγοραστές. Η έκθεση υπογραμμίζει, πάντως, ότι το 27% «είναι στην πραγματικότητα πολύ μεγαλύτερο, αφού στο συγκεκριμένο ποσοστό δεν περιλαμβάνονται οι μεταβιβάσεις/πωλήσεις σε κυπριακές εταιρείες με μετόχους αλλοδαπούς». Το αντίστοιχο ποσοστό για τους πρώτους εφτά μήνες του 2025 έφτασε το 26%, επομένως αναμένεται ότι θα ξεπεράσει το περσινό.
Το ζήτημα αυτό απασχόλησε ιδιαίτερα τα μέλη της Επιτροπής, που ζήτησαν από την Έφορο Εταιρειών, από το Κτηματολόγιο και άλλους εμπλεκόμενους φορείς, να συνεργαστούν, ώστε να παραχθούν τα απαραίτητα στοιχεία που θα δείχνουν το ποσοστό των εταιρειών ξένων συμφερόντων που αποκτούν ακίνητη ιδιοκτησία στην Κύπρο. Οι Βουλευτές εξέφρασαν την απογοήτευσή τους για την έλλειψη μηχανισμών ελέγχου και χαρτογράφησης των τάσεων πώλησης ακινήτων στην Κύπρο και έθεσαν ζητήματα ακόμα και εθνικής ασφάλειας.
Την πρωτιά σε πωλήσεις ακινήτων σε αλλοδαπούς είχε το 2024 η Πάφος, με 1.373 (44,19%), η οποία καταγράφει και τον μεγαλύτερο όγκο μεταβιβάσεων ακινήτων σε αλλοδαπούς κατά την πενταετία 2020-2024, με τον αριθμό των μεταβιβάσεων κατά τα έτη 2023 και 2024 να υπερδιπλασιάζεται, σε σχέση με τα προηγούμενα έτη. Τη δεύτερη θέση σε πωλήσεις σε αλλοδαπούς εκτός ΕΕ έχει η Λάρνακα το 2024 με 1.136 συμβόλαια (33,85%), ενώ γύρω στο 26% ήταν σε Αμμόχωστο και Λεμεσό και μόλις 7,68% στη Λευκωσία.
Οι αλλοδαποί εκτός ΕΕ που αποκτούν ακίνητα στην Κύπρο τα τελευταία πέντε χρόνια (2020-2024) προέρχονται κυρίως από τον Λίβανο (16%), την Κίνα (16%), τη Ρωσία (14%), το Ισραήλ (10%), την Συρία (6%), την Αίγυπτο (5%), την Βρετανία (4%), την Ουκρανία (4%), τον Καναδά (2%).
Εξάλλου, σύμφωνα με την ΕΥ το ποσοστό απόκτησης ακινήτων από αλλοδαπούς εκτός ΕΕ αυξάνεται και λόγω της δυνατότητας σύναψης συμβάσεων εκχώρησης. Σημειώνεται ότι ο συνολικός αριθμός συμβάσεων εκχώρησης, συμπεριλαμβανομένων Κυπρίων, Ευρωπαίων και Υπηκόων Τρίτων Χωρών, που έχουν κατατεθεί στο Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρία και εξακολουθούν να βρίσκονται σε ισχύ, ανέρχεται σε 9.746.
Κενά και αδυναμίες στο θεσμικό πλαίσιο εντόπισε η ΕΥ
Η Μαρία Παύλου, μέλος της Διευθυντικής Ομάδας της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, παρουσιάζοντας την έκθεση ενώπιον της Επιτροπής, επεσήμανε ότι διαπιστώθηκαν αδυναμίες στην εξέταση των αιτήσεων για απόκτηση ακίνητης περιουσίας από αλλοδαπούς. Αναφέρθηκε στην απουσία τεκμηριωμένων επεξηγήσεων σχετικά με την οικονομική κατάσταση των αιτητών. Σημείωσε, επίσης, ότι δεν προβλέπεται από τη νομοθεσία έλεγχος της πηγής άντλησης των κεφαλαίων για διενέργεια των αγορών. Σημείωσε, ακόμα, ότι δεν γίνεται κανένας έλεγχος για την χρήση των ακινήτων μετά την αγορά.
Η ίδια ανέφερε ότι το Υπουργείο Εσωτερικών από το 1999 είχε εξαγγείλει πρόθεση αναβάθμισης του μηχανογραφικού συστήματος που χρησιμοποιούν οι Επαρχιακές Διοικήσεις. Μέχρι σήμερα, 25 χρόνια μετά, δεν έχουν πραγματοποιηθεί ουσιαστικές βελτιώσεις και οι σημαντικές αδυναμίες και ελλείψεις παραμένουν, όπως διαπίστωσε η ΕΥ.
Η πρακτική που ακολουθείται και έχει διαμορφωθεί μέσα από τις Εγκυκλίους του Υπουργείου Εσωτερικών, σύμφωνα με την ΕΥ, διευρύνει στην ουσία την έννοια της ιδιοκατοίκησης και επαγγελματικής στέγης, επιτρέποντας την απόκτηση περισσότερων μονάδων ακίνητης ιδιοκτησίας χωρίς να έχουν τροποποιηθεί σχετικά οι Κανονισμοί, γεγονός που δημιουργεί αμφιβολίες ως προς την νομιμότητα της εφαρμοζόμενης πρακτικής.
Η κ. Παύλου υπογράμμισε τις επιπτώσεις που υπάρχουν ιδιαίτερα στην πρόσβαση στην κατοικία, λόγω της μεγάλης αύξησης του κόστους τόσο για την αγορά, όσο και για την ενοικίαση ακινήτων σε όλη την Κύπρο.
Η έκθεση της ΕΥ σημειώνει, ακόμα, ότι διαπιστώθηκαν ελλείψεις στην ακολουθούμενη διαδικασία εξέτασης αιτημάτων, όπως αυτή διαμορφώθηκε μέσω των σχετικών Εγκυκλίων Επιστολών του Υπουργείου Εσωτερικών, με αποτέλεσμα να μην διασφαλίζεται η αντικειμενική, δίκαιη και ομοιόμορφη εξέταση όλων των αιτημάτων που υποβάλλονται από αλλοδαπούς.
Συστήνει, επίσης, τη θέσπιση μηχανισμών παρακολούθησης, η ανάπτυξη σύγχρονου μηχανογραφικού συστήματος υποβολής και εξέτασης των αιτήσεων, καθώς και ενίσχυση και εκπαίδευση του προσωπικού των Επαρχιακών Διοικήσεων για την αποτελεσματική διαχείριση των αιτήσεων.
Ο Αντώνης Οικονομίδης, Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Τοπικής Αυτοδιοίκησης του Υπουργείου Εσωτερικών, επιβεβαίωσε ότι υπάρχει σε εξέλιξη διαδικασία για ετοιμασία νομοσχεδίου με σκοπό την θεραπεία των αδυναμιών που έχουν εντοπιστεί. Εκπροσωπώντας στη συνεδρίαση τον Υπουργό Εσωτερικών, διαβεβαίωσε για την ύπαρξη πολιτικής βούλησης στην κατεύθυνση αυτή, και συμφώνησε με Βουλευτές επεσήμαναν ότι θα πρέπει να εξετάσουν τις οικονομικές, κοινωνικές και άλλες επιπτώσεις της μαζικής αγοράς ακινήτων από αλλοδαπούς.
Ο Πρόεδρος της Επιτροπής και Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Ζαχαρίας Κουλίας, υπογράμμισε κατά τη συνεδρίαση την ανάγκη να προχωρήσουν άμεσα οι διαδικασίες αυτές, και ανέφερε ότι η Επιτροπή θα επανέλθει για την εξέταση του θέματος εντός Νοεμβρίου. Ζήτησε, επίσης να εξεταστεί το ενδεχόμενο και η δυνατότητα για λήψη ενδιάμεσων μέτρων μέχρι την ετοιμασία του νομοσχεδίου.
Ανησυχίες Βουλευτών για οικονομικές επιπτώσεις και για θέματα εθνικής ασφάλειας
Ο κ. Κουλίας σημείωσε ότι αφέθηκε η κατάσταση να φτάσει στα άκρα, ενώ υπενθύμισε ότι την Επιτροπή έχει απασχολήσει και το θέμα της εγγραφής στην Κύπρο εταιρειών τουρκικών συμφερόντων. Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Χρίστος Χριστοφίδης, υπενθύμισε ότι σε συνέχεια της συζήτησης για εγγραφή εταιρειών τουρκικών συμφερόντων, προωθείται η ετοιμασία νομοσχεδίου που θα δίνει το δικαίωμα στον Έφορο Εταιρειών να μην εγγραφεί εταιρείες τουρκικών συμφερόντων, για λόγους εθνικής ασφάλειας.
Σε δηλώσεις του μετά τη συνεδρίαση της Επιτροπής, ο κ. Κουλίας υπογράμμισε ότι «η Κύπρος κατάντησε ξέφραγο αμπέλι», λέγοντας ότι οι περιορισμοί που υπήρχαν παλαιότερα στην ουσία εξαφανίστηκαν μέσω των εγκυκλίων που εκδόθηκαν από το Υπουργείο Εσωτερικών, με αποτέλεσμα «να αγοράζουν αφειδώς όποιοι θέλουν και όπως θέλουν», όπως είπε.
Πάντως, κατά τη συνεδρίαση της Επιτροπής, οι Βουλευτές του ΑΚΕΛ, Χρίστος Χριστοφίδης και Γιώργος Λουκαΐδης, αναφέρθηκαν ιδιαίτερα στις συνέπειες του φαινομένου, σημειώνοντας ότι, πέρα από την αύξηση των τιμών των ακινήτων, εγείρονται και ζητήματα εθνικής ασφάλειας ή ακόμα και ελέγχου της πολιτικής ζωής της χώρας, αναφέροντας ότι υπάρχουν πληροφορίες πως αλλοδαποί συγκεκριμένων εθνικοτήτων αγοράζουν ακίνητα πολύ κοντά σε νευραλγικές υπηρεσίες.
Ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ονούφριος Κουλλά, ανέφερε κατά τη συνεδρίαση ότι είναι σημαντικό το γεγονός ότι έχει ξεκινήσει η διαδικασία εκσυγχρονισμού της νομοθεσίας. Σημείωσε, δε, ότι οι άμεσες ξένες επενδύσεις σε κρίσιμους τομείς είναι σοβαρό θέμα, ακόμα κι αν δεν αφορά την αγορά γης, αλλά την αγορά μετοχών.
Σε δηλώσεις μετά τη συνεδρίαση η Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, είπε πως το θέμα που αφορά την αγορά ακινήτων από αλλοδαπούς, μπορεί να έχει χειρότερες συνέπειες και από την υπόθεση των διαβατηρίων και εξέφρασε την αμφιβολία της για το αν το Κοινοβούλιο θα προλάβει πριν κλείσει για τις εκλογές του 2026 να διορθώσει τα θεσμικά κενά που διαπιστώθηκαν.
Αναφερόμενη στα θέματα εθνικής ασφάλειας, που τέθηκαν και κατά τη συνεδρίαση της Επιτροπής, είπε ότι δεν είναι δυνατόν το γραφείο της Εφόρου Εταιρειών και το κτηματολόγιο να μην έχουν ακριβή εικόνα για το ποσοστό κυπριακής γης που έχει πουληθεί σε ξένα συμφέροντα. Αναφέρθηκε, επίσης, στη μεγάλη αύξηση τιμών των ακινήτων και στο οξύ στεγαστικό πρόβλημα, σημειώνοντας ότι τα παράλια της Λεμεσού δεν ανήκουν πλέον σε Κύπριους.
«Αυτά είναι ζητήματα τα οποία έπρεπε να έχουν διορθωθεί εδώ και πάρα πολλά χρόνια», είπε, προσθέτοντας ότι «τα στοιχεία που κατέθεσε η Ελεγκτική Υπηρεσία είναι άκρως ανησυχητικά». Κάλεσε, δε, τους αρμόδιους Υπουργούς και τον Γενικό Εισαγγελέα, ως νομικό σύμβουλο του Προέδρου της Δημοκρατίας, να εισηγηθούν και να προχωρήσουν σε αλλαγές.
Η ανεξάρτητη Βουλευτής, Αλεξάνδρα Ατταλίδου, ανέφερε σε δηλώσεις μετά τη συνεδρίαση της Επιτροπής ότι το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει την αγορά ακινήτων από αλλοδαπούς εκτός ΕΕ είναι «διάτρητο» και ότι αυτό έχει πολυεπίπεδες επιπτώσεις, οικονομικές, κοινωνικές, πολιτιστικές, αλλά και οικολογικές.
Υπογράμμισε ότι θα πρέπει να εξεταστεί, μεταξύ άλλων, σε ποιο βαθμό επηρεάζεται η εθνική ασφάλεια ή και οι διακρατικές σχέσεις. Είπε, ακόμα, ότι πρέπει να διασφαλίζεται πως οι επενδυτές τηρούν τις φορολογικές τους υποχρεώσεις και δεν απολαμβάνουν ευνοϊκότερη μεταχείριση. Πρόσθεσε ότι θα πρέπει να εξετάζονται και οι πολιτιστικές επιπτώσεις, σημειώνοντας ότι είναι σημαντικό μια κοινωνία να αφομοιώνει εκείνους οι οποίοι έρχονται να κατοικήσουν σε έναν τόπο. Έθεσε, τέλος, την περιβαλλοντική διάσταση, σημειώνοντας ότι «τα παράλια της Κύπρου γίνονται βορά στην ανάπτυξη».
Αναφερθείσα σε ερώτηση που είχε αποστείλει σχετικά με την αγορά ακινήτων στην περιοχή της λεωφόρου Μακαρίου στη Λευκωσία, είπε ότι είχε λάβει πληροφορίες ότι εκεί γίνονται μαζικές αγορές ακινήτων από εταιρείες, των οποίων ο τελικός ιδιοκτήτης δεν είναι εφικτό να διαπιστωθεί και γι’ αυτό ζήτησε να γίνει έλεγχος.
ΚΥΠΕ
