Οι πολιτικές προτάσεις που δημοσιοποιούνται και που αφορούν τις τράπεζες είναι σαφώς περισσότερες και πιο παρεμβατικές σε σύγκριση με οποιονδήποτε άλλο τομέα της οικονομίας μας, αναφέρει στην συνέντευξη στον Φιλελεύθερο ο Μιχάλης Καμμάς, γενικός διευθυντής του Συνδέσμου Τραπεζών, λίγο πριν την λήξη της θητείας στο τέλος του χρόνου. Έχοντας την εμπειρία τριάντα και πλέον υπηρεσίας στον Σύνδεσμο και 20 έτη ως γενικός διευθυντής σημειώνει «ότι, παρά τις περιστασιακές εξάρσεις λαϊκισμού ή έστω προτάσεων που δεν είναι σε βάθος μελετημένες, η γνώση, ο εποικοδομητικός διάλογος και η ωριμότητα κερδίζουν σταδιακά έδαφος στη δημόσια συζήτηση και στην πολιτική». Σχετικά με το προφίλ του σύγχρονου τραπεζίτη – μάνατζερ ο κ. Καμμάς αναφέρει «σήμερα, κυριαρχούν η ταχύτητα- στη λήψη αποφάσεων- η στοχοπροσήλωση και η σφαιρική γνώση των εργασιών μιας τράπεζας και μάλιστα στη βάση στόχων και δεικτών απόδοσης». Για τον τραπεζικό υπάλληλο επισημαίνει «πέραν των ακαδημαϊκών γνώσεων θα πρέπει να έχουν εμπειρίες και δεξιότητες που σχετίζονται με το πως αναπτύσσονται πλέον οι χρηματοπιστωτικές εργασίες και τα καινοτόμα προϊόντα που ακολουθούν».
Ποια η μεγαλύτερη τραπεζική πρόκληση στα χρόνια που υπηρετήσατε ως γενικός διευθυντής στον Σύνδεσμο Τραπεζών;
Χωρίς δεύτερη σκέψη, η κρίση του 2013 ήταν το μεγαλύτερο ορόσημο σε μια πορεία με πολλές και διαφορετικές προκλήσεις για τον τομέα μας. Ήταν μια περίπτωση χωρίς προηγούμενο στην Ευρώπη: Επιβλήθηκε «κούρεμα» καταθέσεων με αλυσιδωτές επιπτώσεις σε όλη την οικονομία και εφαρμόστηκαν περιοριστικά μέτρα διακίνησης κεφαλαίων για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η οικονομία χρειαζόταν ουσιαστικά επανεκκίνηση και οι τράπεζες έπρεπε να ξαναγράψουν την ιστορία τους από την αρχή. Παρόλα αυτά θα ήταν παράλειψή μου να μην αναφέρω σημαντικά έργα όπως ήταν η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αργότερα η υιοθέτηση του ευρώ, η διαχείριση του μεγάλου όγκου της εναρμονιστικής νομοθεσίας και η συνεχής προσαρμογή στο ολοένα πιο απαιτητικό νομικό, ρυθμιστικό και κανονιστικό πλαίσιο των τελευταίων ετών.
Πόσο παρεμβατικοί μπορούν να είναι η πολιτική και οι πολιτικοί στον τρόπο λειτουργίας των τραπεζών;
Η παρέμβαση υπάρχει και μάλιστα σε σημαντικό βαθμό, ειδικά σε προεκλογικές περιόδους οι οποίες στην χώρα μας είναι διαδοχικές. Είναι εμφανές ότι οι πολιτικές προτάσεις που δημοσιοποιούνται και που αφορούν τις τράπεζες είναι σαφώς περισσότερες και πιο παρεμβατικές σε σύγκριση με οποιονδήποτε άλλο τομέα της οικονομίας μας. Ωστόσο, το ευρωπαϊκό πλαίσιο, με κορμό την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τη νομοθεσία που απορρέει από οδηγίες και κανονισμούς, θέτει σαφή όρια, εξουσίες και αρμοδιότητες ανάμεσα στις πολιτικές αρχές, τους επόπτες και τις τράπεζες. Αυτό το πλαίσιο λειτουργεί και ως δίκτυ προστασίας των χρηματοπιστωτικών συστημάτων που πρέπει απρόσκοπτα να λειτουργούν με υγεία και ανθεκτικότητα για διαφύλαξη της ασφάλειας των καταθέσεων, της υγιούς χρηματοδότησης της ανάπτυξης αλλά και λειτουργώντας ως οι μηχανισμοί εφαρμογής της νομισματικής πολιτικής σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού, όπως πρόσφατα καταγράφηκε. Θα πρέπει όμως να σημειώσω ότι, παρά τις περιστασιακές εξάρσεις λαϊκισμού ή έστω προτάσεων που δεν είναι σε βάθος μελετημένες, η γνώση, ο εποικοδομητικός διάλογος και η ωριμότητα κερδίζουν σταδιακά έδαφος στη δημόσια συζήτηση και στην πολιτική.
Πώς εκτιμάτε ότι θα λειτουργούν οι τράπεζες τα επόμενα δύο με τρία χρόνια;
Το ερώτημά σας έχει πολλές και πολυδιάστατες απαντήσεις και μπορεί να εξεταστεί υπό το φως διάφορων πτυχών. Στο σήμερα, για τους υφιστάμενους πελάτες και το προσωπικό, το μέλλον χαρακτηρίζεται από τη συνεχή συρρίκνωση της χρήσης επιταγών και μετρητών και την ταχεία άνοδο των ηλεκτρονικών συναλλαγών. Για τους νέους και μελλοντικούς πελάτες, θα δούμε ακόμη πιο εξελιγμένες εφαρμογές σε έξυπνες συσκευές, αξιοποίηση τεχνητής νοημοσύνης για συμβουλευτικό ρόλο, αλλά και αυτοματοποίηση διαδικασιών, υπηρεσιών και συναλλαγών. Για τους μεγαλύτερους σε ηλικία, η πρόκληση είναι η συμπερίληψη: απλούστερες εφαρμογές, εξυπηρέτηση μέσω τηλεφώνου, ΑΤΜ ή ακόμη και tablet. Με απλά λόγια, η τεχνολογία θα αποτελεί τον κεντρικό πυρήνα της τραπεζικής λειτουργίας του άμεσου μέλλοντος.
Τραπεζίτες και τραπεζικοί του αύριο
Οι τραπεζίτες του αύριο σε τι διαφέρουν από τους σημερινούς;
Το προφίλ του μάνατζερ έχει ήδη αλλάξει σημαντικά σε σχέση με μια ή δύο δεκαετίες πριν, όπως συμβαίνει σε όλα τα επαγγέλματα. Σήμερα, κυριαρχούν η ταχύτητα- στη λήψη αποφάσεων- η στοχοπροσήλωση και η σφαιρική γνώση των εργασιών μιας τράπεζας και μάλιστα στη βάση στόχων και δεικτών απόδοσης. Η επόμενη γενιά θα έχει αυτά τα χαρακτηριστικά, αλλά ενισχυμένα από την τεχνολογία με κάποια στοιχεία ίσως με πιο άμεση λήψη αποφάσεων, βαθύτερη εξοικείωση με ψηφιακά εργαλεία, και συνεχή παρακολούθηση διεθνών τάσεων, όχι μόνο στον τραπεζικό αλλά και σε άλλους τομείς όπως της τεχνολογίας, της καινοτομίας, των αγορών κ.α.
Ποιο θα είναι το προφίλ του τραπεζικού υπαλλήλου την επόμενη πενταετία;
Η τεχνολογία, οι ψηφιακές λύσεις και η τεχνητή νοημοσύνη δείχνουν ξεκάθαρα την κατεύθυνση. Οι τραπεζικοί υπάλληλοι πέραν των ακαδημαϊκών γνώσεων θα πρέπει να έχουν εμπειρίες και δεξιότητες που σχετίζονται με το πως αναπτύσσονται πλέον οι χρηματοπιστωτικές εργασίες και τα καινοτόμα προϊόντα που ακολουθούν. Επιπλέον, στις τράπεζες υπάρχει και κάτι ακόμη πολύ σημαντικό: η ικανότητα κατανόησης του ανθρώπου, των αναγκών του, των απαιτήσεών του. Η άμεση και αποτελεσματική επικοινωνία. Σε αυτό το σημείο, θεωρώ ότι οι τράπεζες μπορούν να διατηρήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε σχέση με τα πλήρως ψηφιακά και εν πολλοίς απρόσωπα κανάλια.
Θα δούμε μεγαλύτερη συρρίκνωση τραπεζών τα επόμενα τρία με πέντε χρόνια;
Η παρατήρησή σας είναι εύστοχη και αυτό διότι στην Ευρώπη, το νομικό και εποπτικό πλαίσιο, μαζί με το υψηλό κόστος συμμόρφωσης, οδηγεί σε μεγαλύτερα και πιο ανθεκτικά τραπεζικά σχήματα, κάτι που αποτελεί και δεδηλωμένο στόχο της ίδιας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας εδώ και χρόνια. Οι συγχωνεύσεις χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων θα συνεχιστούν. Παράλληλα, η ψηφιακή μετάβαση έχει μεταβάλει πλήρως το παραδοσιακό μοντέλο: μεγάλος όγκος εργασιών μεταφέρεται από τα καταστήματα στο διαδίκτυο, στα ΑΤΜ και στο κινητό. Ωστόσο, το σημερινό περιβάλλον είναι ίσως πιο ευνοϊκό παρά ποτέ, για νέα τραπεζικά μοντέλα, για συνεργασίες, για εξειδικευμένες υπηρεσίες και για ακόμα μεγαλύτερη αξιοποίηση της τεχνολογίας προς όφελος της οικονομίας και της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.
Με την τεχνητή νοημοσύνη, πόσες θέσεις εργασίας θα επηρεαστούν;
Το ερώτημα αυτό τίθεται από τη βιομηχανική επανάσταση μέχρι σήμερα και βεβαίως θα συνεχίσει να εγείρεται όσο προχωρά η τεχνολογική ανάπτυξη. Η τεχνητή νοημοσύνη αυξάνει την αποτελεσματικότητα και αυτοματοποιεί εργασίες, αυτό είναι αναπόφευκτο. Παρ’ όλα αυτά, ο ρόλος του ανθρώπου παραμένει κεντρικός. Ναι, το διαδίκτυο, τα ψηφιακά εργαλεία και τα ΑΤΜ έχουν αντικαταστήσει μέρος των παραδοσιακών εργασιών στα καταστήματα, αλλά την ίδια στιγμή έχουν δημιουργηθεί επιπλέον ανάγκες αλλά και νέες ειδικότητες με υψηλή ζήτηση όπως data analysts, ειδικοί για κυβερνοασφάλεια, στελέχη συμμόρφωσης και επαγγέλματα που σχετίζονται με τη τεχνιτή νοημοσύνη. Η τεχνολογία δεν εξαφανίζει την εργασία, αλλά την μετασχηματίζει όπως συμβαίνει με όλες τις τεχνολογικές και πλέον ψηφιακές εξελίξεις του ανθρώπου που εντάσσονται στον καθημερινό τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων και της κοινωνίας.
Aποκατάσταση της σχέσης εμπιστοσύνης με τους πελάτες
Ποιο είναι σήμερα το κυριότερο θέμα που πρέπει να επιλύσουν οι τράπεζες;
Πιστεύω ότι ένα σημαντικό θέμα είναι η αποκατάσταση της σχέσης εμπιστοσύνης με τους πελάτες και την κοινωνία. Μετά από δύσκολες δεκαετίες, οι τράπεζες οφείλουν να δείξουν ότι οι εποχές εκείνες έχουν παρέλθει και ότι μπορούν να αποτελούν σταθερό, αξιόπιστο συνεργάτη για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Η ανθρώπινη, ποιοτική, ασφαλής και άμεση εξυπηρέτηση αποτελούν στοίχημα που καλούνται καθημερινά να κερδίζουν οι τράπεζες του τόπου.
Ποιο θεωρείτε σημαντικό επίτευγμα του Συνδέσμου Τραπεζών τα τελευταία χρόνια;
Η διεύρυνση του ρόλου του Συνδέσμου και η ευθυγράμμιση των τραπεζών με ισχυρά διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα και πλαίσια αποτελεί ένα σημαντικό -αν και όχι πάντα ορατό- επίτευγμα. Ιδιαίτερης σημασίας θεωρώ επίσης τη δημιουργία και την άριστη λειτουργία της Artemis Credit Bureau και πρόσφατα την εισαγωγή του εργαλείου Synesgy, που επιτρέπει την κοινή αξιολόγηση των εταιρειών σε σχέση με τα κριτήρια του ESG σε παγκύπριο επίπεδο. Πρόκειται για έργα που ενισχύουν τη διαφάνεια, την αξιολόγηση κινδύνων και την ευθυγράμμιση με τις σύγχρονες διεθνείς απαιτήσεις. Κλείνοντας δε θα μπορούσα να μην αναφερθώ στις διεθνείς κρίσεις που είχανε άμεσο και ισχυρό αντίκτυπο και στην κυπριακή οικονομία και μάλιστα σε μια σύντομη χρονική περίοδο πέντε ετών. Αναφέρομαι στην πανδημία του 2020- 2021, στις πολεμικές συρράξεις σε Ουκρανία και Γάζα και στις συνδεδεμένες επιπτώσεις στις επενδύσεις, στον τουρισμό, στο διεθνές εμπόριο και στη διάθεση και τις τιμές ενέργειας. Για όλα τα πιο πάνω ζητήματα οι τράπεζες αποτέλεσαν ουσιαστικό και κεντρικό μέρος της λύσης και όχι των προβλημάτων. Μαζί με την πολιτεία ο τραπεζικός τομέας πρότεινε και κυρίως εφάρμοσε σειρά μέτρων, λύσεων και νομοθετημάτων με απώτερο σκοπό τη διαφύλαξη του καθοριστικής σημασίας τριπτύχου : οικονομική ανάπτυξη, χρηματοπιστωτική σταθερότητα και κοινωνική συνοχή και ευημερία. Λαμβάνοντας τα πιο πάνω υπόψη και έχοντας κατά νου τις απαιτήσεις και τις ανάγκες της κάθε εποχής, έχω -έντονα- την πεποίθηση ότι ο τόπος μπορεί να ζήσει ακόμη καλύτερες μέρες.
