Οι επίπονες προσπάθειες αρκετών χρόνων άρχισαν να αποδίδουν, τόσο για το επιχειρηματικό του πλάνο όσο και για την ενεργειακή αναβάθμιση της Κύπρου. Ο λόγος για τον Μάκη Κετώνη, τον επιχειρηματία που είχε το όραμα να δημιουργήσει τον πρώτο σταθμό παραγωγής και διάθεσης υδρογόνου στην Κύπρο.

Ο πρώτος σταθμός παραγωγής και πρατήριο ανεφοδιασμού υδρογόνου, με κόστος 7,5 εκατομμυρίων ευρώ, έχει ήδη λάβει τις απαιτούμενες άδειες και θα λειτουργήσει στην περιοχή Αραδίππου στη Λάρνακα. Έτσι, πλέον, μπορούν να τεθούν χρονοδιαγράμματα για την υλοποίηση του μεγαλεπήβολου σχεδίου.

Αν και απομένουν ακόμη πολλά να γίνουν, ο κ. Κετώνης εμφανίζεται αισιόδοξος και τοποθετεί τη λειτουργία του σταθμού, καθώς και τη χρήση υδρογόνου από βαρέα και μεσαίου τύπου οχήματα, εντός του 2027.

Σε συνέντευξή του στον «Φ», ο Μάκης Κετώνης, που είναι και πρόεδρος του Συνδέσμου Υδρογόνου Κύπρου, αναφέρθηκε στις προκλήσεις, στα βήματα που πρέπει να γίνουν, αλλά και στα πλεονεκτήματα και οφέλη του υδρογόνου σε σχέση τόσο με τα συμβατικά καύσιμα όσο και με τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

Μεταξύ άλλων, ο κ. Κετώνης σημείωσε πως υπάρχει έντονο ενδιαφέρον από ιδιώτες για την ένταξή τους στην οικονομία του υδρογόνου, καλώντας το κράτος να σταθεί αρωγός σε αυτή τη μετάβαση με κρατική στήριξη και σχέδια χορηγιών για εταιρείες και πολίτες που ενδιαφέρονται να υιοθετήσουν τη χρήση του.

– Κ. Κετώνη να ξεκινήσουμε από τα απλά. Είστε ο πρώτος που πήρε άδεια για παραγωγή και πώληση υδρογόνου στην Κύπρο. Μπορείτε να μας εξηγήσετε απλά πώς θα δουλεύει και πώς θα παράγεται το υδρογόνο;

Ευχαρίστως. Καταρχάς, το έργο GreenH2CY περιλαμβάνει την εγκατάσταση και τη λειτουργία μιας μονάδας ηλεκτρόλυσης, με μεβράνη ανταλλαγής πρωτονίων (PEM) ισχύος 2 μεγαβάτ (MW), μιας εγκατάστασης αποθήκευσης υδρογόνου και ενός σταθμού ανεφοδιασμού καυσίμων.

Το πράσινο υδρογόνο που θα παράγεται θα γίνεται μέσω της ηλεκτρόλυσης του νερού, με τη χρήση αποκλειστικά ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Το νερό που θα χρησιμοποιείται κατά την ηλεκτρόλυση θα προέρχεται από τριτοβάθμια επεξεργασία λυμάτων από το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων Λάρνακας, υποστηρίζοντας συνάμα την κυκλική οικονομία.

– Αν μπορούμε να το πούμε με κάποιο παράδειγμα. Ο σταθμός σας πόσες ανάγκες μπορεί να καλύψει; Δηλαδή πόσα αυτοκίνητα μπορούν να γεμίζουν τον μήνα; Ταυτόχρονα, το υδρογόνο θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο σε αυτοκίνητα ή μπορεί να εφαρμοστεί για παράδειγμα σε συστήματα θέρμανσης ή σε άλλους τομείς που χρησιμοποιούν σήμερα ορυκτά καύσιμα;

Αυτό εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως το είδος των οχημάτων  -αν δηλαδή πρόκειται για σαλούν, εμπορικά οχήματα (οχηματαγωγά) ή λεωφορεία – και το πόσες φορές γεμίζει τον μήνα κάθε όχημα.

Η μονάδα της GreenH2CY αναμένεται να παράγει περίπου 150 τόνους καυσίμου υδρογόνου ετησίως, που ισοδυναμεί με 627 τόνους καυσίμου ντίζελ ετησίως.

Το πράσινο υδρογόνο προορίζεται κυρίως για τον τομέα της κινητικότητας/μεταφοράς και ειδικά για βαρέα οχήματα μεσαίου τύπου, σκυβαλοφόρα και λεωφορεία, χωρίς αυτό να εξαιρεί τον ανεφοδιασμό αυτοκινήτων σαλούν.

Δηλαδή, η χρήση του μπορεί να επεκταθεί σε οποιαδήποτε οχήματα έχουν κατασκευαστεί για χρήση υδρογόνου, καθώς και για αντικατάσταση οχημάτων που βασίζονται σε ορυκτά καύσιμα.

Παράλληλα, η μονάδα GreenH2CY έχει τη δυνατότητα να προμηθεύσει άλλες βιομηχανικές μονάδες, οι οποίες είτε έχουν μετατρέψει είτε έχουν εγκαταστήσει εξοπλισμό για χρήση υδρογόνου για την παραγωγή των προϊόντων τους, όπως φούρνοι, τουβλοποία, κτλ. Ακόμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε εγκαταστάσεις κεντρικής θέρμανσης (λέβητες).

Το GreenH2CY θα αποτρέψει την παραγωγή αερίων θερμοκηπίου ισοδύναμων με 21677 τόνους CO2 κατά τα πρώτα δέκα χρόνια λειτουργίας του, που αποδίδονται στην αντικατάσταση του καυσίμου ντίζελ. Ο λόγος ακριβώς που το πράσινο υδρογόνο θωρείται ως ένα ιδιαίτερα ευέλικτο καύσιμο είναι επειδή μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε διάφορους άλλους τομείς, όπως είναι η ακτοπλοΐα ή και για εξοπλισμό στα αεροδρόμια.

– Ποια είναι τα πλεονεκτήματα του υδρογόνου και ποια τα οφέλη από τη χρήση του; Για παράδειγμα πόσα μπορεί να γλυτώνει κάποιος που θα επιλέξει να κινείται με υδρογόνο αντί με τα συμβατικά καύσιμα;

Το μεγαλύτερο πλεονέκτημά του είναι ότι πρόκειται για ένα καθαρό καύσιμο, που δεν παράγει εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά την κατανάλωσή του. Παράγει μόνο ηλεκτρισμό και έχει ως απόβλητο καθαρό νερό. Αυτό σημαίνει μηδενικά καυσαέρια και καθαρότερη ατμόσφαιρα.

Επίσης, χάρη στην υψηλή ενεργειακή του πυκνότητα, έχει τη δυνατότητα να αποθηκεύει μεγάλες ποσότητες ενέργειας σε μικρό όγκο, γεγονός που θα επιτελέσει κρίσιμο και σημαντικό ρόλο στον τομέα της ενέργειας στη χώρα μας, ειδικότερα για την ισορροπία των δικτύων.

Με τη χρήση του, μειώνεται η ενεργειακή εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα  -που είναι και ο στόχος της ΕΕ- και ενισχύεται η πράσινη οικονομία. Σε ό,τι αφορά το κόστος, όσο αναπτύσσονται μονάδες πράσινου υδρογόνου και αυξάνεται η παραγωγή του, τόσο πιο φθηνό θα καταστεί σε σχέση με σήμερα. Αυτό είναι πολύ σημαντικό καθώς το πράσινο υδρογόνο συνδυάζει γρήγορο ανεφοδιασμό, μεγάλη αυτονομία και μηδενικές εκπομπές. Εξ ου και υπερτερεί έναντι και της ηλεκτροκίνησης με μπαταρία. Στα πλεονεκτήματα προσθέστε χαμηλότερα κόστη συντήρησης ενός οχήματος και τα κίνητρα που δίνονται στις περισσότερες χώρες της ΕΕ για τα υδρογονοκίνητα οχήματα.

Αυτό που πρέπει να τονισθεί είναι πως η παραγωγή του πράσινου υδρογόνου δεν εξαρτάται από εξωγενείς παράγοντες, όπως η διακύμανση των τιμών των ορυκτών καυσίμων, οι οποίες επηρεάζονται από γεωστρατηγικούς παράγοντες, όπως πόλεμοι και άλλα συμφέροντα ξένων χωρών.

– Η χρήση υδρογόνου θα πρέπει λογικά να ξεκινήσει από τις δημόσιες συγκοινωνίες και βαρέα οχήματα. Έχετε συνομιλήσει σε πολιτικό επίπεδο ή/και ιδιωτικό επίπεδο για το κατά πόσον υπάρχει ενδιαφέρον από ιδιώτες για να χρησιμοποιούν υδρογόνο;

Η εκκίνηση της οικονομίας του υδρογόνου παρομοιάζεται με τον γνωστό γρίφο: Η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα; Η απάντηση είναι ταυτόχρονα. Συνεπώς, θα πρέπει να πετύχουμε την παραγωγή και την κατανάλωση του υδρογόνου, ταυτόχρονα.

Ο ιδιωτικός τομέας έχει πάρει την πρωτοβουλία και προχώρησε με τολμηρά βήματα, προτού ακόμη υπάρξει αναπτυξιακό πλαίσιο για την παραγωγή του υδρογόνου στη χώρα μας. Και έχει καταφέρει με τη στήριξη ανάπτυξης σχεδίων από την ΕΕ, να φέρει την παραγωγή του υδρογόνου ένα βήμα πριν την υλοποίηση.

Γεγονός εξαιρετικά σημαντικό γιατί με την ανάπτυξη της βιομηχανίας του υδρογόνου θα τονωθεί η εγχώρια οικονομία, θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας και θα προκύψουν νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες, αυξάνοντας την ανταγωνιστικότητα της χώρα μας. Διότι η εγχώρια βιομηχανία θα είναι σε θέση να παράγει προϊόντα και να προσφέρει υπηρεσίες, με χαμηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Με το άνοιγμα της Κύπρου σε νέες αγορές που σχετίζονται με το υδρογόνο, θα επέλθουν σημαντικές προοπτικές για καινούργιες εξαγωγές προϊόντων και διεθνείς συνεργασίες. Και φυσικά με τη χρήση του στις δημόσιες μεταφορές, η χώρα μας θα μειώσει το αποτύπωμα άνθρακά της και θα υλοποιήσει του στόχους της σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ).

– Τι επενδύσεις θα χρειαστούν ώστε να προχωρήσει αυτή η προσπάθεια και να δούμε το υδρογόνο να χρησιμοποιείται στην Κύπρο;

Το GreenH2CY στοχεύει μελλοντικά στην κλιμάκωση της παραγωγής, τόσο στην τοποθεσία του έργου όσο και σε άλλες τοποθεσίες που έχουν ήδη εντοπιστεί, με ζητούμενο την ενίσχυση των στόλων οχημάτων, είτε για συγκοινωνίες, είτε για εμπορικές μεταφορές.

Πρόκειται για το πρώτο στο είδος του στην Κύπρο και χρηματοδοτείται  -να σημειώσω- από το Ταμείο Καινοτομίας του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Είναι μεν ένα ιδιαίτερα σημαντικό βήμα για την εδραίωση της οικονομίας του υδρογόνου στον τόπο μας, χρειάζεται δε το κράτος με τη σειρά του να εφαρμόσει την εθνική στρατηγική που έχει εκπονήσει.

Σε αυτό το πλαίσιο, οφείλει να προωθήσει τάχιστα σχέδια στήριξης για χρήστες του υδρογόνου ως εναλλακτικό καύσιμο -είτε πρόκειται για δημόσιες συγκοινωνίες είτε εμπορικά οχήματα μεταφορών- καθώς επίσης να αναπτύξει υποδομές και να ρυθμίσει το κανονιστικό πλαίσιο, σε εναρμόνιση με τις ευρωπαϊκές οδηγίες. Διαφορετικά, θα χάσουμε μια άκρως σημαντική ευκαιρία για τη χώρα μας.

– Πότε θα δούμε να χρησιμοποιείται υδρογόνο στην Κύπρο; Υπάρχει κάποιο χρονοδιάγραμμα ή εκτίμηση για το πότε μπορεί να ξεκινήσει η παραγωγή, η προμήθεια και η χρήση του στη χώρα;

To πιλοτικό αυτό έργο έχει ως χρονοδιάγραμμα να τεθεί σε λειτουργία το αργότερο μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2027, με χρήση στις μεταφορές για βαρέα οχήματα μεσαίου τύπου. Για να μπορέσει όμως να τηρηθεί, χρειάζεται και η αναγκαία κρατική στήριξη με σχέδια χορηγιών σε εταιρείες που ενδιαφέρονται να υιοθετήσουν τη χρήση υδρογόνου.  Το ίδιο ισχύει και για την κλιμάκωση και την εφαρμογή του υδρογόνου ακολούθως στη βιομηχανία και την ακτοπλοΐα. Το κράτος, να διαδραματίσει τον ρυθμιστικό και θεσμικό ρόλο που του αναλογεί.