Ο Γιάννος Κατσουρίδης είναι πανεπιστημιακός γνωστός στο ευρύ κοινό, αφού κουβαλά ένα βαρύ όνομα της κυπριακής Αριστεράς, από τις παρεμβάσεις του, τις αναλύσεις του αλλά και τα βιβλία του για τον κυπριακό αριστερό χώρο. Πολλά από τα αποτυπώματα που καταγράφει στο νέο βιβλίο του «Κόκκινα Ίχνη» είναι σε θέση να τα γνωρίζει από πρώτο χέρι. Παρακαταθήκες που μπορεί να μην πολυσυζητούνται σήμερα, όμως έπαιξαν ρόλο καταλυτικό στη διαμόρφωση της κυπριακής πολιτικής ιστορίας. Η νέα συγγραφική δουλειά του, στηρίζεται όμως λέει ο ίδιος και στην ανάγκη ανάδειξης πτυχών της ιστορίας των κινημάτων των κατώτερων στρωμάτων στην Κύπρο, που συχνά, περνούν απαρατήρητα από τις επίσημες ιστοριογραφίες και τα κρατικά αφηγήματα.
-Κόκκινα Ίχνη, το νέο σας βιβλίο που πραγματεύεται τα σημαντικά αποτυπώματα του Κομμουνιστικού Κόμματος Κύπρου με ποια αφορμή και ποιά στόχευση αν λάβουμε υπόψη ότι η συγκυρία είναι τέτοια που καμιά σχέση δεν έχει με τα πολιτικά πεπραγμένα που πραγματεύεστε;
-Πρώτα να πω ότι η ερευνητική μου ενασχόληση με το κυπριακό κομμουνιστικό κίνημα είναι συστηματική και συνεχής από τον καιρό της εκπόνησης της διδακτορικής μου διατριβής. Το λέω αυτό για να τονίσω ότι τα γραφόμενα μου σε σχέση με το ΚΚΚ δεν έχουν να κάνουν με την όποια συγκυρία, κάτι που ισχύει βέβαια για πολλές ακαδημαϊκές δουλειές. Εν προκειμένω, όμως, υπάρχει μια συγκυρία επετειακού χαρακτήρα. Μέσα στον επόμενο χρόνο, το 2026, συμπληρώνονται 100 χρόνια από την επίσημη ίδρυση του Κομμουνιστικού Κόμματος Κύπρου. Αναφέρομαι σε επίσημη διότι το ΚΚΚ ουσιαστικά προϋπάρχει από το τέλος του 1923 και το 1926 ουσιαστικά επισημοποιεί την παρουσία του με ιδρυτικό συνέδριο. Το 1924 έχουμε την πρώτη επίσημη εμφάνιση του ΚΚΚ μέσα από μια επιστολή προς την κυβέρνηση της Μεγάλης Βρετανίας που υπογράφει ως ΓΓ του ΚΚΚ ο Δημήτρης Χρυσοστομίδης. Μέσα στο 1925 έχουμε την κυκλοφορία του πρώτου φύλλου της επίσημης εφημερίδας του ΚΚΚ, ο Νέος Άνθρωπος. Οπότε, και σε σχέση με το ζήτημα των επετείων, είτε το 1923 κυκλοφορούσε το βιβλίο, είτε το 1924, είτε το 1925, είτε και του χρόνου πάλι θα ενέπιπτε σε επετειακή συγκυρία.
Μια δεύτερη αφορμή ήταν γλωσσική αν μπορώ να χρησιμοποιήσω έτσι τον όρο. Όλα μου σχεδόν τα προηγούμενα συγγράμματα και ειδικά τα βιβλία έχουν εκδοθεί στην αγγλική λόγω του χαρακτήρα της ακαδημαϊκής ζωής που επιβάλλει, τρόπον τινά, οι εκδόσεις άρθρων και βιβλίων να γίνονται στην αγγλική ή σε κάποια άλλη διεθνή γλώσσα. Σε αυτή την περίπτωση ήθελα να καταγράψω μέρος της ερευνητικής μου δουλειάς και στα ελληνικά διότι κακά τα ψέματα, γράφοντας στα ελληνικά είναι πολύ πιο εύκολο να εγγραφούν στη δημόσια συζήτηση και μνήμη στην Κύπρο. Ήταν όμως και μια προσωπική μου οφειλή σε αρκετούς βετεράνους της Αριστεράς που μου έχουν παραχωρήσει κατά καιρούς συνεντεύξεις, αλλά και φίλους/ες που μου το έχουν ζητήσει κατά καιρούς να γράψω κάτι στα ελληνικά.
Τέλος, και διαχρονικά συγκυριακό ως ζήτημα κατά τη γνώμη μου, είναι η ανάγκη ανάδειξης πτυχών της ιστορίας των κινημάτων των κατώτερων στρωμάτων στην Κύπρο, των λαϊκών και εργατικών στρωμάτων της χώρας μας, που, όπως και σε όλες σχεδόν τις χώρες του κόσμου, συχνά, περνούν απαρατήρητα από τις επίσημες ιστοριογραφίες και τα κρατικά αφηγήματα. Κατά τον ίδιο τρόπο που γίνεται (η περιθωριοποίηση τους δηλαδή) και με τη θέση και τα ζητήματα που τους απασχολούν στις σύγχρονες κοινωνίες. Γι’ αυτό και λέω ότι είναι διαχρονικά συγκυριακό και ήταν και ένας από τους στόχους μου.
-Το ΚΚΚ το πρώτο οργανωμένο κόμμα στην Κύπρο, σε αποικιοκρατικές συνθήκες τι άφησε πίσω του που έχουν καθορίσει και τη συνέχεια του, που είναι το ΑΚΕΛ;
-Αυτό που ερωτάτε ήταν το κυριότερο στοιχείο που ήθελα με τρόπο απλό και συνοπτικό να καταγράψω στο βιβλίο. Εξού και ο τίτλος «κόκκινα ίχνη» και η χρήση της λέξης «αποτυπώματα» στον υπότιτλο. Ήθελα δηλαδή να καταγράψω ενδεικτικά και όχι εξαντλητικά ορισμένες από τις «κληρονομιές» που άφησε το ΚΚΚ στον μετέπειτα πολιτικό φορέα της αριστεράς στην Κύπρο, το ΑΚΕΛ. Να καταγράψω τα αποτυπώματα αυτής της πρώτης περιόδου στην οργανωτική και πολιτική κουλτούρα της κυπριακής αριστεράς. Και αυτό δεν είναι καμιά θεωρητική πρωτοτυπία, αλλά παραδεχτή γνώση στην πολιτική επιστήμη και πολιτική κοινωνιολογία ότι δηλαδή οι αρχικές συνθήκες δημιουργίας και διαμόρφωσης ενός οργανισμού αφήνουν σημάδια διαρκείας στην μετέπειτα πορεία του οργανισμού.
Ο έτερος στόχος είναι μέσα από μικρές σε έκταση και απλές σε γραφή ιστορίες του ΚΚΚ να «συστήσω» το κυπριακό κομμουνιστικό κίνημα στον Κύπριο αναγνώστη. Όχι τον μυημένο που ενδεχομένως να γνωρίζει, αν όχι όλες, τις πλείστες από αυτές τις ιστορίες, αλλά αυτόν που δεν έχει τον χρόνο και τη δύναμη πολλές φορές να αφιερώσει σε μεγάλα και εκτενή συγγράμματα μέσα στον καταιγισμό πληροφοριών και γνώσης και τους εξαντλητικούς ρυθμούς ζωής που χαρακτηρίζουν τις σύγχρονες κοινωνίες, της κυπριακής μη εξαιρουμένης.
-Γιατί κατά τη γνώμη σας δεν υπάρχει από την ίδια την Αριστερά, η πορεία της στο χρόνο, από τα πρώτα βήματα μέχρι και το σήμερα;
-Κατά τη γνώμη μου για δύο λόγους. Όπως σημειώνω και στον πρόλογο του βιβλίου, ο πρώτος έχει να κάνει με επιλογές της κυρίαρχης ιστοριογραφίας, που αντανακλά προφανώς επιλογές των κυρίαρχων τάξεων στην Κύπρο, κατ’ αναλογία αντίστοιχων πρακτικών στο εξωτερικό, να περιθωριοποιεί τα κινήματα και τα πολιτικά υποκείμενα των λαϊκών στρωμάτων και της εργατικής τάξης και ειδικά της Αριστεράς, ώστε να μην εγγραφούν ποτέ στη συλλογική ιστορική μνήμη των κοινωνιών. Ο δεύτερος έχει να κάνει με αδυναμίες και απροθυμία της ίδιας της κυπριακής Αριστεράς για πολλά χρόνια να καταγράψει την ιστορία της, να ανοίξει τα αρχεία της και να τα κάνει κτήμα της κοινωνίας. Αυτό αναπόφευκτα δημιούργησε ένα κενό το οποίο για να είμαστε δίκαιοι έχει αρχίσει να αλλάζει τα τελευταία χρόνια με αρκετούς ερευνητές, ειδικά νεότερους, να θέτουν στο μικροσκόπιο όλα αυτά τα ζητήματα γύρω από την κυπριακή Αριστερά και ευρύτερα τα λαϊκά στρώματα, αλλά και το ίδιο το κόμμα να ασχολείται με αυτό το ζήτημα και να παράγει εκδόσεις.
-Λαός που δεν γνωρίζει την ιστορία του είναι καταδικασμένος να την ξαναζήσει. Γνωρίζουν οι νέοι πολιτικοί της Αριστεράς κι όχι μόνο τα αποτυπώματα που πρέπει να έχουν υπόψη τους για το δημόσιο και εθνικό καλό από εδώ και πέρα;
-Πρώτα να πω ότι η έννοια του εθνικού και δημόσιου καλού σίγουρα δεν είναι μία και ενιαία. Ορίζεται στη βάση υλικών συμφερόντων και κινήτρων, και στόχων προς εξυπηρέτηση από κοινωνικούς και πολιτικούς φορείς, παρά ως κάτι γενικό και αφηρημένο, δοσμένο σαν ραβασάκι από κάποια ανώτερη δύναμη. Ως προς το ερώτημα σας θα το έθετα περισσότερο με όρους γνώσης σε ένα συνεχές, παρά ως ερώτημα διπλής επιλογής μόνο. Ως ένα ζήτημα, δηλαδή, βαθμού, έκτασης και ποιότητας της γνώσης. Υπάρχουν σίγουρα αρκετοί/ές που ξέρουν. Υπάρχουν και αρκετοί/ές που δεν ξέρουν. Και δυστυχώς υπάρχει και η πλειοψηφία που κατά τη γνώμη μου, γνωρίζει επιφανειακά ή σε επίπεδο τσιτάτων και μόνο. Αυτό που θα ονομάζαμε ημιμάθεια. Και εδώ με τον όρο γνώση δεν εννοώ τις ιστορικές πληροφορίες, αν και περιλαμβάνω αναγκαστικά ορισμένες τέτοιες. Πολύ περισσότερο εννοώ την ικανότητα κατανόησης των πλαισιώσεων, των αφηγημάτων, τα υλικών πλαισίων διαμόρφωσης της γνώσης και των πράξεων, των συνδέσεων των γεγονότων και των κινήτρων. Σε αυτά υστερούμε όλοι και δεν εξαιρώ ούτε και τον εαυτό μου για να μην θεωρηθεί ότι κάνω από καθέδρας κριτική. Δεν αφορά δηλαδή μόνο τους νέους πολιτικούς της Αριστεράς που σε πολλές περιπτώσεις είναι καλύτερα εξοπλισμένοι/ες από άλλους. Ενδεχομένως, βέβαια, αναμένονται πολύ περισσότερα από την Αριστερά.
-Να αναμένουμε να καταγράψετε και τα αποτυπώματα του ΑΚΕΛ;
-Εν μέρει το έχω κάνει με άρθρα και βιβλίο αν και στα αγγλικά για τους λόγους που σας εξήγησα προηγουμένως. Όμως, πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι δεδομένου ότι είναι ένας υπαρκτός, ζωντανός και εν ενεργεία οργανισμός, έτσι και η διαδικασία παραγωγής αποτυπωμάτων είναι συνεχής. Συμβαίνει σε πραγματικό χρόνο, δεν είναι μόνο παρελθοντικό γεγονός όπως στην περίπτωση του ΚΚΚ. Τα κόμματα της ριζοσπαστικής Αριστεράς είναι το βασικό μου ερευνητικό πεδίο ενασχόλησης οπότε θα συνεχίσω να το κάνω, συγκριτικά, αλλά και περιπτωσιολογικά για το ΑΚΕΛ, σε δουλειές που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη αλλά και μελλοντικά.
Παρουσίαση του βιβλίου
Η παρουσίαση του βιβλίου Κόκκινα Ίχνη θα γίνει την Τρίτη20 Μαίου 2025 στις 19.00 στη Δημοσιογραφική Εστία στη Λευκωσία. Θα απευθύνουν χαιρετισμό οι: Χριστίνα Ιωάννου, Αν. Κοσμήτορα Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Λευκωσίας και Δημήτρης Παπαπολυβίου- Εκδόσεις Ρίζες. Για το βιβλίο θα μιλήσουν οι: Γιαννάκης Κολοκασίδης, ιστορικός και Κωστάκης Κωνσταντίνου, Αν. Καθηγητής Πανεπιστημίου Frederick. H εκδήλωση θα κλείσει με αντιφώνηση του συγγραφέα. Συντονισμός από τη δημοσιογράφο Μαρία Φράγκου Παπαλαζάρου. Θα ακολουθήσει μουσικό αφιέρωμα με τον Στυλιανό Σωκράτους.
