Χωρίς την έγκριση της Κύπρου η Τουρκία δεν μπορεί να υπογράψει αμυντική συμφωνία στο πλαίσιο του προγράμματος SAFE. Συμμετοχή στο πρόγραμμα SAFE δεν μπορεί να επιτραπεί σε χώρες που επιτίθενται ή απειλούν την ασφάλεια κράτους μέλους.
Οι κανόνες του αμυντικού προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης προνοούν τα πιο πάνω όπως τα περιέγραψε με ξεκάθαρο τρόπο ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, σε δηλώσεις του στη διάρκεια επίσκεψης του στη Λευκωσία.
Πολύ ξεκάθαρος ως προς την Τουρκία
Η συμμετοχή στο πρόγραμμα SAFE από πλευράς Τουρκίας είναι ένα από τα ζητήματα που απασχολεί τη δημόσια συζήτηση στην Κύπρο αλλά και ευρύτερα, με έντονες τις αμφιβολίες στα κατά πόσο η Λευκωσία έχει τη δυνατότητα να εμποδίσει μια τουρκική συμμετοχή. Επί του συγκεκριμένου ο Αντόνιο Κόστα σημείωσε στη διάρκεια των δηλώσεών του μετά τη συνάντηση που είχε με τον Νίκο Χριστοδουλίδη στη Λευκωσία:
«Οι κανόνες του προγράμματος SAFE είναι πολύ σαφείς. Είναι ανοικτό για τρίτες χώρες, αλλά για τρίτες χώρες που δεν αποτελούν απειλή για την ασφάλεια κάθε κράτους μέλους. Σε κράτη που επιτίθενται ή απειλούν την ασφάλεια κράτους μέλους δεν μπορεί να τους επιτραπεί να χρησιμοποιήσει το SAFE. Και για να χρησιμοποιηθεί το SAFE από μια τρίτη χώρα αυτή θα πρέπει να υπογράψει αμυντική συμφωνία που πρέπει να τύχει έγκρισης από όλα τα κράτη μέλη».
Καθιστώντας κατ’ αυτό τον τρόπο σαφές πως εάν η Τουρκία επιθυμεί να συμμετάσχει στο εν λόγω πρόγραμμα θα πρέπει πρωτίστως να δείξει σεβασμό στα κράτη μέλη της ΕΕ, σε διαφορετική περίπτωση οποιοδήποτε ενδιαφερόμενο κράτος μπορεί να μπλοκάρει την τουρκική συμμετοχή.
Επί του ιδίου θέματος ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης ανέφερε πως: «η συμμετοχή της οποιασδήποτε τρίτης χώρας προϋποθέτει συμφωνία άμυνας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μια συμφωνία που προϋποθέτει τη σύμφωνη γνώμη και των 27 κρατών μελών, αλλά πολύ περισσότερο, δεν μπορούμε να χρηματοδοτούμε, να δίνουμε πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε τρίτα κράτη, τα οποία απειλούν κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι λες και – γιατί δεν υπάρχει καμία απολύτως διαφορά- η Ευρωπαϊκή Ένωση να χρηματοδοτήσει την αμυντική βιομηχανία της Ρωσίας, η οποία έχει εισβάλει παράνομα σε έδαφος χώρας της περιοχής. Άρα, αντιλαμβάνεστε, υπό αυτά τα δεδομένα δεν μπορεί να υπάρξει μια τέτοια χρηματοδότηση».
Η Κυπριακή Προεδρία της ΕΕ
Ένα από τα θέματα που απασχόλησε τις συνομιλίες Χριστοδουλίδη-Κόστα ήταν και η επικείμενη ανάληψη της Προεδρίας της ΕΕ από την Κυπριακή Δημοκρατία το πρώτο εξάμηνο του 2026. Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης είπε ότι συζήτησαν «ορισμένους από τους βασικούς φακέλους, τους οποίους θα διαχειριστούμε ως Κυπριακή Προεδρία, όπως το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό πλαίσιο. Αναμένονται δύσκολες και μακρές συζητήσεις κατά τη διάρκεια της Προεδρίας μας, συζητήσεις, οι οποίες είναι καθοριστικές για τη χρηματοδότηση των συλλογικών μας προτεραιοτήτων τα επόμενα χρόνια».
Περαιτέρω ανέφερε ότι «η Κύπρος θα συνεργαστεί στενά με τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τα κράτη μέλη για να έχουμε ουσιαστική πρόοδο σε αυτό το σημαντικό θέμα, έγκαιρα χρονικά, είναι πολύ σημαντικό να έχουμε έγκαιρα συμφωνία σε αυτό το πολύ σημαντικό θέμα και την ίδια στιγμή ο προϋπολογισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αντικατοπτρίζει από τη μια τις προτεραιότητες, τις σημερινές προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και να διασφαλίζει κάποιες παραδοσιακές σημαντικές πολιτικές, όπως για παράδειγμα η πολιτική συνοχής».
Τα θεσμικά όργανα κοντά τους πολίτες
Από την πλευρά του ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είπε, μεταξύ άλλων, ότι οι επισκέψεις του στα κράτη μέλη της ΕΕ είναι πολύ σημαντικά, διότι είναι σημαντικό να έρθουν τα θεσμικά όργανα της ΕΕ πιο κοντά στους πολίτες, αλλά και για να συναντηθεί με τους ηγέτες.
Πρόσθεσε ότι η επικείμενη Προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι «πάρα πολύ σημαντική και έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή για την ειρήνη στην Ευρώπη, όπου καλούμαστε να διαχειριστούμε τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, όπου χρειάζεται να αυξήσουμε την επένδυση μας στη δική μας ασφάλεια – και ασφάλεια σημαίνει (αύξηση) στην αμυντική δυνατότητα και προστασία των πολιτών και κοινωνιών μας». Πρόσθεσε ότι σε αυτό το πλαίσιο χαιρετίζει την ανακοίνωση της Προέδρου της Κομισιόν για εγκαθίδρυση στην Κύπρο ενός Κέντρου Καταπολέμησης Πυρκαγιών.
Ανέφερε, επίσης, ότι ένα πολύ σημαντικό θέμα είναι η αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής αλλά και η Ανταγωνιστικότητα της ΕΕ.
Στο επίκεντρο και η κατάσταση στη Μέση Ανατολή
Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης ανέφερε ότι συζήτησαν για «την τεταμένη κατάσταση στη Μέση Ανατολή. Η χώρα μας, η Κύπρος, λόγω της μοναδικής της θέσης ως το κράτος μέλος, ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην περιοχή, με γεωγραφική γειτνίαση με τη Μέση Ανατολή, με εξαιρετικές σχέσεις με όλα τα κράτη της περιοχής, θα αξιοποιήσουμε την Προεδρία μας με μοναδικό στόχο να φέρουμε την Ευρώπη και κοντά με τη γειτονιά μας.
Και σε αυτό το πλαίσιο ανταλλάξαμε απόψεις για τις προετοιμασίες του άτυπου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, αλλά και τον σχεδιασμό μας για μια συνάντηση με ηγέτες της περιοχής, και τα δύο προγραμματισμένα εδώ στην Κύπρο, για τα οποία θα συνεργαστούμε στενά με τον Πρόεδρο του Συμβουλίου και την ομάδα του».
Ο Πρόεδρος Κόστα επεσήμανε ότι «βασιζόμαστε στην Κύπρο για να διασφαλίσουμε ότι ερχόμαστε πιο κοντά στη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Είστε σε μια γεωστρατηγική θέση, πολύ σημαντική για την ΕΕ στο σύνολο της και βασιζόμαστε σε εσάς για να ενισχύσουμε τη σχέση μας με τους γείτονες μας», επαινώντας τη θέση της Κύπρου σε ό,τι αφορά τη Γάζα και για τον θαλάσσιο διάδρομο για παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας προς τον άμαχο πληθυσμό της Γάζας.
