Στην Κύπρο βρίσκεται αυτές τις μέρες ο διεθνώς καταξιωμένος Γάλλος παραγωγός ταινιών animation και με ειδικότητα στις διεθνείς συμπαραγωγές Ολιβιέ Κατρίν, προκειμένου να δώσει το παρών του στο 4ο διεθνές φεστιβάλ animation «Animattikon Project», το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη από την Τετάρτη 8 Σεπτεμβρίου στην Πάφο.
Μιλά στον «Φ» για τον θεσμό των Ευρωπαϊκών Βραβείων Animation «Emile», των οποίων είναι ιδρυτικό μέλος, καθώς και για την «ιδιάζουσα ποίηση» της τέχνης των κινουμένων σχεδίων, τα οποία, τονίζει, έχουν διευρύνει σήμερα το πεδίο των δυνατοτήτων τους. Παράλληλα μας μεταφέρει σε μικρές και άγνωστες πόλεις ή χωριά της Ευρώπης, για να μας εξηγήσει πώς αντίστοιχα φεστιβάλ με αυτό της Πάφου κέρδισαν το τρόπαιο ενός από τα μεγαλύτερα φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους του κόσμου.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Animattikon: Το τελευταίο κάστρο του Πάφος 2017
– Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Animattikon project είναι ο πρέσβης στην Κύπρο των Ευρωπαϊκών Βραβείων Animation, των οποίων ήσασταν ιδρυτικό μέλος το 2017. Μπορείτε να μας μιλήσετε για τη σημασία του θεσμού; Η ιδέα ήταν του παραγωγού Didier Brunner, ο οποίος, όταν ανακάλυψε τα βραβεία Annie στις Ηνωμένες Πολιτείες, σκέφτηκε ότι είναι πολύ σημαντικό να τιμούνται οι καλλιτέχνες που φτιάχνουν τις ταινίες: όλοι αυτοί οι ταλαντούχοι τεχνίτες που έχουμε στην Ευρώπη, από τον σκηνοθέτη μέχρι τον animator, συμπεριλαμβάνοντας τους σκηνογράφους, τους σχεδιαστές ήχου κλπ. Δεν είναι μια τελετή για ταινίες, αλλά μια τελετή γιορτής για αυτούς που φτιάχνουν ταινίες.
– Βρίσκουμε ενδιαφέρον το γεγονός ότι ξεκινήσατε από εθνολόγος και γίνατε στη συνέχεια παραγωγός ταινιών animation. Πώς προέκυψε και πώς συνδυάζονται οι δύο ιδιότητες; Για μένα τα δύο, εθνολογία και κινηματογράφος, αλληλοτροφοδοτούνται. Όταν ήμουν φοιτητής εθνολογίας ήμουν σινεφίλ και έβλεπα συχνά τις ταινίες ως ένα μέσω για να ανακαλύψει κανείς άλλες κουλτούρες, καθώς επίσης και ως έναν τρόπο για αυτές τις κουλτούρες να φανερωθούν στον υπόλοιπο κόσμο. Παράλληλα τις έβλεπα σαν έναν τρόπο να κατασκευάσει και να ενδυναμώσει κανείς την ταυτότητα της κοινότητάς του. Το πιο προφανές παράδειγμα στο θέμα αυτό είναι το γουέστερν, που συνιστά μια μυθική εικόνα της Αμερικής αλλά είναι ταυτόχρονα βαθύτατα επηρεασμένο από την εικόνα που οι ίδιοι οι Αμερικάνοι έχουν για τους εαυτούς τους. Εξάλλου, ο κινηματογράφος του animation, ιδίως όσον αφορά τις ταινίες μικρού μήκους, με την συμπυκνωμένη τους μορφή και συνήθως χωρίς διαλόγους, χρησιμοποιεί μια τεράστια γκάμα οπτικού και ηχητικού υλικού πολύ συγκεκριμένου στην κουλτούρα του δημιουργού του, ενώ ταυτόχρονα πρέπει να παραμείνει οικουμενικός για να μπορεί να γίνει κατανοητός. Είναι, από αυτή την άποψη, πολύ πλούσιος. Επίσης, ως παραγωγός, εξειδικεύτηκα στις διεθνείς συμπαραγωγές και βρίσκω εξαιρετικά ενδιαφέρουσα την διοργάνωση εργαστηρίων σε διάφορες χώρες για την ανάπτυξη ταινιών από ντόπιους δημιουργούς. Είναι ένας τρόπος να συνεχίσω να είμαι και λίγο εθνολόγος.
– Tι κάνει μια ταινία animatıon να ξεχωρίζει για εσάς; Θα έλεγα ότι είναι η δυνατότητά της επίκλησης. Το animation δημιουργεί μια μορφή ιδιάζουσας ποίησης με το να επικαλείται στιγμές, διαθέσεις, συναισθήματα με μόνο λίγες γραμμές κινουμένου σχεδίου και μια ηχητική επένδυση. Ωθεί τον θεατή στο να ανοίξει το πνεύμα του για να καταλάβει και να προσλάβει αυτό που του στέλνει με αυτά τα λίγα στοιχεία. Η ταινία «Father and Daughter» του Michael Dudok de Wit είναι ένα πάρα πολύ καλό παράδειγμα αυτής της ιδιομορφίας του animation. Η ταινία αυτή, με πολύ νηφάλια μέσα, σχεδόν μινιμαλιστικά, καταφέρνει να δημιουργήσει ένα ολόκληρο σύμπαν, μια ζωή που περνά, σύνθετα συναισθήματα, καθώς επίσης και ένα πολιτιστικό συγκείμενο (Να τος ο εθνολόγος!) με το να τα επικαλείται με πολύ όμορφο τρόπο.
– Το σημερινό κοινό τι ζητά να βλέπει; Και είναι ευθύνη του animator να ανησυχεί για αυτό; Το animation σήμερα έχει διευρύνει το πεδίο των δυνατοτήτων του, εν μέρει επειδή περισσότερος κόσμος βλέπει ταινίες μικρού μήκους, αλλά επίσης επειδή οι σειρές animation είναι όλο και πιο ποικίλες και απευθύνονται σε ένα όλο και πιο διαφοροποιημένο κοινό, ενώ για χρόνια ήταν περιορισμένες στους νεαρούς θεατές. Αυτή η διεύρυνση έχει προκύψει επίσης επειδή και οι μεγάλου μήκους ταινίες ανακαλύπτουν ένα τεράστιο χώρο ελευθερίας που δεν είχαν ποτέ. Με το να αφήνουν στο πλάι τους περιορισμούς του προϋπολογισμού και να δέχονται να δουλέψουν με μικρότερα ποσά, οι σκηνοθέτες ανακαλύπτουν μια μορφή ελευθερίας που τους επιτρέπει να εξερευνήσουν καινούριους ορίζοντες, χωρίς να χρειάζεται να απευθύνονται σε ένα μεγάλο κοινό. Φτιάχνουμε μια ταινία για να μεταφέρουμε κάτι στους θεατές, άρα η ερώτηση είναι: τα καταφέρνουμε; Για μια ταινία μικρού μήκους αυτή είναι η μόνη ερώτηση που αξίζει τον κόπο, αλλά για μια ταινία μεγάλου μήκους ή μια σειρά, το θέμα της επιτυχίας και άρα της οικονομικής ισορροπίας δεν μπορεί να λυθεί τόσο απλά.
– Το Animattikon, «παιδί» της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης Πάφος2017, διανύει μόλις τον 4ο χρόνο ζωής του. Δείχνει να έχει θέσει ψηλά τον πήχη, σε μία πόλη, αλλά και χώρα, όπου δεν υπάρχει ακόμα εδραιωμένη παιδεία για την τέχνη του animation. Έχετε δει να πετυχαίνει ανάλογο στοίχημα σε άλλα μέρη του κόσμου; Ποια πιστεύετε ότι είναι η συνταγή επιτυχίας; Ναι, είναι πάντα πολλή δουλειά. Μια δουλειά που απαιτεί χρόνο. Σκέφτομαι αυτό το καταπληκτικό φεστιβάλ που διοργανώνεται στο Νικόζι στη Γεωργία. Το Νικόζι είναι ένα μικρό χωριό στη Γεωργία, θα ’λεγε κανείς στην άκρη του κόσμου, μακριά απ’ όλα. Κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ έρχονται προσκεκλημένοι από το εξωτερικό. Έρχονται επίσης επαγγελματίες οι άνθρωποι παθιασμένοι με το animation από την πρωτεύουσα την Τιφλίδα. Αλλά βλέπουμε επίσης και κατοίκους του χωριού, όλων των ηλικιών που έρχονται να παρακολουθήσουν ταινίες, πολλές φορές απαιτητικές, με πολύ ενδιαφέρον, με μια περιέργεια και μια συγκέντρωση αξιοσημείωτη. Σκέφτομαι επίσης, σε άλλη κλίμακα, το φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους του Clermont-Ferrand, που ξεκίνησε από μερικούς φοιτητές, σε μια εποχή που οι ταινίες μικρού μήκους δεν ενδιέφεραν σχεδόν κανένα και το οποίο τώρα έχει γίνει το μεγαλύτερο φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους του κόσμου, με τις αίθουσες να γεμίζουν με τους κατοίκους της πόλης, και πάλι όλων των ηλικιών. Δεν έχω ποτέ δει κόσμο που να είναι τόσο αναμεμιγμένος σε ένα φεστιβάλ όσο αυτοί. Αυτά είναι τα τρόπαια μιας πολύχρονης και ποιοτικής δουλειάς: να δείξεις καλές ταινίες, να τις συνοδεύσεις σωστά, να δουλέψεις με τα παιδιά που θα είναι οι θεατές του αύριο και να αντέξεις στον χρόνο. Αυτή είναι η συνταγή για την επιτυχία κατά την άποψή μου.
