Η σαρωτική νίκη του Τουφάν Ερχιουρμάν στις χθεσινές εκλογές στα κατεχόμενα για την ανάδειξη του νέου ηγέτη των Τουρκοκυπρίων δεν αποτελεί απλώς μια εσωτερική πολιτική ανατροπή. Είναι, πάνω απ’ όλα, ένα ηχηρό πολιτικό μήνυμα από την ίδια την τουρκοκυπριακή κοινότητα. Ένα μήνυμα που στρέφεται εναντίον της πολιτικής του διχασμού και της μονιμοποίησης της διαίρεσης του νησιού. Με την επιλογή τους, οι Τουρκοκύπριοι γύρισαν την πλάτη στο αφήγημα των δύο κρατών που προωθούσε μεθοδικά ο απερχόμενος ηγέτης των Τουρκοκυπρίων και εκλεκτός της Άγκυρας, Ερσίν Τατάρ και έστειλαν ξεκάθαρο μήνυμα υπέρ της ανάγκης επιστροφής στις διαπραγματεύσεις για επίλυση του Κυπριακού στη βάση της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας.
Ο Ερχιουρμάν δεν είναι μια πολιτική κατασκευή της στιγμής. Δεν προέκυψε για να γεμίσει ένα κενό ή για να εξυπηρετήσει συγκυριακές ισορροπίες. Η παρουσία του στην πολιτική σκηνή των κατεχομένων δεν είναι περιστασιακή και η υποψηφιότητά του δεν ήταν προϊόν επιβολής, αλλά μιας βαθύτερης πολιτικής πρότασης. Πρόκειται για έναν πολιτικό με συγκροτημένο όραμα και σταθερή πορεία, με ευρωπαϊκό προσανατολισμό και σταθερή προσήλωση στη συμφιλίωση και στην ειρηνική συνύπαρξη των δύο κοινοτήτων. Πρόκειται πάνω απ’ όλα για έναν πολιτικό με παρελθόν, παρόν και φιλοδοξία για μέλλον. Στη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, μίλησε με λόγο μετριοπαθή, αλλά σαφή: αποδοκίμασε τις προσπάθειες απομάκρυνσης από το πλαίσιο λύσης που έχει συμφωνηθεί από δεκαετίες και τόνισε την ανάγκη επανεκκίνησης των διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο των ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών. Έδωσε δε το στίγμα του ως ηγέτης που δεν επενδύει στη σύγκρουση, αλλά στον διάλογο.
Η αλλαγή αυτή φέρνει αναπόφευκτα νέα δεδομένα στο Κυπριακό. Η εκλογή Ερχιουρμάν, πέραν από την προφανή εσωτερική της σημασία για την τουρκοκυπριακή κοινότητα, έχει και βαρύνουσα διπλωματική σημασία. Η διεθνής κοινότητα και κυρίως τα Ηνωμένα Έθνη και η Ευρωπαϊκή Ένωση αναζητούσαν εδώ και καιρό μια αξιόπιστη φωνή στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, η οποία να μπορεί να επαναφέρει τον διάλογο σε μια ρεαλιστική και βιώσιμη βάση. Η παρουσία Ερχιουρμάν προσφέρει πλέον αυτή την ελπίδα.
Όμως, παρά την αισιοδοξία που εύλογα γεννά η αλλαγή προσώπου και πολιτικής γραμμής, το ερώτημα παραμένει αμείλικτο: αλλάζει πραγματικά κάτι στην πολιτική των κατεχομένων ή τελικά κουμάντο συνεχίζει να κάνει η Άγκυρα; Το παρελθόν μας έχει διδάξει ότι, ανεξαρτήτως των διαθέσεων και των επιλογών των Τουρκοκυπρίων, η τουρκική κυβέρνηση διατηρεί τον καθοριστικό λόγο για τις εξελίξεις στο κατεχόμενο βόρειο τμήμα της Κύπρου.
Ο Ερχιουρμάν, λοιπόν, καλείται να κινηθεί σε ένα ασφυκτικό πλαίσιο: από τη μία να τιμήσει την εντολή της τουρκοκυπριακής κοινωνίας για μια πιο συμφιλιωτική και ευρωπαϊκή προσέγγιση του Κυπριακού και από την άλλη να μην έρθει σε κατά μέτωπο ρήξη με την Άγκυρα, από την οποία εξαρτάται οικονομικά, πολιτικά και στρατιωτικά το ψευδοκράτος. Το ερώτημα δεν είναι αν ο ίδιος έχει τη βούληση για αλλαγή πορείας· αυτό φαίνεται πως το έχει αποδείξει. Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν θα του επιτραπεί από την Τουρκία να προχωρήσει σε ουσιαστικές κινήσεις.
Σε αυτό το κρίσιμο σταυροδρόμι, η ελληνοκυπριακή πλευρά καλείται επίσης να κάνει τη δική της αυτοκριτική και να προετοιμαστεί για ένα νέο γύρο συνομιλιών με περισσότερο ρεαλισμό, ευελιξία και πολιτική τόλμη. Η αλλαγή ηγεσίας στα κατεχόμενα δεν εγγυάται από μόνη της την πρόοδο στο Κυπριακό. Δημιουργεί, ωστόσο, μια σπάνια ευκαιρία για επανεκκίνηση. Αν δεν αξιοποιηθεί, η ευθύνη θα βαραίνει εξίσου και τις δύο πλευρές.
Ο δρόμος μπροστά είναι μακρύς και δύσβατος, αλλά η νίκη Ερχιουρμάν προσφέρει μια αχτίδα ελπίδας μέσα στο πολιτικό σκοτάδι που είχε απλωθεί τα τελευταία χρόνια πάνω από το Κυπριακό. Το ζητούμενο είναι αν υπάρχει πολιτικό θάρρος και στις δύο πλευρές, ώστε να μετατραπεί αυτή η ελπίδα σε πράξη.
panayiota.charalambous@phileleftheros.com
