Αφορμή για την δημόσια αυτή τοποθέτηση, αποτέλεσε συνέντευξη της υπουργού Ενέργειας στον «Φιλελεύθερο» και η απάντηση της στο ερώτημα γιατί το υπουργείο «απορρίπτει το αίτημα για διοργάνωση μειοδοτικών διαγωνισμών για νέα έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), αφού φαίνεται πως με τέτοιους διαγωνισμούς μπορούμε να εξασφαλίσουμε ηλεκτρισμό σε πολύ χαμηλή τιμή». 

Δυστυχώς, η απάντηση της υπουργού περιέχει μια σειρά από θέσεις με τις οποίες δεν συμφωνώ, όπως θα επεξηγήσω λεπτομερώς πιο κάτω.

Πρώτη θέση της υπουργού ήταν πως «οι μειοδοτικοί διαγωνισμοί από το 2014 και έπειτα διενεργούνται στη βάση των κατευθυντήριων γραμμών της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις. Σε αυτή την περίπτωση οι ενισχύσεις χορηγούνται ως προσαύξηση, επιπλέον της αγοραίας τιμής με την οποία οι παραγωγοί πωλούν την ηλεκτρική ενέργεια απευθείας στην αγορά». Όμως μια προσεκτική ανάγνωση αυτούσιας της έγκρισης που έδωσε η ίδια η ΕΕ το 2016 στην Ελλάδα για το προταθέν σχέδιο μειοδοτικών διαγωνισμών που διεξάγονται από τη ΡΑΕ, και είχαν και εξαιρετικά αποτελέσματα 4-6 σεντ/KWh, δείχνει πως η ερμηνεία του υπουργείου δεν είναι ορθή.

 https://ec.europa.eu/competition/state_aid/cases/265395/265395_1876241_194_2.pdf

«(31) Generators will earn money from selling their electricity on the market, but when the reference market price is below the reference value, generators will also receive a premium to cover the difference. The contracts for the payment of the feed-in premium will be two-way contracts for difference so that in the case the reference market price is above the reference value for a specific month/ technology, the relevant generators will repay the difference to the RES Special Account.»

Δηλ: οι Παραγωγοί θα εισπράττουν χρήματα από τη συμμετοχή τους στην Αγορά. Όταν η τιμή της αγοράς είναι χαμηλότερη από την τιμή αναφοράς του Διαγωνισμού, τότε ο παραγωγός θα λαμβάνει premium για να καλυφθεί η διαφορά. Αν η τιμή αγοράς είναι ψηλότερη από την τιμή αναφοράς του Διαγωνισμού τότε ο Παραγωγός θα επιστρέφει τη διαφορά στο λογαριασμό του αντίστοιχου Ταμείου ΑΠΕ. Με απλά λόγια ο Παραγωγός διασφαλίζει μόνο την τιμή αναφοράς με την οποία κέρδισε τον διαγωνισμό. 

Το σύστημα του Συμβολαίου διπλής κατεύθυνσης που υπογράφουν, δουλεύει με ακριβώς τον ίδιο τρόπο που λειτουργούν και τα συμβόλαια των ΑΠΕ με καθεστώς στήριξης (Feed in Tariffs) στην Κύπρο, καθώς και τα έργα του μειοδοτικού διαγωνισμού του 2012-2013. Ως αγοραία τιμή στην Κύπρο, καθορίζεται η μέση μηνιαία τιμή ενέργειας της ΑΗΚ (καύσιμο συν ρύποι) το γνωστό Κόστος Αποφυγής (ή κόστος Αγοράς Ενέργειας από ΑΠΕ σύμφωνα με την έκθεση 04/2018, της ΡΑΕΚ του Οκτωβρίου 2018.

Η δεύτερη θέση της υπουργού με την οποία επίσης δεν συμφωνώ, λέει πως: «Δεδομένου ότι στην Κύπρο δεν υπάρχει ακόμα αγοραία τιμή, δηλαδή τιμή που να προκύπτει υπό συνθήκες ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού, ο οποιοσδήποτε μειοδοτικός διαγωνισμός που θα διεξαγόταν πριν από το άνοιγμα της αγοράς, θα αντίκειτο των κανόνων της ΕΕ που αφορούν τις κρατικές εγγυήσεις.» Αντίθετα, η ΕΕ έδωσε έγκριση στην Ελλάδα τον Δεκέμβριο του 2021 για κρατική ενίσχυση έργων ΑΠΕ με αποθήκευση, που θα γίνουν με μειοδοτικούς διαγωνισμούς σε 46 νησιά μη διασυνδεδεμένα, στα οποία δεν λειτουργεί ανταγωνιστική αγορά. 

Η έγκριση του Σχεδίου για μειοδοτικούς διαγωνισμούς έγινε με τον ίδιο τρόπο όπως το σχέδιο του 2016 (aid will take the form of a two-way contract-for-difference premium). Ως αγοραία τιμή χρησιμοποιείται το μέσο μηνιαίο κόστος της ΔΕΗ δηλ το αντίστοιχο του κόστους αποφυγής της ΑΗΚ!

Και από τη στιγμή που το υπουργείο λειτούργησε το τελευταίο του σχέδιο για αγορά ενέργειας από ΑΠΕ, για την οποία οι καταναλωτές κατέβαλλαν το κόστος αποφυγής της ΑΗΚ που ανήλθε στα 25 σεντ/KWh (τώρα επέβαλε η ΡΑΕΚ ανώτατη τιμή τα 11 σεντ) και δεν είχε πρόβλημα η ΕΕ, θα ερχόταν η ΕΕ παράλογα να βάλει εμπόδιο σε μειοδοτικό διαγωνισμό που θα διασφάλιζε σίγουρα τιμές αντίστοιχες της Ελλάδας γύρω στα 5 σεντ/KWh προς όφελος των καταναλωτών;

Η τρίτη θέση της υπουργού με την οποία διαφωνώ κάθετα λέει πως «Αλλά ακόμα και στην περίπτωση που θα υποχρεωνόταν η ΑΗΚ να αγοράζει το σύνολο της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από τις μονάδες που θα συμμετείχαν σε έναν τέτοιον διαγωνισμό, το όφελος, στην παρούσα φάση, στον τελικό λογαριασμό των καταναλωτών θα ήταν αμελητέο». 

Κάνοντας ένα απλό υπολογισμό για ένα διαγωνισμό ΑΠΕ της τάξης των 100 MW που είναι η σημερινή εγκατεστημένη Ισχύς από τα δύο Σχέδια του υπουργείου, που θα απέφερε τιμές όπως της Ελλάδας δηλ 5 σεντ/KWh,  βλέπουμε ότι η ΑΗΚ θα αγόραζε την ενέργεια από τις μονάδες αυτές με ετήσιο κόστος περίπου 8 εκατομμύρια ευρώ. Με βάση τις σημερινές τιμές πετρελαίου και ρύπων θα πλήρωνε για την ίδια ενέργεια από τις συμβατικές μονάδες παραγωγής, 40 εκατομμύρια ευρώ. Η τεράστια αυτή διαφορά κόστους δεν είναι αμελητέα. Το σχέδιο του υπουργείου, πριν την παρέμβαση της ΡΑΕΚ, επέτρεπε στους παραγωγούς ΑΠΕ, να εισπράττουν αυτά τα λεγόμενα απροσδόκητα κέρδη τα οποία ήδη φορολογούνται σε άλλες χώρες της ΕΕ. 

Σημειώνεται επίσης ότι η πιο πάνω Ρυθμιστική απόφαση της ΡΑΕΚ (ΚΔΠ 257/2022) και το Σχέδιο του υπουργείου έχει δώσει την δυνατότητα στα έργα αυτά, να μπορούν να ενταχθούν στο δεύτερο Σχέδιο (της Μεταβατικής Ρύθμισης, όπου συνολικά έχουν αδειοδοτηθεί πέραν από τα 150MW), και αντί το όφελος να μεταφέρεται μέσω της  ΑΗΚ σε όλους τους καταναλωτές, τελικά το όφελος  το λαμβάνουν ως απροσδόκητο κέρδος ουσιαστικά μερικές μεγάλες Εταιρείες Προμήθειας, που δίνουν μέρος σε μερικούς μεγάλους καταναλωτές. 

Συγκεκριμένα η απόφαση αναφέρει: 

«Η Μέγιστη Τιμή Αγοράς από ΑΠΕ-Η να τεθεί σε προσωρινή βάση και να παύσει να ισχύει: 

– για όσους συμβαλλόμενους τερματίσουν τη σύμβαση με την ΑΗΚ-Προμήθεια και ενταχθούν στη Μεταβατική Ρύθμιση της Αγοράς Ηλεκτρισμού, όπως προνοείται στο πιο πάνω Σχέδιο της Κυπριακής Δημοκρατίας».

Δεν θα επεκταθώ περαιτέρω, ελπίζοντας ότι το υπουργείο και οι άλλοι συναρμόδιοι φορείς για την προστασία των καταναλωτών, θα λάβουν το συντομότερο αποφάσεις που θα μειώνουν τις επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης, με μόνο γνώμονα το συμφέρον των οικιακών καταναλωτών και των μικρών επιχειρήσεων. 

* Τέως Πρόεδρος της ΡΑΕΚ.