Μέσα στην ερχόμενη εβδομάδα, η νεοδιορισθείσα Επιτροπή Επιλογής Έργων και Καλλιτεχνών κλήθηκε επιτέλους να κάνει την πρώτη της συνάντηση, προκειμένου να προτείνει πιθανούς τρόπους μήπως και περισωθεί κάτι από το φιάσκο της φετινής (μη;) εκπροσώπησης της Κύπρου στην Μπιενάλε Βενετίας.

Κι όταν λέμε «τρόπους», είναι ξεκάθαρο εδώ που φτάσαμε ότι δεν πρόκειται να γίνει πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για καλλιτέχνες ή επιμελητές. Δεν υπάρχει καθόλου χρόνος. Συνεπώς, η απευθείας ανάθεση ή μια λύση παρεμφερής αποτελεί μονόδρομο. Υπό την προϋπόθεση φυσικά ότι οι Ιταλοί διοργανωτές θα κάνουν ουσιαστικά τα στραβά μάτια για τις εδώ και καιρό ληγμένες προθεσμίες.

Για να είμαστε ακριβείς, όταν λέμε «νεοδιορισθείσα» δεν εννοούμε ότι διορίστηκε και χθες. Πέρασε πάνω από ένας μήνας από τότε που διορίστηκε επισήμως και παρά το γεγονός ότι ήταν ήδη πάρα πολύ αργά, αφέθηκε να κυλήσει κι άλλος χρόνος λες και δεν μιλάμε για το σημαντικότερο διεθνές ραντεβού στον τομέα των εικαστικών αλλά για κάποια πρόχειρη αντεργκράουντ παρέμβαση σε συνοικιακή γκαλερί. Αδικώ βέβαια τις γκαλερί μ’ αυτό που λέω, καθώς συνήθως προγραμματίζουν τις εκθέσεις τους μήνες ή και χρόνια πριν. Είναι ενδεικτικό, πάντως, ότι η Ελλάδα ολοκλήρωσε τη διαδικασία επιλογής της εικαστικού που θα την εκπροσωπήσει στη Βενετία τον Ιούλιο του 2021 και ανακοίνωσε την ανοιχτή πρόσκληση ενδιαφέροντος τον Μάρτιο.

Εν πάση περιπτώσει, ο εικαστικός Σάββας Χριστοδουλίδης, ο ιστορικός τέχνης Γαβριήλ Κουρέας, η κριτικός τέχνης Μαρία Πετρίδη και η αρχιτέκτονας Ελεωνόρα Αντωνιάδου που διορίστηκαν στην επιτροπή ανέμεναν από τις αρχές Ιανουαρίου στο ακουστικό τους –υποθέτω με εύλογη απορία- να κληθούν σε συνάντηση στις Πολιτιστικές Υπηρεσίες, μαζί με την αρμόδια μορφωτική λειτουργό και καθηκόντως επίτροπο της κυπριακής συμμετοχής, Λούλη Μιχαηλίδου. Για να τροχοδρομηθούν οι απαραίτητες διαδικασίες- εξπρές μπας προλάβουμε την ξεφτίλα. Η κλήση έγινε μόλις την περασμένη Παρασκευή. Και τώρα δεν τρέχουμε· πετάμε.

Είναι προφανές ότι για τη σοβαρή αυτή αβαρία που προέκυψε, η οποία ενδέχεται να κοστίσει τη φετινή συμμετοχή της Κύπρου και στην καλύτερη περίπτωση θα οδηγήσει σε μια διαδικασία άκομψη, βιαστική και ελαττωματική, κάποιος βαρύνεται με σοβαρές ευθύνες. Δεν φταίει πάλι η κακή μας μοίρα. Άμοιρος ευθυνών δεν μπορεί να είναι ο ίδιος ο πολιτικός προϊστάμενος του ΥΠΠΑΝ, ο οποίος είχε τον φάκελο κοντά του από την περασμένη άνοιξη αλλά όταν αποφάσισε να ασχοληθεί έκρινε ότι η διαδικασία επιλογής ήταν κάπως… συγκεντρωτική να την πούμε; Διοικητιστική; Κάπως προβληματική τέλος πάντων. Κι αποφάσισε να την αλλάξει ζητώντας να διευρυνθεί η δεξαμενή προσώπων από τους οποίους θα γίνεται η επιλογή των μελών των επιτροπών. Παρεμπιπτόντως, αλλαγές δρομολογούνται επίσης τόσο σε ό,τι αφορά τη διαδικασία αγοράς έργων τέχνης για τον εμπλουτισμό της κρατικής συλλογής όσο και για τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας, για τα οποία μεταξύ άλλων θέλει να επιβάλει στο εξής τον αποκλεισμό εμπλεκόμενων λειτουργών από τον κατάλογο των υποψήφιων έργων.

Η άγνοια είναι άραγε δικαιολογία; Διότι ο Πρόδρομος Προδρόμου επικαλείται ότι δεν είχε ενημερωθεί για τις προθεσμίες της Μπιενάλε, τόσο σε σχέση με τον τυπικό διορισμό συντονιστή στο τέλος του φθινοπώρου όσο και για την ίδια τη συμμετοχή στις αρχές Ιανουαρίου. Θα πει βέβαια κανείς ότι και συγκεκριμένες προθεσμίες να μην υπήρχαν, η έναρξη της διοργάνωσης στις 23 Απριλίου 2022 θα έπρεπε από μόνη της να τον κινητοποιήσει. Κι αν δεν ήξερε πότε αρχίζει, ας ρώταγε. Όσο κι αν προσπαθεί να μετακυλήσει το βάρος της ευθύνης στις Πολιτιστικές Υπηρεσίες και τις πρακτικές τους, πάλι θα του αναλογεί ένα μεγάλο μερίδιο. Ο ίδιος εξάλλου, κατά την καμπάνια υποστήριξης και προώθησης του νέου Υφυπουργείου Πολιτισμού, παραδέχεται ξεκάθαρα ότι οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες είναι υποστελεχωμένες και δυσλειτουργικές. Κι αυτό μεγεθύνεται από το γεγονός ότι εδώ κι έναν χρόνο περίπου είναι ακέφαλες και διευθύνονται από αναπληρωτή, που ο άνθρωπος έχει και την απαιτητική αρμοδιότητα του Διευθυντή Μέσης Εκπαίδευσης.

Την ερχόμενη Τετάρτη η Επιτροπή Παιδείας της Βουλής θα διαθέσει 15 λεπτά από τον πολύτιμο χρόνο της για τοποθέτηση και λήψη τελικής απόφασης σχετικά με το Υφυπουργείο. Το διαδικαστικό μέρος τελειώνει κι όπως δείχνουν τα πράγματα η υπόθεση πάει για να κλείσει στην Ολομέλεια στις 24 Φεβρουαρίου ή στις 3 Μαρτίου. Μη μου πείτε ότι αυτή η πληροφορία είναι άσχετη με τα προηγούμενα, γιατί δεν είναι. Είναι ηλίου φαεινότερο ότι η κατάσταση σε σχέση με την πολιτιστική διακυβέρνηση έχει φτάσει στο απροχώρητο.

Η ίδρυση του Υφυπουργείου Πολιτισμού από μόνη της δεν πρόκειται να λύσει ούτε ένα από τα προβλήματα που προκύπτουν διαρκώς, όμως ακόμη κι έτσι σχηματικά όπως προωθείται θα είναι ένα πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση μιας συγκροτημένης και σφαιρικής πολιτικής για τον πολιτισμό. Αν μη τι άλλο, τουλάχιστον θα γνωρίζουμε πού να επιρρίπτουμε τις ευθύνες όταν προκύπτουν αβαρίες. Δεν αποκλείεται με τη στάση του στην όλη υπόθεση της Μπιενάλε, συνειδητά ή ασυνείδητα, ο ΥΠΠΑΝ να επιδίωκε ακριβώς να υπογραμμίσει με ακόμη έναν χτυπητό τρόπο το κοινώς παραδεκτό αδιέξοδο στο οποίο βολοδέρνει εδώ και δεκαετίες η μοιραία πολιτική σχέση παιδείας και πολιτισμού.

Ελεύθερα, 13.2.2022