Εν όψει των πρωτοφανών συνθηκών που βιώνουμε και των συνεπακόλουθων μεταβολών εξαιτίας της πανδημίας, η ανάπτυξη της τεχνολογίας αποδείχθηκε πολύτιμη αρωγός στην προσπάθεια συνέχισης των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. 

Ο όρος «τηλεκπαίδευση» (teleducation) ή «εκπαίδευση από απόσταση» (distance education) συχνά ταυτίζεται με τον όρο «μάθηση από απόσταση» (distance learning). Όλες αυτές οι έννοιες οριοθετούνται στο πλαίσιο του όρου «ηλεκτρονική μάθηση» (e-learning). 

Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση μπορεί να ορισθεί ως μια προγραμματισμένη εμπειρία μάθησης, η οποία χρησιμοποιεί πληθώρα νέων τεχνολογιών (βίντεο, τηλεπικοινωνίες, ηλεκτρονικοί υπολογιστές), για να προσομοιώσει την εκπαιδευτική διαδικασία από απόσταση. 

Η τηλεκπαίδευση αποτελεί ένα ζωντανό και εξελισσόμενο πεδίο της εκπαιδευτικής έρευνας. Σκοπός της είναι να δώσει τη δυνατότητα μόρφωσης σε άτομα με ειδικές ικανότητες, σε άτομα οποιασδήποτε ηλικίας να σπουδάσουν χωρίς να χρειάζονται να παρακολουθούν διά ζώσης παραδόσεις μαθημάτων. Έτσι, ενήλικες οι οποίοι εργάζονται κι έχουν οικογενειακές υποχρεώσεις μπορούν να αξιοποιήσουν τον ελεύθερο χρόνο τους και να προγραμματίσουν οι ίδιοι την πορεία των σπουδών τους.   

Το τελευταίο διάστημα παρακολουθούμε την εφαρμογή της τηλεκπαίδευσης λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού και στη σχολική καθημερινότητα. Βέβαια, οι απόψεις διίστανται, όσον αφορά στα οφέλη και μη της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, τις μελλοντικές επιπτώσεις, αλλά και τη χρησιμότητά της. Αφενός, πολλοί είναι οι φανατικοί υποστηρικτές της τηλεκπαίδευσης. Μάλιστα, κάποιοι προτείνουν να συνεχιστεί και μετά το πέρας της πανδημίας. Αφετέρου, άλλοι προτιμούν την παραδοσιακή πεπατημένη μέθοδο, τονίζουν τις δυσκολίες τις οποίες αντιμετωπίζουν και θέτουν το εξής ερώτημα: Κατά πόσο είναι εύκολο ένας άνθρωπος να είναι το ίδιο αποδοτικός στη συνθήκη αυτή; Πόσο επηρεάζει την ψυχολογία του;  

Τα θετικά στοιχεία της τηλεκπαίδευσης είναι: Ευνοεί την εξοικονόμηση χρόνου και εκπαιδευτικού προσωπικού αλλά και τον ρυθμό μάθησης. Μπορεί να δημιουργηθεί μια «ηλεκτρονική τάξη» με εξομοίωση όλων των λειτουργιών μιας παραδοσιακής τάξης (παράδοση διαλέξεων, διόρθωση ασκήσεων). Υπάρχει άμεση διασύνδεση ατόμων και ομάδων με εξωτερικές πηγές γνώσεων, όπως ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες. Απαραίτητη είναι και η συνεχιζόμενη κατάρτιση των εκπαιδευόμενων για τη βελτίωση των ικανοτήτων τους.  

Τα αρνητικά στοιχεία τηλεκπαίδευσης είναι: Για να διεξαχθεί το μάθημα με τον δυνατό τρόπο, απαιτείται τόσο οι εκπαιδευτές όσο και οι εκπαιδευόμενοι να έχουν πρόσβαση σε δίκτυο υψηλού εύρους ζώνης, σε περίπτωση που προκύψουν προβλήματα. Απαραίτητη είναι η εξοικείωση τόσο του καθηγητή όσο και των μαθητών με τις νέες τεχνολογίες και επειδή αυτό δεν είναι πάντα εφικτό, δημιουργείται η ανάγκη για την ύπαρξη ενός χειριστή-τεχνικού για να επιλύει διάφορα προβλήματα.  Όσον αφορά στο οικονομικό κομμάτι, το κόστος για την προμήθεια του εξοπλισμού αλλά και για τη συντήρησή του είναι αρκετά υψηλό. Με την τηλεκπαίδευση μειώνεται αισθητά η άμεση αλληλεπίδραση μαθητή – εκπαιδευτικού. Η οθόνη δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη φυσική παρουσία των μαθητών στην αίθουσα. Έτσι, απουσιάζουν οι φιλικές διαπροσωπικές σχέσεις και η αναγκαία παρώθηση η οποία αντλείται από την επαφή με τον καθηγητή. Οι υποχρεώσεις του καθηγητή αυξάνονται· εκτός από την οργάνωση του μαθήματος και τις ηλεκτρονικές του σημειώσεις τις οποίες πρέπει να προετοιμάσει, επιβάλλεται να αφιερώσει τον κατάλληλο χρόνο, για να ελέγξει τη σύνδεσή του και να αντιμετωπίσει άλλα πιθανά προβλήματα.  

 

Αναγκαία η κατάρτιση  

Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η ψηφιακή μετάδοση της γνώσης έρχεται, ώς ένα βαθμό, ως απάντηση σε ορισμένες κρίσιμες ανάγκες της απαιτητικής σύγχρονης κοινωνίας. Η συνεχής εξέλιξη της τεχνολογίας κι οι διαρκείς αλλαγές στη σύγχρονη πραγματικότητα εγείρουν τη σαφή απαίτηση για την ύπαρξη όχι μόνο κατάλληλα εξειδικευμένου προσωπικού, αλλά και προσωπικού πρόθυμου να αποκτήσει νέες δεξιότητες σε οποιαδήποτε ηλικία κι αν βρίσκεται. Το σίγουρο είναι ότι η τεχνολογία εξελίσσεται διαρκώς, το πλήθος των γνώσεων αυξάνεται και διευρύνεται με ταχύτατους ρυθμούς. Το θέμα είναι να συνδυάσουμε τα θετικά στοιχεία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης χωρίς να χάσουμε τη φυσική παρουσία.  

*Καθηγήτρια Φιλολογίας